جای خالی نظام تعرفه گذاری پلکانی در اصلاح الگوی مصرف

خبرگزاری تسنیم: «محمودرضا حقی فام» معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر در تاریخ 31 خرداد 96 عنوان داشته است که امسال کشور با دو پدیده رشد متوازن صنعت و افزایش دمای هوا مواجه شده‌ است و وزارت نیرو خود را برای افزایش 5% مصرف برق آماده کرده بود.‌ اما در حال حاضر این رشد مصرف به 10 درصد رسیده است که نگرانی بزرگی برای کشور ایجاد کرده است. وی همچنین اذعان داشت که سال گذشته پیک بار مصرف برق 53 هزار مگاوات بوده و در حال حاضر بخش تولید برق می‌تواند تا 55 هزار مگاوات برای کشور تأمین برق انجام دهد و برای نیاز بالاتر از 55 هزار مگاوات مستلزم اعمال خاموشی در کشور است. معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر اولین راهکار گذر از این نیاز برق را استفاده از نیروگاه‌های برق‌آبی عنوان کرده است اما برای استفاده از نیروگاه‌های برق‌آبی، محدودیت ظرفیت وجود دارد و نمی‌توان بیش از حد از این نیروگاه‌ها کمک گرفت. وی راهکار دوم را همگرایی ملی برای کاهش مصرف برق عنوان کرده است. در حالی معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر استفاده از نیروگاه‌های برق‌آبی و درخواست از مردم برای کاهش مصرف برق را به عنوان راهکارهای مدیریت مصرف برق عنوان کرده است که از ساده‌ترین و اجرایی‌ترین راهبرد برای مدیریت مصرف برق یعنی اعمال سیاست‌های قیمتی نام نبرده است. کارشناسان عقیده دارند چالش مدیریت انرژی و آثار اقتصادی و غیراقتصادی یارانه‌هایی که طی دهه‌های گذشته به مصرف‌کنندگان انرژی تخصیص داده شده است با اصلاح تفکر قیمت‌گذاری دولتی حل خواهد شد؛ چراکه در حال حاضر قیمت تمام شده تأمین هر کیلووات ساعت برق بدون احتساب هزینه سوخت بیش از 100 تومان است، در حالی که قیمت فروش آن به مصرف کنندگان به طور متوسط 60 تومان در هر کیلووات ساعت است و مابقی به صورت یارانه از طرف دولت پرداخت می‌شود. همچنین بیشترین میزان یارانه پنهان به مشترکینی پرداخت می‌شود که مصارفی خارج از عرف عموم مردم جامعه دارند و از سطح رفاه و درآمد بالاتری برخوردارند که عادلانه نیست. یکی از مهم ترین روش های اصلاح این الگو در کشورهای دنیا، استفاده از شیوه های هوشمندانه قیمت گذاری حامل‌های انرژی در بخش خانگی مانند نظام تعرفه گذاری پلکانی افزایشی (IBT = Increasing Block Tariff ) است. در این روش، هزینه مصرف متناسب با میزان افزایش آن بالا می رود و در این صورت مصرف بیشتر با یارانه بیشتری همراه نمی‌شود و مشترکین پرمصرف به جای عموم مشترکین در کانون افزایش هزینه قرار می گیرند. نظام تعرفه گذاری پلکانی افزایشی با توجه به روند مصرف عموم مردم، میزان مشخصی از هر حامل انرژی به عنوان «الگوی مصرف مجاز» تعریف می‌کند و هزینه مصرف کمتر از الگو، ارزان‌تر تعیین می‌شود. با عبور مصرف از مقدار الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت هزینۀ واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح کنند و فشار افزایش قیمت نیز از عموم مردم برداشته شود. بنابر این اصلاح تعرفه برق باید به یکی از جدی‌ترین برنامه های وزارت نیرو برای مدیریت مصرف برق تبدیل شود و در مرحله اول مصارف خارج از عرف مشترکین پرمصرف را با قیمتهای تمام شده و بالاتر محاسبه نماید. در این حالت علاوه بر کاهش مصرف پیک برق در فصل تابستان، مشترکین پرمصرف انگیزه بیشتری برای تغییر الگوی نادرست خود دارند و نیاز به افزایش ظرفیت تولید برق در کشور کاسته خواهد شد.