پشت پرده افزایش درآمدهای گمرک

خبرگزاری تسنیم: سامانه جامع امورگمرکی یکی از نرم افزارهای قوی در حوزه تجارت است که از سال ۹۰ و در دولت قبل طراحی و بخش هایی از آن (تحت عنوان کنترل هوشمند ورود و خروج کالا) اجرا و در این دولت تکمیل و پیاده سازی شده است و علیرغم وجود اشکالات متعدد که قابل رفع است، مزایای متعددی برای این سامانه می‌توان برشمرد و یکی از مهمترین مزایای آن پرداخت الکترونیکی است. با توجه به اینکه کلیه پرداختهایی که میبایست به حساب گمرک واریز شوند دارای شناسه پرداخت میباشند و ارتباط گمرک با بانک باعث شده است دقیقا مبلغی که برای یک اظهارنامه محاسبه می‌شود بدون کم و زیاد دریافت و به حساب گمرک واریز شود و برخی تخلفات که قبل از ایجاد این سامانه از این خلاء صورت می‌گرفت را جلوگیری نمود لیکن اینکه سامانه را تن‌ها دلیل افزایش درآمد به حساب بیاوریم منطقی نیست و افزایش درآمد‌های گمرک دلایل زیادی دارد که در ذیل به آن می‌پردازیم: ابتدای سال ۹۵ دولت طبقات تعرفه‌ای را از ۱۰ به ۸ طبقه کاهش داده است و کلیه تعرفه‌های با ماخذ ۴ درصد را به ۵ درصد و بالاتر افزایش داد که این موضوع یکی از دلایل افزایش درآمد می‌تواند باشد. سال ۹۵ ماخذ حقوق ورودی دانه‌های روغنی از ۴ % به ۱۰ % افزایش یافت همچنین ماخذ تعرفه‌های انواع روغن از ۷ درصد به ۱۰، ۲۰، ۴۰ و ۵۵ درصد افزایش یافت و ماخذ انواع کنجاله و خوراک دام از ۷ % به ۱۰ % افزایش یافته است. آهن‌آلات در فصول ۷۲ و ۷۳ افزایش ۳ تا ۱۱ درصدی و عمدتاً ۲۶ درصد را داشته اند. ماشین‌آلات فصل ۸۴ نیز که دارای ماخذ ۷ % بوده اند افزایش حداقل ۳ تا ۸ درصدی را شاهد بودند. آزاد سازی ورود کالاهای گروه ۱۰ که اغلب کالاهای مصرفی است از دیگر عوامل اصلی افزایش درآمدهای گمرکی می‌باشد این کالا‌ها تا نیمه سال ۹۵ با سود بازرگانی دوبرابر بودند، ولی با حذف گروه ۱۰ از مهرماه سال ۹۵ و افزایش ۵۰ درصدی حقوق ورودی این کالا‌ها موجب تسهیل ورود و افزایش درآمدهای گمرکی گردید؛ و مهمتر از همه این که مطابق آمار رسمی موجود در سایت گمرک ایران بیش از یک و نیم میلیارد دلار در سال ۹۵ خودرو وارد کشور شده است که قریب به ۹۰۰ میلیون دلار خودروهای ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی سی بوده و بیش از ۶۰۰ میلیون دلار خودروهای ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سی سی بوده که حقوق ورودی آن‌ها به ترتیب ۴۰ و ۵۵ درصد می‌باشد و باعث افزایش محسوس درآمد گمرک شده است. همچنین ورود روغن پالم در سال ۹۵ همراه با افزایش حقوق ورودی روغن پالم از ۱۰ درصد به ۴۰ درصد آزاد شد که با افزایش واردات آن در سال ۹۵ نسبت به سال قبل نیز دلیلی بر افزایش درآمد گمرک میباشد. افزایش حقوق ورودی کالاهای اساسی از جمله شکر و واردات گندم خورکی و دامی و افزایش حقوق ورودی آن نیز در افزایش درآمدهای گمرکی نیز بی تاثیر نبوده است. واردات انواع برنج با مآخذ ۴۰ درصد که سهم عمده‌ای در واردات دارد یکی دیگر از عوامل افزایش درآمدهای گمرکی می‌باشد. از سوی دیگر وصول ۴ مالیات علی‌الحساب کارت بازرگانی از سال ۹۵ از دیگر عوامل افزایش درآمدهای گمرکی می‌باشد. افزایش نرخ ارز رسمی جهت محاسبات گمرکی در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۴ بمیزان بیش از ۷ درصد یکی از عوامل اصلی در افزایش درآمدهای گمرکی محسوب می‌گردد. یکی از دلایل افزایش درآمدهای گمرکی تغییر نحوه وصول سپرده‌های موضوع اختلافات گمرکی است. قانون پیش بینی کرده است که در صورت بروز اختلاف ارزش یا تعرفه‌های گمرکی صاحب کالا می‌تواند مابه التفاوت ادعایی گمرک و مورد اختلاف را بصورت سپرده یا ضمانت نامه تودیع و کالا را ترخیص نماید این نوع سپرده‌ها تا زمان رسیدگی به موضوع اختلاف جزو درآمدهای قطعی گمرک محسوب نمی‌شود. علیرغم اینکه کارشناس مجازی مزیتهایی نیز دارد، ولی به دلیل حذف کمیته‌های فنی در گمرکات، کارشناسان مجازی با اعلام اختلاف‌های تعرفه‌ای بدون مستندات کافی اقدام به اصلاح اظهارنامه می‌نمایند و صاحبان کالا به دلیل جلوگیری از پرداخت هزینه‌های انبارداری و ... به نظر کارشناس تمکین کرده و با تودیع سپرده کالای خود را ترخیص می‌کنند. با بهره برداری از سامانه جامع امور گمرکی، مبلغ مورد اختلاف نیز دراظهارنامه‌های گمرکی درج می‌گردد هرچند بصورت سپرده اخذ می‌گردد، ولی در جمع درآمدهای گمرک منظور می‌گردد. از آنجایی که بعد‌ها این مبلغ استرداد می‌شود و از سرجمع درآمد کسر نمی‌گردد به نوعی افزایش درآمد را به صورت کاذب نشان می‌دهد که به نوعی می‌توان گفت: یکی از دلایل افزایش درآمدهای گمرکی تغییر نحوه وصول سپرده‌های موضوع اختلافات گمرکی است. افزایش ارزشهای پایه گمرکی توسط گمرک در سامانه TSC و نظرات کارشناسان مجازی که قابل اعتراض و بررسی مجدد نیز در گمرکات اجرایی نیست و حذف کمیته‌های تخصصی فنی در گمرکات اجرایی، و اینکه عمدتاً همه پرونده‌ها را به گمرک ایران و دفاتر تخصصی ارجاع می‌نمایند موجب خواب سرمایه و افزایش هزینه‌های ترخیص می‌گردد و همچنین موجب افزایش سپرده‌های گمرکی و نشان دادن افزایش درآمدهای گمرکی می‌شود.