اقتصاد هسته‌ای با برجام تعطیل شد

خبرگزاری تسنیم: حسین طالبی طادی، استاد دانشگاه و پژوهشگر فیزیک هسته‌ای در خصوص وجوه اقتصادی صنعت هسته‌ای گفت: وجوه اقتصادی هسته‌ای می تواند جنبه‌های مختلفی داشته باشد و آن قسمتی که در کشور ما تعلیق شد ناظر به جنبه تولید انرژی است. کافی است نگاهی به اهمیت انرژی در کل دنیا داشته باشیم و اینکه بالاخره صنعت هسته ای قرار است در این حوزه کار کند. این برخلاف تبلیغی است که ادعا می کند انرژی هسته ای ارزشی ندارد و نباید اینقدر برای آن هزینه بدهیم. وی با اشاره به اینکه بیشترین کالایی که در جهان مبادله می‌شود، حامل‌های انرژی است؛ به طوریکه در حال حاضرروزانه بیش از 7 میلیارد دلار نفت، گاز و ذغال سنگ معامله می‌شود که در حدود 13٪ از کل تجارت جهانی است و مصرف انرژی در جهان طی 35 سال اخیر حدود 90٪ رشد داشته است گفت: این آمار بر اساس گفته‌های اداره اطلاعات انرژی امریکا ارائه شد. طالبی طادی با اشاره به اینکه مصرف انرژی در جهان طی 35 سال اخیر حدود 90٪ رشد داشته است گفت: تعداد زیادی از جنگ‌های سده‌های 20 و 21 در جهان و قریب به تمام جنگ‌ها و حتی خیزش‌های خاورمیانه به طور مستقیم و غیر مستقیم بر سر نفت و گاز بوده‌ است. وی با اشاره به گزارش سالانه شورای جهانی انرژی مبتنی بر اینکه نفت حداکثر برای 40 سال دیگر دوام خواهند داشت گفت: وقتی به هر دلیلی عرضه نفت حدود 1 میلیون بشکه، کمتر از تقاضا باشد با واکنش شدید بازارها مواجه هستیم؛ زمانی که نفت تمام شود، اگر جایگزینی نداشته باشد واکنش آن غیرقابل تصور خواهد بود. به همین جهت تامین پایدار انرژی، یک موضوع استراتژیک و بلند مدت است که متاسفانه مثل همیشه اهمیت آن در کشورهای پیشرفته، بیشتر درک شده درحالیکه جهان سومی‌ها هنوز درگیر مسائل روزمره انرژی هستند. وی در مورد به صرفه بودن انرژی هسته‌ای در برابر سایر سوختهای فسیلی با اشاره به نیروگاه بوشهر که حدود 1000 مگاوات برق تولید می‌کند و قادر به 7000 ساعت کارکرد سالانه به ازای هر بار تعویض سوخت است گفت: قیمت سوخت این نیروگاه حدود 60 میلیون دلار در سال است که این قیمت بر اساس قیمتی است که سال 91 از روسیه خریداری شد. طالبی طادی با اشاره اینکه قیمت هر کیلووات ساعت برق تولید شده در این نیروگاه حدود 0.0086 دلار می‌باشد گفت: این در حالی است که نیروگاه سوخت مایع مثلاً با گازوییل یا نفت کوره به طور معمول از هر لیتر آن که قیمتی معادل 0.52 دلار دارد. یعنی قیمت برق تولید آن نیروگاه 0.13 دلار در هر کیلووات ساعت می‌باشد. وی با اشاره به اینکه برای قرار دادن برق هسته‌ای در سبد انرژی یک کشور، ساختن تنها یک یا دو نیروگاه هسته‌ای اقتصادی و منطقی نیست گفت: محاسبه قیمت برق هسته ای با رقبای اصلیش، در شرایطی است که قیمت تولید برق فسیلی به دلیل اوج گرفتن تولید نفت و گاز شل و نیز بازی‌های سیاسی تولید کننده بزرگی مانند عربستان از سویی و رکود نسبی اقتصاد جهانی سال های حاضر از سوی دیگر، به کف خود در چند سال اخیر رسیده، ولی هنوز هم بیش از 8 برابر ارزان تر از برق فسیلی است. به عنوان شاهدی بر مدعای فوق کافی است بدانیم که از نیروگاههای هسته‌ای نصب شده جهت تولید برق در سراسر جهان 45.4 درصد در اروپا، 30.5 درصد در آمریکای شمالی، 21.6 درصد در آسیای شرقی، 1.2 درصد در آسیای مرکزی و جنوبی و خاور میانه، 0.7 درصد در آمریکای جنوبی و 0.5 درصد هم در افریقا واقع شده است.