تهدیدات سایبری در کمین بازار سرمایه

خبرگزاری تسنیم: مرکز نظارت بر امنیت اطلاعات بازار سرمایه به تازگی بررسی تهدیدات سایبری متوجه بازار سهام پرداخته است که در این زمینه گزارشات موجود نشان از افزایش مخاطرات سایبری دارد و این افزایش برای آینده نیز قابل پیش‌بینی است. بر این اساس باید گفت در دنیای امروز استفاده از فناوری‌ اطلاعات در اقتصاد به دلیل هزینه‌های پایین، امکانات بیشتر، سرعت، سهولت و اطمینان به شکل فزاینده‌ای افزایش پیدا کرده است، اما فناوری‌ها و کاربرد فراگیر آن‌ها در اقتصاد مدرن با وجود مزایای گسترده آن با مخاطراتی نیز روبرو است. از این رو فناوریها همواره با مخاطراتی همراه هستند و وجود ایراد در یک سیستم الکترونیکی مهم می‌‌تواند عوارض دنباله‌‌داری برای همه افراد مرتبط با آن ایجاد و در برخی موارد ممکن است پایداری کل سیستم‌های مالی یا حتی کل اقتصاد را تهدید کند. هرچند این مخاطرات تا حدودی شناسایی شده‌اند و اقدامات محافظتی متعددی از جمله تنظیم چارچوب‌های مقرراتی صورت گرفته است اما تمرکز این اقدامات محافظتی بیشتر بر روی مقاومت سیستم‌ها در برابر اشکالات عملکردی بوده و کمتر بر روی رویدادهایی که ممکن است با هدف خرابکارانه صورت بگیرد( که عموما به آن‌ها حملات سایبری گفته می شود) متمرکز شده است. در این میان بازار سرمایه به عنوان یکی از نهادهای مهم اقتصادی بیشترین بهره را از فن آوری اطلاعات برده و در این مسیر با تهدیدات سایبری نیز مواجه است؛ چرا که بازارهای سرمایه به دلیل ماهیتی که دارند از پیشروان توسعه فناوری به حساب می‌آیند و معاملات بازار سرمایه از طریق سیستم‌های الکترونیکی و با انعطاف و سرعتی غیرقابل تصوری صورت می‌گیرد. همچنین مخاطرات سایبری، تهدیدات فزاینده و قابل توجهی را به یکپارچگی، محرمانگی اطلاعات، کارایی و پایداری بازارهای مالی در کل دنیا وارد کرده‌اند. به عنوان مثال در فوریه 2014 در کوالالامپور، اعضای آیسکو (سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار) تصمیم گرفتند تا بررسی بیشتری بر نحوه حمایت از ذینفعان بازار سرمایه به وسیله توسعه امنیت سایبری داشته باشند. بنابراین باید گفت مخاطرات سایبری پدیده‌ای بسیار پیچیده و با رشد فزاینده است که صرفا با تکیه بر راهکارهای استاندارد مدیریت ریسک نمی‌توان آن را کنترل کرد و با توجه به ماهیت بالقوه سیستمی این‌گونه مخاطرات، راهکارهای هدفمند و اصولی می‌توانند در مقابله با آن‌ها موثر باشند. افزون بر این آمارهای مربوط به حملات سایبری معمولا دقیق نیستند و بسیاری از سازمان‌ها در راستای حفظ اعتبار خود، حملات سایبری را گزارش نمی‌کنند و برخی از سازمان‌ها نیز از حملاتی که به آن‌ها شده است، اطلاع ندارند. بنابراین، آمارهای موجود، تخمین حداقلی از میزان حملات سایبری است. با وجود این، همه بر این امر گواهی می‌دهند که تعداد حملات سایبری و خسارات ناشی از آن‌ها بسیار بیشتر شده است. همچنین بر اساس گزارش بررسی امنیت اطلاعات PwC در سال 2016 - که از مصاحبه با 10 هزار