بحران زیست‎محیطی برای ایران با ساخت «سد ایلیسو» ترکیه

باشگاه خبرنگاران: مدیر ملی طرح حفاظت از تالابهای ایران با بیان اینکه ساخت سد ایلیسو در ترکیه بحران زیست محیطی و معیشتی برای ایران به‌دنبال دارد، گفت: فعلاً اقدام خاصی برای جلوگیری از احداث سد ایلیسو صورت نگرفته است اما کمپینهای مردمی برای جلوگیری از احداث آن شکل گرفته ابوالفضل آبشت درباره بحرانهای زیست محیطی که کشورمان را به واسطه ساخت «سد ایلیسوی» توسط دولت ترکیه بر روی سرشاخهه‌های دخله تهدید می‌کند، اظهار کرد: فعلاً اقدام خاصی برای جلوگیری از احداث سد ایلیسو صورت نگرفته اما کمپینهای مردمی برای جلوگیری از احداث آن به سبب بحرانهای زیست محیطی شکل گرفته است. وی به برگزاری کنفرانس بین‌المللی گردوغبار که در تیر ماه در تهران برگزار می‌شود اشاره کرد و افزود: قرار است در این کنفرانس بین‌المللی که کشورهای مختلف جهان و منطقه حضور دارند موضوع سد ایلیسو و بحرانهای احتمالی آن بررسی شود. مدیر ملی طرح حفاظت از تالابهای ایران تصریح کرد: به‌طور حتم جامعه بین‌المللی باید نسبت به مسائلی همچون خطرات زیست‌محیطی سد ایلیسو دقت کرده و بسیج شوند چرا که طبعات آن محلی و منحصر به یک کشور نیست بلکه آثار زیست محیطی آن منطقه‌ای است. به گفته آبشت، طبعات خشک شدن تالابهایی همچون هورالعظیم که می‌تواند از جانب این سدسازیها تهدید‌کننده باشد صرفاً به یک منطقه محدود نمی‌شود و ابعادی بین‌المللی دارد بنابراین باید مسئله سد ایلیسو به‌صورت بین‌المللی مطرح شود. وی با بیان اینکه باید نسبت به ساخت سد ایلیسو جریان‌سازی و روشنگری صورت گیرد، تصریح کرد: اگر مردم نیز نسبت به این مسائل و موضوعات آگاهی یابند تا حدود زیادی جلوی این اتفاقات ناگوار گرفته خواهد شد. مدیر ملی طرح حفاظت از تالابهای ایران با بیان اینکه سدسازی همیشه می‌تواند خطراتی را متوجه محیط زیست کند، گفت:‌ مسئله سدسازی حتی در کشورمان نیز آثار تخریبی داشته به عنوان نمونه می‌توان به بحران دریاچه ارومیه نیز اشاره کرد. آبشت افزود: به همین سبب سدسازی با وجود برخی توجیهات که از سوی متولیان آن مطرح می‌شود، می‌تواند بحرانهای زیست‌محیطی را ایجاد کند و برخی سدسازیها همچون سد ایلیسوی ترکیه نیز تاثیرات تخریبی زیادی بر منطقه دارد که این تاثیرات بسیار بیشتر از آثار مخرب محلی است. وی ادامه داد: تالابهایی همچون هامون و هورالعظیم نیز فقط به یک کشور مربوط نمی‌شود و منطقه‌ای است؛ در مورد جلوگیری از بحران برای هورالعظیم نیز باید جامعه بین‌المللی وارد شود و مسئله سد ایلیسو را که در حال احداث است مورد بررسی قرار دهد. مدیر ملی طرح حفاظت از تالابهای ایران تاکید کرد: امیدواریم جامعه بین‌المللی اهمیت بحران زیست محیطی ناشی از مسئله سد ایلیسو را درک کند و اگر جلوی چنین سدی که هزینه‌های زیادی برده، گرفته شود کاری بسیار مهم صورت می‌گیرد. آبشت افزود: خسارات سد ایلیسو برای پایین‌دست خواهد بود و بحرانهای زیادی