توصیه یک نماینده مجلس به مردم درباره بانک‎ها

خبرگزاری تسنیم: در ماههای اخیر موضوع بحران موسسات پولی غیر مجاز به کانون توجه مردم و رسانه ها تبدیل شده است. کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز یکی از فعالترین کمیسیونهای مجلس در زمینه رسیدگی به چالشهای اخیر موسسات غیر مجاز بوده است. از سوی دیگر مسئولان پولی کشور اخیرا به دنبال اصلاح نظام بانکی هستند، مسائلی همچون تک نرخی کردن ارز، پرداخت بدهی بانکها، ادغام بانکهای ضعیف از جمله اهداف در دست اقدام مسئولان بانک مرکزی است. بر همین اساس برای بررسی بیشتر این موضوعات با سید حسن حسینی شاهرودی دبیر کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به گفتگو نشستیم. اخیرا در برخی محافل شائبه ورشکستگی تعدادی از بانکها به گوش میرسد، آیا این موضوع در سیستم بانکی ایران امکان پذیر است؟ حسینی: عملکرد سیستم بانکی کشور با مشکلاتی روبرو است اما این دلیلی بر ورشکستگی کلی سیستم بانکی کشور نیست.در سالهای گذشته عملکرد برخی از موسسات مالی و اعتباری با مشکلاتی روبرو بوده اما تعداد این موسسات به نسبت تعداد بانک های موجود در کل کشور بسیار کم است. ممکن است برخی از بانک ها با زیان هایی در عملکرد مالی سالانه خود روبرو باشند اما این زیان سالانه و ضعف در عملکرد سیستم بانکی به معنی ورشکستگی تمامی بانکها نیست. همچنین بانکهای تحت نظارت بانک مرکزی، از پشتوانه حمایتی بانک مرکزی برخوردار هستند به دلیل اینکه نزد این بانک دارای سپرده قانونی هستند. برخی از دشمنان قصد دارند برای نظام بانکی کشور مشکل ایجاد کنند و در این راستا حتی عنوان می کنند به دلیل تحریمها، مردم در بانک سپرده گذاری نکنند این در حالی است که در اوج تحریم ها مشکلی برای سپرده های مردم نزد بانک ها ایجاد نشد. مردم به شایعات در خصوص ورشکستگی بانک ها توجه نکنند البته موضوع ارتقای عملکرد سیستم بانکی و رفع مشکلات پیگری خواهد شد. به هر حال بانکهای کشور امروز با مشکلاتی مواجه هستند، بانک مرکزی چه اقدامی برای آن انجام داده است؟ حسینی: امروز یکی از مشکلات و معضلات بانکها موضوع بنگاه داری آنهاست. بانک مرکزی برای کاهش بنگاه داری بانکها از 40 درصد به 20 درصد مصوبه ای داشته است. البته بانک مرکزی باید اقتدار لازم را داشته باشد تا به بانکها تکلیف کند که از بنگاه داری فاصله گرفته و بنگاه های خود را واگذار کنند. بانکها به راحتی از بنگاه داری فاصله نمی گیرند و باید توجه داشته باشیم که طی چند سال گذشته دائما بر موضوع واگذاری بنگاه های بانک ها تاکید شده اما متاسفانه به دلیل عدم اراده جدی در این بخش کاهش بنگاهداری عملیاتی نشده است. چرا بانکها از وظایف اصلی خود که ارائه تسهیلات به تولید است، دور شده‌اند؟ حسینی: بانکها باید منابع خود را به سمت سرمایه گذارانی که به دنبال تولید هستند، هدایت کنند نه اینکه خودشان مستقیما به بنگاه داری ورود کنند. بانکها در تمام دنیا نقش واسطه گر دارند. بانکها باید بین سرمایه گذار و سرمایه پذیر واسطه باشند، اما این اتفاق در ایران کمتر رخ داده، چراکه بانکها درگیر فعالیت بنگاه داری شده اند و بنابراین منابع بانکی کاهش پیدا کرده و بانکها نمی توانند از حوزه خدمات و تولید حمایت کنند. واگذاری بنگاه های بانک ها تنها به اراده بانک ها و اقتدار بانک مرکزی احتیاج دارد، البته قالب بنگاه هایی که هم اکنون بانکها در اختیار دارند باید از طریق بورس واگذار شود و به هیچ رویه و سازوکار دیگری احتیاج ندارد، چرا که بیشتر این بنگاه های اقتصادی در بورس حضور داشته و فعال هستند و به راحتی می توان آنها را از طریق بورس واگذار کرد. اصولا بانکها چگونه در معضل بنگاه داری ورود کردند و چرا این چالش ادامه دار شده است؟ حسینی: بسیاری از بانکها از طریق بورس و یا مصادره بنگاه ها در برابر بدهی به بنگاه داری ورود کرده اند و برخی از بنگاه ها و کارخانه ها مابه ازای بدهی دولت به بانکها واگذار شده است. بانکها با واگذاری بنگاه ها از طریق بورس می توانند سرمایه و نقدینگی حاصله را به اعطای تسهیلات به واحدهای تولیدی اختصاص دهند. اگر بنگاه ها برای بانکها زیان‌ده بودند قطعا بانک ها آنها را واگذار می کردند لذا مشخص است که بانک ها با بنگاه‌داری سود کسب می کنند.بانکها تبدیل به بنگاه های اقتصادی شده اند که به هرشیوه اقدام به کسب سود می کنند. رویه های اشتباه در سیاست های بانکی باعث شده تا آنها برای جبران زیان های خود که بخشی به دلیل وجود وصول نشدن معوقات کلان است، روی کسب درآمد بر بنگاه ها تمرکز کنند. یکسان سازی نرخ ارز نیز در دوسال گذشته در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفته، چرا این هدف محقق نمیشود؟ حسینی: حدود 25 سال است که موضوع تک نرخی شدن ارز مطرح می شود این در حالی است به جز یک مقطع زمانی کوتاه، این موضوع تاکنون عملیاتی نشده است. باید توجه کنیم که منابع ارزی تضمین شده و ثبات اقتصادی از عوامل مورد نیاز برای تحقق سیاست تک نرخی شدن ارز است.بایدمیزان منابع حاصل از درآمدهای ارزی حاصل از صادرات خدمات، نفت و محصولات دیگر به اندازه ای باشد که امکان تحقق سیاست تک نرخی شدن ارز فراهم شود. می توان عنوان کرد بدون دست یابی به "ثبات در اقتصاد" و "درآمدهای ارزی پایدار" تحقق سیاست تک نرخی شدن ارز با مسئله اساسی روبرو است بنابراین دولت دوازدهم باید به مولفه های مذکور توجه کند. آیا دولت به شکل دستوری به دنبال تک نرخی کردن نرخ ارز است؟ تک نرخی شدن ارز بصورت دستوری باعث وارد شدن زیان به اقتصاد کشور می شود البته این نوع تک نرخی شدن ارز پایدار نیز نخواهد بود بنابراین توجیهی ندارد. بانک مرکزی و وزارت اقتصاد باید با هماهنگی دستگاه های ذی ربط شرایط تحقق سیاست تک نرخی شدن ارز را فراهم کنند تا از رانت موجود در این موضوع جلوگیری شود.