مدیر از 127 کشور جمع آوری شده است- تعداد رخدادهای امنیتی تشخیص داده شده در سال 2015 در مقایسه با سال 2014 افزایش 38 درصدی داشته است. در گزارش دیگری نیز از همین مرجع، رخدادهای امنیتی از سال 2009 تا سال 2014 میلادی، 66 درصد افزایش یافته است. بعلاوه این که 10 درصد از این مدیران اعلام کردند که خسارات مالی ناشی از رویدادهای امنیتی آن‌ها بیش از 10 میلیون دلار بوده است. البته تخمین خسارات مالی ممکن است با توجه به متدولوژی و محدوده بررسی، نتایج متفاوتی داشته باشد؛ اما نتایج همه روش‌ها نشان دهنده افزایش میزان خسارات است. بر اساس گزارش "بررسی میزان خسارات افشای اطلاعات موسسه Ponemon در سال 2015"، میزان خسارت متوسط حاصل از افشای اطلاعات برای یک شرکت، 3.79 میلیون دلار اعلام شده که در مقایسه با دو سال قبل از آن رشد 23 درصدی داشته است. همچنین مرکز مطالعات استراتژیک و تحقیقات بین المللی در سال 2014 پیش‌بینی کرده بود که میزان خسارت احتمالی ناشی از جرایم سایبری برای اقتصاد جهانی بیش از 400 میلیارد دلار در سال خواهد بود. نکته قابل توجه دیگر این است که بخش مالی یکی از اهداف اساسی حملات سایبری است و درک علت آن نیز مشکل نیست؛ "مبادلات پولی" در این بخش صورت می‌پذیرد و هدف بسیاری از حملات سایبری سرقت‌های مالی است. بر اساس گزارش بررسی افشای اطلاعات Verizon، بخش مالی در میان رتبه‌بندی اهداف حملات سایبری، جزو سه رتبه اول دسته‌بندی شده است. از این و بر اساس بررسی انجام شده توسط آیسکو و فدراسیون جهانی بورس (WFE) بر روی 46 بورس بین المللی، بیش از نیمی از آن‌ها (53 درصد)، دستکم یک حمله سایبری شدید را تجربه کرده اند. همچنین دیجیتالی شدن صنعت بورس رویداد مثبتی است و این فرایند رو به گستردگی است. در این میان اما نکته قابل تامل ایجاد فرصت‌های بالقوه برای مجرمان سایبری و ضرورت تضمین محرمانگی، یکپارچگی و صحت اطلاعات است. بر این اساس باید گفت سایر رویکردهای فناوری محور در بازارهای سرمایه همچون افزایش استفاده از دستگاه‌های موبایل، برون‌سپاری و رایانش ابری، اگرچه بهره‌مندی از مزیت‌های آن‌ها امری ناگزیر است، اما در عین حال می‌توانند آسیب‌پذیری‌های بیشتری در برابر حملات سایبری ایجاد کنند. بعلاوه این که اگر حملات سایبری در مقیاس بزرگ صورت بگیرد، می‌تواند عواقب سیستماتیک سنگینی برای کل سیستم‌های مالی در پی داشته باشد و اعتماد به بازارهای سرمایه را از بین ببرد. در مجموع گزارشات موجود نشان از افزایش مخاطرات سایبری دارد و این افزایش برای آینده نیز قابل پیش‌بینی است. بر این اساس توجه به امنیت معاملات بازار سرمایه باید دو سویه باشد؛ بنابراین از یک طرف شرکت‌های ارائه دهنده خدمات معاملات بر خط باید با بهره‌گیری از تجهیزات و رعایت الزامات و استانداردهای امنیت اطلاعات در امن‌سازی خدمات خود بکوشند و از طرف دیگر کاربران این سامانه‌ها نیز با رعایت نکات مرتبط، باید ریسک‌های سایبری را کاهش داده و نقش موثری در حفاظت از منافع و دارایی‌های مالی خود ایفا کنند.