را به‌دنبال دارد که در این رابطه باید جامعه بین‌المللی بگوید از چه اهرمهایی برای جلوگیری از احداث سد ایلیسوی ترکیه بهره‌ می‌گیرد. وی با بیان اینکه تاثیرات سد ایلیسو بیشتر بر کشورهای عراق، ایران و ترکیه خواهد بود، اظهار کرد: مسائل این سد دامن اکوسیستم منطقه را می‌گیرد و تاثیرات منفی بر حوزه آبریز دجله و فرات می‌گذارد. مدیر ملی طرح حفاظت از تالابهای ایران تصریح کرد: تاثیرگذاری سد ایلیسو بر معیشت جوامع محلی حوزه آبریز دجله و فرات بسیار زیاد خواهد بود و موجب بروز مشکلات زیاد معیشتی برای ساکنان این منطقه خواهد شد؛ این مسئله مهم باید در سطح بین‌المللی پیگیری و حل شود. آبشت توضیح داد: باید وفاق بین‌المللی و تعهد در رابطه با مسائلی همچون ایلیسو و سایر بحرانهای زیست محیطی ایجاد شود و تصور می‌کنیم با حضور کشورهای مختلف دنیا در کنفرانس بین‌المللی گردوغبار این مهم صورت گیرد. وی افزود: اگر توافق و اجماع بین‌المللی نسبت به سد ایلیسو به‌وقوع بپیوندد، بسیار مهم خواهد بود چرا که باید مسائل اینچنینی از طریق گفت‌وگو و مذاکرات بین‌المللی حل و فصل شود. مدیر ملی طرح حفاظت از تالابهای ایران با بیان اینکه در مورد مسئله سد ایلیسوی ترکیه گفت‌وگوهایی را با مسئولان کشور عراق انجام داده‌ایم، اظهار کرد: رایزینیها با عراق درباره سد ایلیسو انجام شده و حتی سفیر این کشور در روز جهانی تالابها دعوت شد و در این باره نیز گفت‌وگوها انجام گرفت اما این ماجرا فراتر از دو کشور است و ترکیه نیز باید اقدامی مهم در این باره انجام دهد. آبشت افزود: اگر مسئله سد ایلیسوی ترکیه که در حال احداث است، حل نشود مشکلات غیر‌قابل جبرانی پدید خواهد آمد و مسائل زیست محیطی را صد چندان خواهد کرد. وی با بیان اینکه برخی کشورها نسبت به سدسازی توجیه اقتصادی می‌آورند، گفت: باید در توسعه و توجیه اقتصادی، موضوعات زیست محیطی هم انجام بگیرد؛ ساخت هر‌گونه سدسازی به نوبه خود بد نیست اما باید مسئله حق‌آبه و محیط زیست هم مورد توجه قرار گیرد. مدیر ملی طرح حفاظت از تالابهای ایران تصریح کرد: سازمان حفاظت محیط زیست هم به طور قطع موضوع سد ایلیسو را مورد توجه قرار می‌دهد اما باید این مسئله مهم مورد اهتمام همه مردم قرار گیرد. آبشت به کنفرانس گردوغبار که در تیرماه برگزار خواهد شد اشاره کرد و گفت: این کنفرانس بین‌المللی برای نخستین بار در ایران و جهان برگزارمی‌شود و امیدواریم اجماعی بین‌المللی روی موضوعات زیست محیطی‌ و سد ایلیسو صورت گیرد؛ این کنفرانس می‌تواند تاثیرگذاری بسزایی در جهان داشته باشد. گفتنی است، دولت ترکیه ساخت «سد 10.4 میلیارد مترمکعبی ایلیسو» را از از دسامبر سال 2014 روی سرشاخه‌های دجله آغاز کرده و عملیات احداث آن همچنان ادامه دارد. سد عظیم «ایلیسو» توسط دولت ترکیه به‌روی سرشاخه‌های دجله در نهایت باعث خشکی رود دجله در عراق و به‌تبع آن تالاب هورالعظیم در کشورمان و بحرانهای جدی زیست‌محیطی در ایران و منطقه خواهد شد.