(OECD Nuclear Energy Agency & International Atomic Energy Agency, 2012) که به روشنی سهم کشورهای شمال و جنوب را در بهره‌برداری از این انرژی نشان می‌دهد. وی با اشاره به اینکه اکنون نیروگاه‌های گازی نیروگاه‌های خوب کشور است گفت: اما در این نیروگاه‌ها نیز از هر متر مکعب گاز حدود 4 کیلووات ساعت برق می‌توان به دست آورد. در مورد گاز با توجه به اینکه قیمت جهانی معنی ندارد، باید قیمت گاز صادراتی ایران را در نظر گرفت و حتی اگر قیمت گاز در امریکا را نیز در نظر بگیریم که البته با استخراج گاز شل قیمت آن بسیار کاهش یافته است و این فعلا فقط برای امریکاست، یعنی حدود 0.29 دلار، با این حساب هر کیلووات ساعت برق در این روش نیز برابر با 0.072 دلار خواهد بود. که هنوز بیش از 8 برابر گرانتر از برق راکتور بوشهر است. طالبی طادی افزود: سالیانه حدود 840 میلیون دلار صرفه جویی صرفاً با یک واحد از راکتور بوشهر به دست می‌آید. وی با اشاره به اینکه نیاز کشور به تولید برق هسته ای حرف سیاسی یه گروه خاصی از جامعه نیست و صرفا یک نیاز اقتصادی کشور است گفت: این ادعای مقامات آمریکایی را که جمهوری اسلامی ایران با وجود منابع غنی نفت و گاز احتیاجی به انرژی هسته‌ای ندارند؛ سال 1974 میلادی، (5 سال پیش از وقوع انقلاب اسلامی) بنیاد پژوهشی استنفورد امریکا پاسخ داده است. طالبی طادی با اشاره به اینکه این مرکز پژوهشی وابسته به دانشگاه استنفورد، مجری تحقیق و ارائه چشم اندازی میان مدت در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و صنعتی برای توسعه ایران شد گفت: در یک مطالعه 20 جلدی که تحت عنوان به ایران ارائه کرد، پیشرفت صنعتی و اقتصادی ایران را متکی به تولید 20 هزار مگاوات برق تا سال 1995 و راه اساسی‌ تولید این مقدار برق را از طریق تأسیس نیروگاه‌های هسته‌ای در ایران دانست. وی در رابطه با اینکه برجام چه تأثیری بر صنعت هسته‌ای کشور گذاشته است گفت: قبل از برجام حدود19هزار دستگاه داشتیم که 13هزار سانتریفیوژ فعال بودند اما اکنون در مجموع 5040 دستگاه داریم و این تعداد 19هزار در طول در یک روند افزایشی بود که سه سال است برنامه توسعه‌ی آن متوقف شده است. اگر این روند ادامه می‌داشت اکنون به 30000 سانتریفیوژ می‌رسیدیم. کارشناس فیزیک هسته‌ای در مورد خطرات زیست محیطی انرژی اتمی گفت: هر تکنولوژی دارای خطراتی است. آنچه که مهم است نسبت آسیب ایجاد شده به حجم کارکرد آن است. بررسی این آسیب‌ها و تحلیل آن‌ها البته قدری مفصل بوده و پارامترهای متعددی از جمله نوع آسیب(جانی، مالی)، سطح آسیب، مدت و ... بایستی در نظر گرفته شود که این کار توسط موسسه‌ها و سازمان‌های مختلفی از جمله موسسه تحقیقاتی « Paul Scherrer» که بزرگترین موسسه پژوهشی سوئیس در حوزه‌های انرژی و محیط زیست، مواد و سلامت انسان می‌باشد، انجام شده که در مجموع این گزارش می‌توان انرژی هسته‌ای را پس از انرژی‌های نو، کم آسیب ترین انرژی دانست! (به عنوان یک نمونه تعداد حوادث جدی که منجر به مرگ بیش از 5 نفر شده باشند، به ازای هر تراوات سال برق تولید شده از سال 1969 تا 2000 به صورت 10288 مورد در روش هیدرولیکی، 754 مورد در نیروگاههای زغال سنگ، 196 مورد در نیروگاههای گازی و فقط 48 مورد در نیروگاههای هسته‌ای بوده است. طالبی طادی در مورد پسماندها که جزء نکات منفی انرژی هسته‌ای است و برای طبیعت مضر است گفت: اولاً حجم تولید این پسماندها بسیار کمتر از آن چیزی است که بعضاً تبلیغ می‌گردد به عنوان مثال نیروگاهی مانند بوشهر در بدترین حالت حداکثر 30 تن پسماند در سال تولید می‌کند این در حالی است که به گفته رییس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران در سال 94، تولید پسماندهای بیمارستانی فقط در تهران 90 تن در روز است که 20 تا 30 درصد آنها پسماندهای عفونی هستند. البته پسماندهای هسته‌ای بسیار خطرناک هستند ولی باید توجه داشت که بر خلاف زباله‌های بیمارستانی هیچ بخشی از پسماندها به طور غیر ایمن در طبیعت رها نمی‌شود. در واقع پس از یک سری فعالیتهای که برای کم خطر نمودن آنها انجام می‌گیرد(که بعضاً بیش از 5 سال طول می‌کشد)، با رعایت استانداردهای بسیار سختگیرانه‌ای در اعماق زمین (مکان‌های خاص) دفن می‌گردند. همچنین تحقیقات بسیاری در زمینه امحا و حتی استحاله و تبدیل پسماندهای هسته‌ای در حال انجام است که افق بسیار روشنی در این زمینه را می‌نمایاند.