سهم ناچیز صادرات در تنها منطقه آزاد تجاری حاشیه خزر +آمار

سرویس اقتصادی فردا؛ جواد خدابین: منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی انزلی با اهدافی نظیر: « عمران و آبادانی و ارائه خدمات عمومی، رشد و توسعه اقتصاد، جذب سرمایه گذاری خارجی و داخلی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازاركار وكالا، تشویق تولید و صادرات كالا، ورود و حضورفعال در بازارهای منطقه ای و جهانی، جذب فناوری‌های جدید وانتقال علم و دانش فنی به عوامل تولید داخلی همسو با توسعه علمی و فناوری جهان و تسریع در فرایندهای تجاری، اقتصادی و فناوری (كاتالیزور) با ایجاد بستر مناسب جهت انجام آزمایشی طرح ها و تعمیم آن به سرتاسر كشور» منطبق با سند چشم انداز بیست ساله كشور، شروع به کار کرد.

استان گیلان طبق آمار سال ۹۴ با جمعیت حدود ۲.۴۰۰ میلیون نفر با نرخ ۱۱ در صد بیکاری بین استان‌ها وضعیت خوبی از نظر اشتغال ندارد وکمتر از میانگیم کشوری است. نرخ کشوری مشارکت اقتصادی ۴۱.۱% می باشد و بیشتر از میانگین کشوری است. طبق آمار وزارت صنعت و معدن در سال ۱۳۹۴، ۲۴جواز برای تاسیس در منطقه آزاد انزلی صادر شده که در مقایسه با ۱۶۰۰۰ جواز رقم بسیار پایینی است.و در بین مناطق آزاد رتبه سوم را دارا است. ۳۴ پروانه بهره برداری در سال ۱۳۹۴ برای این منطقه صادر شده که در مقایسه با ۵۱۰۰ پروانه در کشور رقم پایینی است و به نسبت سایر مناطق آزاد در رتبه دوم قرار دارد. تعداد طرح‌های تولیدی در دست اجرا در منطقه آزاد انزلی در سال ۱۳۹۴ ،۴۸ طرح ثبت شده که پیشرفت فیزیکی ۴۶ طرح بین ۰ تا۲۰ درصد و ۲ طرح ۲۰-۴۰ پیشرفت فیزیکی دارد. وزارت صنعت معدن و تجارت پیشبینی کرده برای سال ۱۳۹۵ ، ۱۹۰۰طرح به این آمار ثبت می شود. تولیدات عمده این استان کشاورزی، دامداری، صیدماهی و پرورش زنبور عسل و کرم ابریشم می باشد. میزان تولید محصولات زراعی استان گیلان با ۱۷۶ هزار تن در سال ۱۳۹۳ رتبه ۲۰ امین استان کشور را برای این استان به ارمغان آورده است.میزان سرمایه گذاری جهت تجهیز و نوسازی اراضی در سال ۹۳ ، ۳۷۰۰۰ میلیون ریال هزینه شده است.استان گیلان با ۱۰۴ میلیون هکتار محصولات باغبانی در رتبه ۵ کشور قرار دارد و ۴% محصولات باغی را شامل می شود.

خدمات:

در حوزه خدمات منطقه آزاد انزلی تغییرات شاخصی ایجاد نکرده و با سیاست‌های وارداتی در محصولات لوکس و پرهزینه، باعث مصرف گرایی بخشی از شمال کشور شده و مردمانی که پرکار معروف بودند و در حوزه برنج، مصرف کل کشور را تامین می کردند امروز خود مصرف کننده برنج‌های خارجی شده اند. خدمات شهری منطقه آزاد انزلی به نسبت شهر‌های اطرافش و سایر مناطق استان تغییراتی ندارد و بهتر است در بخش سیاست گذاری مسئولان منطقه آزاد خدمات سرمایه گذاری را افزایش دهند. البته طبق گزارشات منطقه آزاد انزلی قرار است ۲۰ طرح بزرگ در منطقه انزلی سرمایه گذاری شود که اگر انتقال تکنولوژی در فن آوری انتقال صورت بگیرد، این طرح‌ها می تواند اثربخشی بالایی داشته باشد.

فرصت‌ها و ظرفیت‌های منطقه آزاد انزلی:

منطقه آزاد انزلی تنها منطقه آزاد ایران در حاشیه دریای خزر است؛ کشورهای حاشیه دریای خزر، ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس و آسیای جنوب شرقی عمده بازارهای صادرات و واردات محصولات از طریق منطقه آزاد انزلی هستند . قرار گرفتن در مسیر کریدور بین المللی شمال جنوب یکی از نقاط قوت این منطقه است.منطقه آزاد انزلی می تواند با برقراری ارتباط با کشورهای حاشیه دریای خزر و کریدور شمال به جنوب در حوزه صادرات قوی عمل کند. این منطقه به مناطق صنعتی ایران در شمال غرب(تبریز‌ارومیه‌اردبیل) و همچنین استان تهران نزدیک است و می تواند صادرات به کشور را افزایش دهد.نقطه قوت دیگر منطقه آزاد انزلی برای صادرات همجواری با بنادر آستراخان و لاگان در روسیه ، کراسنودسک در ترکمنستان ، اکتائو در قزاقستان و باکو در آذربایجان است. همچنین به خاطر نزدیکی با فرودگاه بین المللی رشت می تواند به کشور‌های ترکیه و آذربایجان و... تجارت،گردشگری را قوت ببخشد.

نتیجه گیری:

منطقه آزاد انزلی همانند سایر مناطق در حوزه صادرات و واردات اهداف سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی را برآورده نکرده و تعادلی بین آمار وجود ندارد. صادرات و واردات باید هدفمند صورت بگیرد و واردات هم مناسب با نیاز باشد و واردات از کشور‌های امارات و چین اصلا استراتژیک نیست.

در حوزه صادرات و واردات به لحاظ استراتژیک بهتر است این منطقه کشور‌های صادراتی را به ۳ دسته تقسیم کند و در سطح اول بازار منطقه‌ای (کشور‌های حاشیه خزر) را به دست بیاورد و سطح بعد کشور‌های منطقه‌ای (ترکیه‌سوریه و...) را در نظر بگیرد و در سطح سوم صادرات به کشور‌های اروپایی را در برنامه کاری خود داشته باشد. در حوزه واردات هم باید نیاز سنجی صورت بگیرد و تا از واردات کالای لوکس و غیر ضروری خودداری شود. منطقه آزاد انزلی این توانمندی را دارد تا در کنار خوزستان بازار جذاب اروپا و کشور‌های حاشیه خزر را از دست ترکیه خارج کند و در صادرات کشاورزی و مرکبات و ... پیشتازی کند.

*عضو انجمن مدرسان اقتصاد مقاومتی