روزنامه ایران: حیاط موزائیک شده کوچکی را تصور کن که پیرامون آن را دیوارهای کاهگلی احاطه کرده و خانمی جوان نشسته بر زیراندازی به سرعت در حال گزینش و دسته بندی هزاران گل نرگس است و هر دسته را درون دیگ های بزرگ پر آب اطرافش می گذارد؛ بانویی بین آن همه گل. عطر نرگس و بوی کاهگل محشری به پا کرده که بزم نور و رنگ را کامل می کند. اما خانم جوان می گوید: از هرچه گل نرگس است بیزارم! . . . .
از آن احساسات نابی است که خیلی کم به سراغت می آید، اما وقتی می آید تمام سلول های بدنت را درگیر می کند. اصلا انگار به یادت می آورد که روزگارانی بال داشته ای و دوباره شوق پرواز در وجودت ریشه می دواند، پرواز به روشنایی های کودکی. مثل بوی ناب یاس های رازقی، مثل صدای مست کننده موذن زاده، مثل بوی قرمه سبزی در کوچه های کاهگلی شهر و مثل چند شاخه ساده نرگس روی میز پذیرایی عسلی قدیمی بی بی جان.
اگر حدود یک ساعت از بیرجند به سمت"خور" رانده باشی و هرآن چه دیده ای رنگ خاک داشته و بوی کاهگل، با دیدن لکه های سبز رنگ بین کوه ها به وجد می آیی، هرچند برای رسیدن به روستای کوچک دستگرد باز هم باید درون جاده ای ناهموار و خاکی بپیچی.
از دور به نظر خالی از سکنه می آید. خانه های کاهگلی روی تپه ها نیمه مخروبه اند و تک درخت نخلی در کوهپایه خودنمایی می کند. باور این که در این روستای خشک، نرگس زارهای پرباری وجود داشته باشد دشوار است. اما نشانی درست است.
نزدیک تر که می روی از دور مردی را می بینی که از پی گاوی روان است و از کنار آن نخل بلند تنها می گذرد و به سمت تو می آید. تپه ها را که رد می کنی کنار تکیه ای که خودشان آن را هیئت می نامند خانم و آقای جوانی به استقبالت می آیند. یکی از هشت خانوار باقی مانده در روستا.
پدرشان هم که همان مرد در پی گاو بود از راه می رسد."نخعی" مالک مزارع نرگس موجود در روستاست. گرمی استقبال شان همان قدر مطبوع است که عطر نرگس ها. با ما همراه می شود به سمت روستای مجاور به نام"آویش". کوچک تر و خالی تر از دستگرد. نرگس زارها آن جاست. قطعات کوچک 1000 و 2000 متری پراکنده که به گفته نخعی به دلیل خشکسالی و کمبود شدید آب امکان توسعه آن نیست. مشخص است که گل های قسمت هایی از مزارع چیده شده و اکنون بوته های سبز رنگ خالی خودنمایی می کند اما بیشتر نقاط هنوز با گل های زرد و سپید نرگس تزیین شده است. عطر نرگس تمام خاطراتت را به بازی گرفته و نوستالژی لحظه ای رهایت نمی کند. برای نخعی اما همه چیز به این زیبایی نیست. از رفتن روستاییان به خاطر خشکسالی می گوید و نبود مشتری مناسب برای گل ها. او هر شاخه گل را که یک سال مراحل کاشت، داشت و برداشت را برای آن ها اجرا کرده است به قیمت 250 تومان می فروشد؛ به مشهد و بیرجند. اما قیمت پایین گل تنها دغدغه اش نیست. دغدغه مهم تر یافتن مشتری و ارسال به موقع گل ها با اتوبوس است چرا که هرچند نرگس خوسف از جمله ماندگارترین نرگس هاست باز هم با گذر هر ساعت از چیدن آن، عطر و زیبایی
خود را بیشتر از دست می دهد.
این در حالی است که گل نرگس از جمله گل‌هایی است که علاوه بر طراوت و زیبایی بخشی به محیط، خواص درمانی شگفت انگیزی نیز دارد. از امام رضا (ع) روایت شده است از بوییدن گل نرگس غفلت نکنید، زیرا در بدن رگی است که انسان را دچار افسردگی می‌کند و بوی گل نرگس از بین برنده و درمان افسردگی است. علم نیز ثابت کرده است که نرگس خواص درمانی فراوان و شگفت انگیزی دارد. از جمله جلوگیری از ابتلا به زکام و بهبود سرماخوردگی، درمان و کاهش اسپاسم، دردهای مفاصل و شکستگی اعضای بدن، بهبود دررفتگی مکرر مفاصل مثل شانه، کتف، دست و پا و درمان عفونت زخم‌های عمیق.
با وجود این در کشور ما این گل را بیشتر برای عطر و زیبایی آن می خرند و هیچ فراوری از آن صورت نمی گیرد. به عبارت دیگر خام فروشی نرگس زیان پنهان و عظیمی است که هر ساله نرگس کاران کشورمان متحمل می شوند. به خصوص اگر همه گل های نرگس کشور با هم برسد. در این صورت دلالان با کاهش شدید قیمت، کمر تولید کننده را می شکنند. نخعی می گوید که از محل فروش نرگس ها سالانه 15 تا 20 میلیون تومان درآمد دارد. مشروط بر آن که سرما همه امیدهایش را ناامید نکند و خشکسالی ادامه نیابد. اما با ادامه روند موجود او هیچ امیدی به آینده ندارد، حتی آینده نزدیک. گل ها را که می چینند به خانه اش در روستای دستگرد می برند. خانه ای که همان دم در ورودی اش یک دسته بزرگ گل نرگس کنار دیوار کاهگلی نهاده شده و همراه با دو کبوتر سپید زیبا روی دیوار به تو خوش آمد می گوید.
