توافق هسته‌ای نشان داد که مشکلات کشور ریشه درونی دارد

سرویس اقتصادی فردا؛ اکبر ابدالی محمدی*: تجربیات و تحقیقات چند سال اخیر نشان می دهد که موانع عمده و اصلی برای تحقق اقتصاد مقاومتی، موانع فرهنگی، شبهات فراوان نسبت به تولید ملی و تخریب بنیانهای خودباوری نسبت به تولید ملی در مردم و مسئولان است. رهبر انقلاب با طرح شعارهای اقتصادی به دنبال بلوغ فکری و فرهنگی جامعه است تا بتواند در برابر این تهاجم که در سالهای اخیر، اعمال تحریم های اقتصادی هم به آن اضافه شده است مقابله و مقاومت کند. شعارهای 9 سال اخیر علیرغم اینکه رنگ و بوی اقتصادی داشته اند بدون حتی یک استثناء عمق فرهنگی داشته و دارند. در این مجال به بررسی شعارهای اقتصادی فرهنگی چند سال اخیر می پردازیم.

شعار سال 1393: اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی

این شعار در ادامه شعارهای سالهای قبل مثل جهاد اقتصادی و حماسه اقتصادی قابل تحلیل است. بخش اول شعار این سال تاکید بر نقش مردم دارد و این نگاه را تقویت می کند که بدون حضور مردم، کار اقتصاد و فرهنگ به سامان نمی رسد. این شعار بر خلاف جریانی که قصد دارد حل مشکلات را به خارج از کشور وصل کند، حل مشکلات اقتصادی را فقط در داخل کشور می داند.

در این سال رهبر انقلاب حمایت و تقویت تولید داخلی را حسنه، صدقه و جزو بهترین کارها عنوان می کنند. فرهنگ مصرف کالای داخلی زیرمجموعه شعار این سال است لذا اگر بخواهیم مصرف کالای داخلی رخ دهد ابتدا باید فرهنگ مصرف آن در ذهن مردم جا بیفتد.

مدیریت جهادی تلاش مسئولان را در مقابل هجمه دشمن در بُعد اقتصاد و فرهنگ نشان می دهد. لازمه مدیریت جهادی خودباوری و اعتماد به نفس ملی است. ما در بعضی حوزه ها مدیریت جهادی را داشته ایم که اتفاقاً پیشرفتهای کشور در همان حوزه ها بوده است. مثل عرصه موشکی یا در علم و فناوری یا مثل حوزه نانو که الان رتبه ششم دنیا را داریم. اما در بعضی از حوزه ها متاسفانه هنوز مدیریت جهادی نمی بینیم. تولیدکننده های ما مشکلات فراوانی دارند که حل آنها نیازمند مدیریت جهادی است؛ اما این مدیریت را برای حل مشکلات آنها نمی بینیم مسائلی مثل عبور از قوانین و مقررات، مباحث بانکی و بیمه ای، بازار مصرف کالای داخلی، مبارزه با قاچاق و واردات و... .

رهبر انقلاب در پایان این سال از عزم ملی در مباحث فرهنگی جامعه تشکر می کند اما به نظر می رسد رضایت چندانی در عزم ملی برای اقتصاد ندارند: «با نگاهی به آنچه در سال ۹۳ گذشت، مشاهده می کنیم که عزم ملّی بحمدالله بُروز و ظهور داشت. ملّت ما عزم راسخ خود را هم در تحمّل برخی مشکلاتی که برای او وجود داشت نشان داد، هم در روز بیستودوّم بهمن، در روز قدس و در راهپیمایی عظیم اربعین این عزم را، این همّت را از خود بُروز و نشان داد. مدیریت جهادی هم در برخی از بخشها به حمدالله بارز و آشکار بود. در آن بخشهایی که مدیریّت جهادی را انسان مشاهده کرد، پیشرفتها را هم در آنجا مشاهده کردیم»1.

