نقش سپاه پاسداران در اقتصاد مقاومتی

پایگاه بصیرت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و بویژه در دو دهه اخیر با توجه به کامیابی های ایران در عرصه های داخلی و خارجی، تلاش هماهنگی از سوی کشورهای غربی و آمریکا برای ایجاد مانع در استمرار موفقیت های جمهوری اسلامی آغاز شد. از آنجا که طرح های اولیه آن ها برای ساقط کردن نظام، با شکست مواجه شد، غربی ها سیاست تحریم را برای تضعیف جایگاه و اقتدار ایران در پیش گرفتند. عمده تحریم ها نیز در حوزه اقتصادی تعریف می‌شد تا ضمن ناکام گذاشتن طرح های ملی و ایجاد اخلال در روابط تجاری میان ایران با سایر کشورها، زمینه‌های نارضایتی اجتماعی جامعه ایرانی را فراهم آورد. از آنجا که یکی از وجوه کسب اقتدار ملی اقتصاد است، زمانی یک کشور می تواند مدعی استقلال سیاسی باشد که در حوزه های مختلف اقتصادی از توانمندی بسیار بالایی برخوردار باشد. در چند سال اخیر برای مقابله با این رویارویی ظالمانه غرب با ایران و به تعبیر مقام معظم رهبری جهت مواجهه با جنگ اقتصادی دشمنان علیه کشورمان، جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر سیاست های کلان رهبری انقلاب، راهبرد اقتصادی جدیدی با عنوان اقتصاد مقاومتی را در دستور قرار داد. رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال 89 در دیدار با کارآفرینان برای اولین بار این واژه را به کار بردند و آن را عاملی برای مقابله با فشار اقتصادی دشمنان و تعیین کننده رشد و شکوفایی کشور دانستند. حمایت از تولید ملی مشخص است که در اقتصاد مقاومتی، کار و تولید، کاملا در جهت تقابل با اقتصاد وابسته قرار دارد و باید برای تحقق آن، ساختارهای موجود اقتصادی تغییر کند و بومی سازی شود. همچنین چنین رویکرد در صورت اجرایی شدن باعث محدود شدن استفاده از درآمدهای حاصل از فروش محصول نفت خواهد شد. این مهم میسر نخواهد بود، مگر اینکه مسئولان و مردم به یک باور عمومی برسند و با مشارکت همگانی و اعمال مدیریتی مبتنی بر عقلانیت و براساس تدبیر درصدد ناکارآمدی های موجود اقتصادی برآیند. حمایت از تولید ملی و مزیت دادن به تولیدات وطنی در برابر کالای خارجی، مبارزه با فساد و مقابله با سوداگری، گام های اولیه تحقق اقتصاد مقاومتی است که زمینه را برای تحقق اقتصادی پایدار و رسیدن به استقلال اقتصادی فراهم می آورد. بندهای 22 و 23 سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی که از جانب رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده است، اهمیت وارد کردن ارزش‌های جهادی به عرصه اقتصاد مقاومتی مورد تاکید قرار داده است. بعد از ابلاغ سیاست های اقتصادی مقاومتی به دولت و سایر نهادهای اجرایی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز با توجه به تجارب فراوانی که در دوران دفاع مقدس و سازندگی کشور داشت، در این وادی نیز حضور فعالانه داشت و نقش ارزشمندی را ایفا کرد. بسیج سازندگی ضمن ارائه آموزش های مورد نیاز، فرهنگ سازی درباره این مفهوم و چگونگی دستیابی به آن را در دستور کار خود قرار داد. دفاع از صنایع زودبازده توجه به صنایع تولیدی زود بازده یکی از اقدامات سپاه در این عرصه بود. با توجه به اینکه صنایع کوچک نقش مهمی در ایجاد اشتغال در سطح جامعه