در خانه خودش و دخترش شروع به دسته بندی نرگس ها در دسته های 25، 50 و 100 تایی می کنند که منظره ای بدیع را در حیاط کوچک خانه پدید آورده است. حیاط موزائیک شده کوچکی را تصور کن که پیرامون آن را دیوارهای کاهگلی احاطه کرده و خانمی جوان نشسته بر زیراندازی به سرعت در حال گزینش و دسته بندی هزاران گل نرگس است و هر دسته را درون دیگ های بزرگ پر آب اطرافش می گذارد؛ بانویی بین آن همه گل. عطر نرگس و بوی کاهگل محشری به پا کرده که بزم نور و رنگ را کامل می کند. اما خانم جوان می گوید: از هرچه گل نرگس است بیزارم! دلیلش را خودش توضیح می دهد: گل های نرگس با هم می رسند و زود خراب می شوند.
از یک ماه پیش زندگی ماشده تلاش زیاد و استرس بازاریابی. همسرم دایم این طرف و آن طرف دنبال مشتری است و با عرضه بیشتر تقاضا و قیمت هر روز بیشتر کاهش می یابد. این درحالی است که هیچکس به فکر بهبود کیفیت و افزایش بهره وری تولید نیست. وی از مسئولان و اصحاب رسانه گله مند است: هیچکس به فکر فراوری و بهبود تولید گل نرگس نیست. اسانس و روغن گل نرگس ارزش افزوده بسیاری دارد ولی به دلیل نبود صنایع تبدیلی و نبود حمایت مسئولان، ما همچنان نرگس را به صورت سنتی می کاریم، برداشت می کنیم و می فروشیم. رسانه ها هم فقط از زیبایی آن می گویند و می نویسند وهرگز هیچ اتفاق خوبی نمی افتد. هر سال همین روال تکرار می شود.
حرف هایش تلخ است اما واقعیت دارد. همان طور که با سرعت کارش را می کند، می گوید: شمارا به خدا نرگس و نرگس کاران را نجات دهید. طوری بنویسید که مسئولان از خواب بیدار شوند و به داد ما و این تولید برسند.
همه جوره پایه هستیم
جالب این که معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان با تایید کیفیت عالی گل نرگس تولیدی در استان خراسان جنوبی می گوید: با این که گل نرگس استان از نظر کیفیت از نرگس شیراز به عنوان معروف ترین نرگس ایران هم بالا تر است، ولی متاسفانه تاکنون برای سرمایه گذاری در این زمینه در خراسان جنوبی متقاضی وجود نداشته است.
کافی است یک بار به نرگس زارهای استان سفر کنی تا خودت بفهمی که کیفیت عالی نرگس این استان واقعی است. به گفته مهندس«عصمتی پور» فراوانی روزهای آفتابی ، شرایط مناسب اقلیمی، مناسب بودن خاک و نیاز آبی پایین و... از مهم ترین عوامل موثر در افزایش کیفیت گل نرگس خراسان جنوبی است ضمن این که نرگس استان از نظر کمیت هم در رتبه پنج کشور قرار دارد.
وی ضمن تایید نگرانی های نرگس کاران مبنی بر قیمت پایین شاخه گل نرگس و نبود صنایع تبدیلی در استان برای افزایش بهره وری می گوید: با وجود این قابلیت ها هم اکنون هیچ گونه فراوری در زمینه گل نرگس در این استان وجود ندارد و 90 درصد گل تولید شده به خارج از استان صادر می شود. عصمتی پور در عین حال وعده امیدوار کننده ای می دهد: در صورت استقبال سرمایه گذاران مشکلی برای پرداخت تسهیلات اعتباری بر اساس طرح پیشنهادی در این زمینه وجود ندارد.
وی سطح زیر کشت گل نرگس در خراسان جنوبی را 32.5 هکتار می داند و اضافه می کند: از این میزان سطح زیر کشت ، شهرستان خوسف با 27.5 هکتار رتبه اول سطح زیر کشت را در خراسان جنوبی به خود اختصاص داده است و بیرجند در رتبه بعدی قرار دارد.
فراموش نکنیم سالانه 13 میلیون و 525 هزار شاخه گل نرگس در استان خراسان جنوبی تولید می شود که هم اکنون با فروش گل های نرگس سالانه سه میلیارد و 380 میلیون تومان درآمد عاید کشاورزان و بهره برداران این حوزه می شود. این در صورتی است که با فراوری این محصول میزان درآمد حاصل شده می تواند تا حدود 10 برابر هم افزایش یابد. در راه بازگشت هرچه عطر نرگس ها خفیف تر می شود بیشتر به فکر می روی؛ چگونه بنویسی که قلمت صدا کند و مسئولان و سرمایه گذاران را بیدار؟ صدای پتک یا سکه را چگونه می نویسند؟
دیدگاه تان را بنویسید