شعار سال 1394: دولت و ملت، همدلی و همزبانی

اگر ما بخواهیم اقتصاد یا غیر آن را مقاوم کنیم جز با همراهی مردم و دولت ممکن نیست. برای اولین بار شعاری در این سطح مطرح می شود و دولت و ملت دعوت به همکاری و پشتیبانی از هم می شوند و حتی وظیفه مردم حمایت از مسئولین تعیین می شود: «امروز وظیفه‌ همه‌ آحاد ملّت این است که از مسئولین کشور حمایت کنند و به مسئولین دولتی کمک کنند»1.

رهبرانقلاب در این سال حداقل سه بار، اقتصاد را فوری ترین اولویت کشور بیان کردند و تاکید اصلی هم بر روی مسئله تولید است: «به نظر بنده آن چیزی که امسال و سالهای بعد از این باید به‌عنوان هدف اقتصاد مورد توجّه باشد، عبارت است از سرمایه‌گذاری بر روی تولید داخلی. همه‌ تلاشها از سوی همه باید برای تقویت تولید داخلی بسیج ‌بشود»2.

در این سال برجام به تصویب رسید. با توجه به ایرادات شکلی و محتوایی متن برجام و انتقادات فراوان دلسوزان انقلاب و کشور، بیم آن می رفت که انشقاقی بین مردم و دولت به وجود بیاید؛ اما این شعار که با تیزبینی انتخاب شده بود از این کار جلوگیری کرد. این شعار بهانه اینکه از ما حمایت نشد یا نگذاشتند کار کنیم را از مسئولین گرفت تا با جدیت به حل مشکلات بپردازند. اما متأسفانه نگاهی در این سال به جامعه تزریق می شد که حل مشکلات کشور را در گرو توافق هسته ای بیان می کرد. یعنی بعضی ها علاج مشکلات را در نیویورک و لوزان و ژنو می دیدند. امروز با گذشت یکسال از برجام غلط بودن این نگاه مشخص شده است. بسیاری از مشکلات اقتصادی، رکود، واردات و قاچاق و ... حل نشده است.

در اسفند ماه سال 95 صندوق بین المللی پول در گزارشی عنوان کرد بانکهای ایرانی با مشکلات متعددی مواجه اند و پس از برجام هیچ بانک بزرگ بین المللی با ایران وارد همکاری نشد. توافق هسته ای نشان داد مشکلات کشور ریشه درونی دارند که علاج آنها اقتصاد مقاومتی است.

برخی از مسئولین در زبان از اقتصاد مقاومتی و تقویت تولید داخلی حرف می زنند اما در عمل اقدام موثری صورت نمی دهند تا جایی که مقام معظم رهبری فرمودند: «در مورد اقتصاد مقاومتی همزبانی هست اما همدلی نیست. آدم میترسد همزبانی باشد، همدلی نباشد ... همدلی هم باید انجام بگیرد یعنی از بُن دندان به مسئلهی اقتصاد مقاومتی باید باور آورده شود؛ باور کنیم که کلید حلّ مشکلات کشور در داخل است »3 معلوم است که همچنان بعضی نگاه به بیرون دارند نه به ظرفیتهای فراوان کشور. در پایان این سال مقام معظم رهبری بیان داشتند که کارهای وسیعی صورت گرفته اما اینها کارهای مقدماتی است

متأسفانه برجام وقت و انرژی زیادی از دولت مجلس و مردم گرفت و فرصت زیادی در این سال به مقاوم سازی اقتصاد داده نشد ... .

1- پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال ۱۳۹۴

2- بیانات در جمع زائران حرم مطهر امام رضا (ع) 1/1/1394

3- بیانات در جمع زائران حرم مطهر امام رضا (ع) 1/1/1394

4- بیانات در دیدار نمایندگان مجلس 6/3/1394

* عضو انجمن مدرسان اقتصاد مقاومتی