دارد و به عنوان موتور مولد تولید و توسعه اقتصادی شناخته می شود، سپاه پاسداران، حمایت از این نوع فعالیت اقتصادی را در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید ملی می‌دانست و از آن حمایت کرد. با توجه به اهمیت نقش صنایع کوچک در توسعه اقتصادی می توان آن را موتور مولد تولید و توسعه اقتصادی دانست و سازمان بسیج مستضعفین در قالب‌های بسیج سازندگی و بسیج کارگری توانسته در تحقق این امر مهم یاری رسان این شرکت های کوچک باشد. دو سال قبل، رئیس بسیج سازندگی کشور درباره حوزه های فعالیت این نیرو در جهت اقتصاد مقاومتی گفت: عرصه‌های فعالیت طرح سازندگی شامل بهسازی و زیباسازی و مرمت مدارس، منابع طبیعی و آبخیزداری، خدمات بهداشتی و درمانی، خدمات عمرانی و آبادانی روستایی و خدمات علمی آموزشی و حمایتی است. همچنین می‌توان به اهداف و طرح‌هایی چون غنی‌سازی اوقات فراغت جوانان در عرصه‌های سازندگی، رسیدگی به مناطق محروم و سازندگی کشور و خدمات‌رسانی به مناطق محروم و روستاها، کمک به دولت در امر سازندگی کشور (محرومیت‌زدایی، توسعه و اشتغال کاهش و صرفه‌جویی در وقت و هزینه) نیز اشاره کرد. بیشترین فعالیت های توسعه ای سپاه و بسیج اما، در زمینه حمایت از تولید ملی و در جهت سیاست های ابلاغ شده از سوی مقام معظم رهبری در اقتصاد مقاومتی، در حوزه توسعه صنایع کوچک است. صنایع کوچک در ایران از این حیث حائز اهمیت است که زود بازده بوده و به سرمایه کمتری نیاز دارد و مهم تر اینکه در مقابل تغییرات محیط کسب و کار از انعطاف پذیری بیشتری نسبت به شرکت های بزرگ تر برخوردار است. از مواردی که باعث توجه به صنایع کوچک در ارتقای اقتصاد و تولید داخلی شده است، اشتغال زا بودن این شرکت های کوچک صنعتی است که با حداقل ترین مهارت و توانایی نیز می تواند در نوع خود در اقتصاد کشور نقش قابل توجه ای را ایفا کند. پویایی اقتصاد، ایجاد بستر اشتغال‌زایی و جلوگیری از بروز مشکلاتی که به خاطر نبود کار، مهارت و سرمایه برای جامعه ایجاد می‌شود از جمله موضوعاتی است که در اقتصاد مقاومتی می‌توان به آن دست یافت. اقتصادی که مردمی شد سپاه نیرویی مردم نهاد است و متصل به بدنه مردم است از این رو مشارکت همگانی و به کار گیری از تمامی ظرفیت های ملی را یکی از عوامل اصلی تحقق اقتصاد مقاومتی می داند. بنابراین سپاه با این رویکرد می‌تواند بخش مهمی از الزامات این اقتصاد مردم پایه و مشارکتی را تأمین کند و این در حالی است که این رویکرد، جای دیگر اجزای مشارکت کننده در اقتصاد را تنگ نخواهد کرد. اقدام دیگر سپاه ارائه وام و ورود به عرصه تولید و کمک به تولید کنندگان و همکاری با کارآفرینان بوده است. البته چنین اقدامی به هیچ روی ناشی از احساس درآمدزایی نبوده و اساسا این کار درآمدی را نصیب سپاه نمی‌کند. همچنین توجه به ارتقای صنایع کوچک و صنایع تبدیلی، محرومیت‎زدایی و اردوهای جهادی از جمله بخش‌هایی است که سپاه در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی در این زمینه فعال بوده است. سپاه در تحقق امر مهم اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید ملی نقش کلیدی داشته است. این نهاد انقلابی توانسته با تاثیر گذاری خوب خود در بین تمام آحاد جامعه، در بحث فرهنگی، اجتماعی؛ اقتصادی و... در پیشبرد رهنمودهای مقام معظم رهبری نقش مهمی را ایفا نماید. سپاه بر این باور است که اگر از ظرفیت‌های بومی هر منطقه به خوبی استفاده شود، بنیاد اقتصادی کشور به گونه‌ای ساماندهی خواهد شد که بحران های اقتصادی جهانی در آن اثری نخواهد داشت. همچنین اگر اقتصاد کشور با اتکای به دانش بومی، سرمایه‌گذاری داخلی و نیز تولید داخلی باشد، تحریم‌ها هیچ‌گونه اثری بر کشور ما نخواهد داشت. سپاه، آماده کمک به دولت این نهاد مردم پایه، در بخش‌های توسعه و عمران روستایی با انجام اقدام‌های زودبازده، به کارگیری و ایجاد بستر کار لازم برای جوانان در قالب اردوهای جهادی برای غنی‌سازی اوقات فراغت و اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی فعالیت می‌کند. سپاه پاسداران از زمان اعلام سیاست‌های کلی مبتنی بر اقتصاد مقاومتی از سوی مقام معظم رهبری سپاه پاسداران انقلابی برای کمک به دولت، جهت تحقق آن اعلام آمادگی کرد. اعلام این همکاری البته بدون هیچگونه سهم خواهی و چشمداشتی صورت گرفت و صرفا هدف از آن افزایش کار‌آمدی نظام جمهوری اسلامی ایران و بالا رفتن ضریب امنیت و افزایش اقتدار ملی بود. اقتصاد مقاومتی و عمل به منویات مقام معظم رهبری در این جهت نیازمند یک دید فراجناحی و گسترده است و باید در این زمینه روحیه جهادی و بسیجی را بیش از پیش تقویت شود. اقتصاد مقاومتی و ابعاد گسترده آن باید با دید فراجناحی و با روحیه بسیجی اجرایی شود. با این وصف این پیشنهاد با استقبال مناسبی از سوی دولت مواجه نشد. تا جایی که سرلشگر محمد علی جعفری فرماندهی کل سپاه پاسداران ضمن اعلام این موضوع که اگر دولت قصد داشته باشد تا فعالیت اقتصادی مبتنی بر اقتصاد مقاومتی را دنبال و اجرایی کند، قطعا توان نیروهای سپاه و بسیج می تواند کمک شایانی به آنها بکند از این موضوع گلایه کرده است که متاسفانه دولت از پیشنهادات و اقدامات بسیج برای اقتصاد مقاومتی استقبالی نکرده است. در شرایط کنونی سپاه در کنار تجارب و مهارت‌ها برآمده از مشارکت عملی، از پشتوانه علمی لازم نیز برخوردار است و همچنین انگیزه های انقلابی این نهاد بر کارآمدی آن افزوده است. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ظرفیت های موجود ملی را در صورت استفاده درست برای تحقق و پیاده سازی اقتصاد مقاومتی کافی می داند و معتقد است متاسفانه برخی از نگاه های حاشیه ای و جناحی باعث شده که کشور از بکار گیری همه این ظرفیت ها محروم بماند. عملکرد سپاه تاکنون نشان داده است که این نهاد مصالح نظام و منافع ملی و نگاه فراجناحی را سرلوحه توجهات خود قرار داده است و از این روست که همواره آمادگی خود را برای همکاری و حمایت از تمامی دولت‌ها به عنوان قوه‌ مجریه و کارگزار اصلی در میدان اجرا و اقدام برای کارآمدی و پاسخ‌گویی به نیازهای معیشتی جامعه اعلام کرده است. بنابراین ضروری به نظر می رسد که دولت از توانمندی‌ها و تجربه موفق بسیج و سپاه و همچنین ظرفیت بالا و تقویت بسترهای مردمی در عرصه‌های مختلف اقتصادی مقاومتی استفاده کند و این مهم را همواره در نظر داشته باشد که ظرفیت‌های اقتصادی سپاه، نه رقیبی برای دولت و یا بخش خصوصی، که یاری‌گر کشور در زمینه‌هایی است که در داخل، توانی برای انجام پروژه‌ها نیست.