فساد اقتصادی در دولت روحانی تعمیق شد

وقتی بنده مساله «فساد سیستماتیک» را در رسانه‌های کشور مطرح کردم، عده‌ای مخالف بودند، چرا که تصورشان این بود من می‌گویم همه سیستم فاسد است؛ این تصور هم به دلیل تعریف علمی فساد سیستماتیک درست نیست و هم به دلیل تحلیل‌هایی که خودم داشتم. فساد سیستماتیک معنایش آن است که در وضعیتی قرار می‌گیریم که دستگاه‌های مسؤول مبارزه با فساد و ناظر بر سلامت سیستم، درست عمل نمی‌کنند و خودشان به درجاتی آلوده می‌شوند، بهترین دلیل اینکه ما می‌گوییم همه سیستم فاسد نیست، آن است که ما می‌توانیم حرف بزنیم و سیستم ما را نمی‌خورد و معلوم می‌شود که همه سیستم فاسد نیست. من می‌خواستم توجه مسؤولان موثر را به این نکته جلب کنم که خیال نکنند فساد یک مساله نقطه‌ای است و می‌توانیم به آن هجوم ببریم و آن را حل کنیم. به طور مثال جایی آتش گرفته و ما آب می‌‎ریزیم و خاموش می‌کنیم ولی وقتی جایی مستعد آتش‌سوزی است و آتش نقطه به نقطه بالا می‌رود، ممکن است به یک باره همه جا آتش بگیرد.

چون معمولا قضاوت‌های عموم کلی‌گرا و عام‌گراست می‌گویند همه‌شان دزد هستند و الفاظی به کار می‌برند که ناشی از فاسد بودن کل سیستم می‌شود، وقتی یک میکروبی وارد بدن انسان و انسان دچار تب و لرز می‌شود، اگر بدن کار دفاعی خودش را خوب انجام دهد، بدن خوب می‌شود ولی وقتی گلبول‌های سفید کار خودشان را بخوبی انجام نمی‌دهند، بدن خوب نمی‌شود و آسیب هم می‌بیند. حالا خوشبختانه بحث فساد سیستماتیک بین مسؤولان مورد قبول واقع شده و همین باعث شد یک قدم جلو برویم و مسؤولان متوجه شدند نمی‌توان با یک فساد سیستماتیک، غیر از روش سازمان‌یافته مقابله کرد.

حالت شبکه‌ای و سیستماتیک این الزام را به وجود می‌آورد که مبارزه هم به صورت سیستماتیک و شبکه‌ای باشد، برای همین من 30 تن از روزنامه‌نگاران اصلاح‌طلب را دعوت و عنوان کردم در دیده‌بان چنین فعالیتی را انجام می‌دهیم و شما نیز به ما کمک کنید، اتفاقا 17 تن آمدند و قول هم دادند و تاثیر هم کرد، یک نفر خیلی اعتراض داشت به همه موارد؛ عنوان کردم مشخص است که بنده و شما اختلاف نظر داریم ولی گفتی من برای ایران انجام می‌دهم و من هم گفتم بنده هم برای ایران این کار انجام می‌دهم، چرا که اگر ایران نباشد، تشیع نابود می‌شود. می‌توان همه را دعوت کرد که آن آژیر خطر باشند، همه می‌توانند این کار را انجام دهند به شرط اینکه مبارزه با فساد آلوده به سیاست نشود و معطوف به قدرت سیاسی جناحی صورت نگیرد، بلکه معطوف به قدرت و نظام جمهوری اسلامی ایران و کشور ایران قرار بگیرد؛ چیزی که متاسفانه الان وجود ندارد، مثلا اینکه روزنامه «وطن امروز» با روزنامه شرق با وجود همه اختلافات، بر سر یک مساله تفاهم کنند و هر کدام فسادها را بگویند، بسیار خوب است. اصلا این فضا شکسته می‌شود.

