چهار سال وعده و اجرا در شب انتخابات

خبرگزاری فارس: آخرین یارانه‌ دولت یازدهم پیش از انتخابات ریاست جمهوری با تغییرات معنا داری مواجه بود؛ ستاد هدفمندی یارانه‌ها یک روز پیش از پرداخت این دوره یارانه نقدی از افزایش 2 تا 3 برابری یارانه فقرا خبر داده است. بر اساس این اعلام افزایش یارانه خانوارهای مددجوی تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور برای خانوارهای یک نفره 95 هزار تومان، دو نفره 189 هزار تومان، سه نفره 253 هزار تومان، چهار نفره 337 هزار تومان و پنج نفره و بیشتر 365 هزار تومان در نظر گرفته شده است. این اقدام دولت گرچه ناظر به یک وعده 4 ساله است و حالا در شب انتخابات به مدد استناد به بندی از برنامه ششم به کمک دولت آمده اما از سوی دولتی که وعده افزایش یارانه از سوی کاندیداها را فریب فقرا و اقدامی پوپولیستی می‌داند اقدامی قابل تامل است و باید دید دولت برای این «مصیبت عظمای» مضاعفی که به تعبیر وزیر اقتصاد در شب پرداخت یارانه به آنها وارد می‌شد، چگونه پس از انتخابات به سوگ می‌نشیند. دولت یازدهم از ابتدای کار منتقد نحوه اجرای قانون هدفمندی یارانه ها بود و همواره اعلام می‌کرد که به دنبال تحقق اهداف مبنایی هدفمندی هزینه‌های عمومی بوده و به جای رویکردهای نمایشی و تبلیغاتی، اجرایی سازی قانون را مد نظر قرار می‌داد اما یکی از انتقادات به همین دولت هم اجرای ناقص قانون هدفمندی یارانه‌ها بود و همین هفته قبل بود که کمیسیون برنامه و بودجه مجلس بررسی این کم کاری در اجرای قانون را در دستور کار داشت. اما مجلس در جریان بررسی لایحه برنامه ششم توسعه رای به حذف یارانه نقدی ثروتمندان داد تا منابع حاصل از آن به توان‌بخشی اقتصادی مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی اختصاص یابد. در همان زمان اعلام شد که شرط افزایش مبلغ یارانه نقدی فقرا، حذف یارانه ثروتمندان است اما دولت در حالی که طی سال‌های گذشته بارها از آماده بودن بانک اطلاعاتی خود در زمینه دهک‌هایی که باید یارانه نقدی آنها قطع می‌شد، خبر داده بود، به یکباره و ناگهانی موضوع قطع یارانه توانگران را رها کرد. در زمانی که این بند قانون برنامه در مجلس به تصویب می‌رسید هم بار دیگر این شرط به دولت یادآوری شد که تا زمانی که دولت نسبت به حذف یارانه دهک های پردرآمد اقدام نکند امکان افزایش یارانه نقدی وجود ندارد. اما افزایش یارانه فقرا که در آخرین یارانه پیش از انتخابات دولت یازدهم بالاخره اعمال شد وعده‌ای بود که دولت در نخستین روزهای کاری‌اش در 4 سال پیش داده بود. حسن روحانی در ماه‌های آغازین دولت تاکید کرده بود که حتماً باید روند پرداخت یارانه‌ها را اصلاح کنیم و اعلام کرد: دولت دو راهکار پیش رو دارد؛ یا اینکه برای تأمین کسری بودجه، مقداری یارانه‌ها را کاهش دهیم که دیدیم ممکن است این موضوع برای اقشار کم‌درآمد که روی یارانه‌ها حساب کرده‌اند مشکل‌آفرین شود. راه‌حل دیگری نیز پیش روست و آن اینکه به بخشی از جامعه که نیاز ندارند، یارانه‌ پرداخت نشود. رییس‌جمهور در آن زمان گفت که پرداخت یارانه‌ها‌ی نقدی برای این درست شد که وقتی قیمت‌ها افزایش پیدا کرد، زندگی افراد کم‌درآمد از طریق این یارانه‌ها دچار مشکل نشود و این افزایش قیمت‌ها را جبران کند؛ دولت قبل دچار این مشکل شد که به چه کسی یارانه بدهد و به چه کسی یارانه ندهد و برای حل این مشکل تصمیم گرفت که به همه یارانه بدهد. همچنین در همان ماه‌های اولیه محمدباقر نوبخت هم بخش اصلی کار این دولت را مرحله دوم اجرای هدفمندی یارانه‌ها دانست و وعده داد که در مرحله دوم اجرای هدفمندی یارانه‌ها میزان یارانه به دهک‌های پایین جامعه افزایش می‌یابد. در همین حال علی طیب نیا، پیش از گرفتن رای اعتماد مجلس برای سکانداری وزارت اقتصاد گفته بود: ایده آل این است که اقشار کم درآمد یارانه نقدی بیشتری دریافت کنند و دهک‌های درآمدی بالا یارانه نقدی دریافت نکنند. حالا 4 سال از زمانی که طیب‌نیا وعده افزایش یارانه کم درآمد را داده و گفته بود با جلب کمک های کمیته امداد امام(ره) و سازمان بهزیستی باید مشمولان یارانه نقدی را ساماندهی کرد، می‌گذرد. یعنی 4 سال از زمانی که دولت می‌دانست « با روند اخیر صعود نرخ تورم، قدرت خرید اقشار کم درآمد به شدت کاهش یافته و یارانه نقدی به هیچ وجه کفاف افزایش هزینه های زندگی آنها نمی دهد.» می‌گذرد اما در این 4 سال خبری از نگاه دولت به اقشار ضعیف بر اساس وعده‌های یارانه‌ای نبود. بالاخره این موضوع به برنامه ششم رسید و در دی ماه سال گذشته یک مقام مسئول وزارت کار از افزایش یارانه نیازمندان خبرداد و گفت که این وزارتخانه در نظر دارد تامین اجتماعی چند لایه را برای آحاد جامعه در نظر بگیرد. در این زمینه یارانه خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی کمیته امداد و بهزیستی، خانوارهای دارای مستمری پایین و خانوارهایی که فرد شاغل در این خانواده ها وجود ندارد یا درآمد خانوار بسیار پایین است، افزایش پیدا می کند و تحت پوشش درمان رایگان قرار خواهند گرفت. از دی ماه تا شب انتخابات هم این موضوع اجرا نشد هرچند که علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اذعان داشت که 7 میلیون نفر از یارانه بگیران از درآمد خیلی بالا و رفتار غیرقابل کنترل اقتصادی برخوردارند، اما حدود یک دهک تحت پوشش بهزیستی هستند که اگر به آنها کمک نکنیم با بحران تغذیه مواجه می‌ شوند و با یک بیماری از یک طبقه به طبقه دیگر می ‌روند و سرنوشت خانواده با بیماری یک فرد تغییر می ‌کند. حالا دولت خود در حالی به ابزار افزایش یارانه‌ها چنگ می‌زند که به شدت در مقابل شعارهای دیگر کاندیداها در این زمینه ایستاده بود و برای نمونه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در واکنش به وعده انتخاباتی یکی از ثبت نام کنندگان برای انتخابات ریاست جمهوری گفته بود: «این بزرگ‌ترین دروغ به فقراست؛ این هنر نیست که ما 200 هزار یا 300 هزار تومان در جیب افراد بگذاریم و ظرف چهار ماه به اشکال مختلف چهاربرابر آن را از جیب او خارج کنیم.»