جایگاه نامطلوب ایران در مصرف بهینه انرژی

خبرگزاری مهر: از میان ۱۲۷ کشوری که مجمع جهانی اقتصاد (World Economic Forum) آنها را براساس شاخص معماری انرژی (Energy Arcgitecture) رده‌بندی کرده است، ایران در جایگاه نامطلوب ۱۲۲ قرار گرفته است.

به گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، این معاونت خلاصه گزارشی از مجمع جهانی اقتصاد را منتشر کرده است که در آن کشورهای جهان براساس سه مولفه رشد و توسعه اقتصادی، پایداری زیست‌محیطی و دسترسی و امنیت انرژی نمره گرفته و رتبه‌بندی شده‌اند.

شاخص عملکرد معماری انرژی جهان رتبه ۱۲۷ کشور را در توانایی تامین امن، مقرون به صرفه و پایدار انرژی مشخص می‌کند. این شاخص که از سال ۲۰۱۳ هر ساله توسط مجمع جهانی اقتصاد منتشر می‌شود، کشورها را بر اساس ابعاد سه گانه رشد و توسعه اقتصادی، پایداری زیست محیطی و دسترسی و امنیت انرژی تقسیم بندی می‌کند. (جدول ۱)

برابر این گزارش ایران بین صفر تا یک، نمره کلی ۰.۴۶ را کسب کرده که جایگاهی بهتر از ۱۲۲ را نصیب کشور ما نکرده است. ایران در معیار رشد و توسعه اقتصادی نمره ۰.۲۷ و رتبه ۱۲۵، پایداری زیست محیطی ۰.۳۶ و رتبه ۱۱۸ و در بعد دسترسی و امنیت انرژی نمره ۰.۷۵ و رتبه ۵۷ را به خود اختصاص داده است.

وضعیت کشور در بعد دسترسـی و امنیـت انـرژی بهتـر از سایر ابعاد و میانه کشورهای جهان است. بالا بودن شدت مصرف انرژی، درجه انحراف قیمتـی بـالای سـوخت در ایران با قیمت‌های جهانی، بالا بودن ذرات معلق آلوده‌کننده، انتشـار بـالای متـان و میـانگین بـالای مصـرف سـوخت در خودروهای سواری از مهمترین نقاط ضعف ایران در شاخص معماری انرژی است.

در مقایسه با کشورهای منطقه، عملکرد ایران در شاخص معماری انرژی به ویژه کارایی مصرف انرژی بسیار ضعیف اسـت. به عنوان مثال کشور آذربایجان در شاخص معماری انرژی رتبه ۳۶، ترکیه رتبـه ۴۱ و تاجیکستان رتبـه ۴۶ را دارد. در گزارش ۲۰۱۷ مجمع جهانی اقتصاد، در ایران به ازای مصرف هر واحد انـرژی ۵.۴ واحد دلار تولید ناخالص داخلی ایجاد می‌شود در حالی که میانگین این رقم برای کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهـور برابر ۶.۷۹ دلار و برای کشور ترکیه، ۱۲ دلار (یعنی ۲.۲ برابر ایران) است.

در مقایسه با سالهای گذشته، امتیاز ایران نسبت به گزارش سال ۲۰۱۶ حدود ۰.۰۴ واحد کاهش یافته و رتبه کشور سه پله بالارفته و تضعیف شده است. اما در مقایسه با سال ۲۰۱۳ امتیاز کشور ۰.۰۴ واحد افزایش یافته است (شکل ۲).

کشور سوئیس با امتیاز ۰.۸ در رتبه اول، نروژ با امتیاز ۰.۷۹ رتبه دوم و سوئد با امتیاز ۰.۷۸ در رتبه سوم شاخص عملکرد معماری جهانی قرار گرفتهاند، که جایگاه این کشورها نسبت به سال ۲۰۱۶ تغییری نکرده است.

یکی از نکات قابل توجه آن است که به استثنای فرانسه با رتبه ۵، هیچ یک از ۱۰ کشور دارای بزرگترین اقتصادهای جهانی (از نظر تولید ناخالص داخلی) در بین ۱۰ کشور برتر شاخص عملکرد انرژی معماری جهانی در سال ۲۰۱۷ قرار نگرفته اند. (چین رتبه ۹۵، هند رتبه ۸۷، ژاپن رتبه ۴۵، روسیه رتبه ۴۸ و آمریکا رتبه ۵۲ ). این مسئله نشان می دهد که بزرگتر ین اقتصادهای جهانی همچنان برای دستیابی به تعادلی از کارایی بالا در نظام های انرژی خود دچار مشکلات و چالش هایی هستند.

با توجه به این گزارش، یکی از اصلاحات ساختاری مهم در کشور، اصلاح وضع موجود در بخش انرژی با تاکید بر حذف یارانه‌های انرژی و استفاده از ابزار پرتوان اعمال مالیات بر مصرف انرژی است.

قابل توجه این که طی چند سال اخیر رتبه ایران در این رتبه بندی نزولی بوده است.