وقتی شخصی رئیس بانکی است و به اقوامش می‌گوید فعلا تسهیلات نگیرید و یک ماه صبر کنید، همین مساله خیانت است و سوءاستفاده از اطلاعات و رانت اطلاعاتی است، این فرد بر خلاف آقای شرافت، بین منافع عموم و منافع شخصی، منافع شخصی را ترجیح می‌دهد. می‌گویند که باید تلاش کنیم تا فردی در جایگاه تضاد منافع قرار نگیرد و اگر سمت فردی ذاتا چنین خاصیتی دارد، از وی مراقبت بیشتری شود، به طور مثال در «فدرال‌رزرو» آمریکا سال‌هاست به صورت تفصیلی گفته شده که چه فردی تا چه درجه از مدیریتی، چقدر بعد از پایان فعالیتش به طور مثال نمی‌تواند سهام بخرد یا کارهای دیگر اقتصادی انجام دهد؛ رئیس بانک فدرال‌رزرو آمریکا تا 5 سال بعد از پایان خدمتش نمی‌تواند سهام هیچ بانکی را بخرد.

نامزدهای انتخابات باید بگویند برای تضاد منافع چه فکری دارند؛ همچنین درباره درهای چرخان که زمینه‌ساز تضاد منافع است، چرا که مثلا آقای سیف از بانک کارآفرین، رئیس کل بانک مرکزی می‌شود، اگرچه عنوان کرد که سهامدار بانک کارآفرین نیست ولی قطعا مدیر آنجا بوده و تعلقاتی به این بانک دارد؛ از این رو ممکن است از جایگاهش برای این بانک استفاده کند. یا فرض کنید که یکی از معاونان از بانک مرکزی مرخصی می‌گیرد و رئیس هیات مدیره بانک پارسیان می‌شود و می‌تواند از اطلاعات و امکانات آنجا در اینجا استفاده کند، از این رو باید محدودیت گذاشته شود که این اتفاق نیفتد. در جایی خواندم آمریکا وقتی توتال را به خاطر رشوه‌ای که به ایران داد، محکوم کرد یکی از اقلام محکومیتش این بود که به توتال گفت یک شرکت بازرسی که وظیفه حسابرسی بر عهده دارد و خارج از فرانسه است را معرفی کن که قبولش داشته باشم و آن شرکت در مدت 3 سال تمام حساب‌هایت را کنترل کند به طوری که دیگر توتال نتواند هیچ رقم حسابی را تحت عنوان تقلبی بنویسد و تا یک سال بعد این شرکت حق ندارد هیچگونه قرارداد خرید و فروشی را با توتال ببندد. چرا که این کار تضاد منافع است، یعنی کسی که اینجا کار می‌کند در جای دیگری فعالیت نکند، چرا که اطلاعات اینجا را کسب کرده و می‌تواند در جای دیگری آن را خرج کند. الان وزیر صنعت، معدن و تجارت که 28 سال در دولت کار کرده تا سال 87 از دولت بیرون می‌رود و یک مرتبه سر از هیات مدیره 20 شرکت در می‌آورد، بعد می‌گوید می‌خواستم از تجربه 30 ساله‌ام استفاده کنم، در حالی که حق این کار را نداشته است، دولت باید اینگونه افراد را برای خودش نگه دارد و رهای‌شان نکند، چون آنها نیز به دنبال کارهای شخصی می‌روند، بعد می‌گویند استفاده از تجربه 30 ساله بود، در حالی که استفاده از اطلاعات 30 ساله هم بوده است، اینگونه می‌شود که الان به این وضعیت فعلی‌مان گرفتار می‌شویم.

چون برخورد خیلی جدی نیست به نظرم تعمیق یافته است. بیشتر درباره اینکه در بحث ایجابی چه کاری باید انجام دهیم، صحبت کنید، اینکه رفتار ایجابی چه ویژگی‌هایی دارد و اینکه نشانه‌های مبارزه با فساد چیست و چه مولفه‌هایی دارد.