توافق بلندمدت با شرکت فرانسوی در دست مذاکره است/ شرکت‌های داخلی تجربه نداشتند
طرح جامع مالیاتی، عنوان ستادی است که متولی اجرای پروژه‌هایی برای کارآمدتر کردن نظام مالیاتی کشور است. یکی از پروژه‌های مهم این نهاد، نرم‌افزار یکپارچه‌ی مالیاتی است که با کمک یک شرکت فرانسوی تهیه شده است و به گفته‌ی وزیر اقتصاد و رئیس سازمان مالیاتی، بهمن‌ماه امسال به بهره‌برداری می‌رسد.
نادر آریا، مدیر فعلی طرح جامع مالیاتی و مدیر مرکز فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات سازمان امور مالیاتی است. وی که سابقه‌ی چهارده‌ساله در سازمان امور مالیاتی دارد، تحصیلات دانشگاهی خود را در حوزه‌ی نرم‌افزار و مدیریت پیگیری کرده است و پیش از پیوستن به سازمان امور مالیاتی بیش از دوازده سال سابقه‌ی کار در حوزه‌ی سیستم‌ها و نرم‌افزار داشته است. آریا هم‌زمان با اجرای طرح ارزش افزوده به سازمان وارد شد و مسئولیت‌های وی تاکنون در رابطه با مالیات بر ارزش افزوده و فن‌آوری اطلاعات بوده است. وی هم‌اکنون مدیریت ستاد طرح جامع مالیاتی را بر عهده دارد.
وی در گفت‌وگو با سرویس اقتصادی پایگاه خبری فردا ، درباره پیشینه، وضعیت فعلی و انتقاداتی که به نحوه اجرای این طرح شده است پاسخ داد.
فردا: جناب آقای آریا، به عنوان مقدمه درباره‌ی پیشینه‌ی طرح جامع مالیاتی بفرمایید.
مطالعات اولیه ذیل عنوان طرح جامع اطلاعات مالیاتی به دهه‌ی هفتاد برمی‌گردد. اولین سابقه‌ی قانونی این طرح، ماده ۵۹ برنامه سوم توسعه است که علاوه بر تشکیل سازمان امور مالیاتی کشور، این سازمان را مکلف می‌کرد که طرح جامع اطلاعات مالیاتی را به مورد اجرا بگذارد. نگارش اولیه این ماده به دوره‌ی اول مدیریت آقای دکتر علی‌اکبر عرب‌مازار بر دستگاه مالیاتی بر می‌گردد. این ماده تا سال ۱۳۸۳ تقریبا بلااقدام می‌ماند. در این سال وزیر وقت امور اقتصادی و دارایی و سازمان امور مالیاتی تصمیم می‌گیرند که مطالعات جامع حول اجرای این طرح انجام شود. از آن‌جایی که تجربه‌ای داخلی در زمینه چنین طرحی وجود نداشت، از یک شرکت مشاور خارجی به نام دیلویت ( Deloitte ) دعوت می‌شود تا با همکاری خبرگان داخلی این مطالعات را انجام دهد. این مطالعات به تعریف یک‌سری پروژه در قالب یک برنامه منجر می‌شود. یکی از سی‌وچند پروژه‌ی این برنامه، طراحی و اجرای آزمایشی «سامانه نرم‌افزاری یکپارچه مالیاتی» بود. این پروژه در دوره‌ی ریاست آقای دکتر حیدری کرد زنگنه بر سازمان به مناقصه بین‌المللی گذاشته می‌شود. برنده‌ی مناقصه اوایل سال ۸۴ در آغاز دومین دوره مدیریت آقای عرب‌مازار مشخص می‌شود. این مناقصه در فرآیندی طولانی تحت نظر سازمان‌های نظارتی برگزار شد. پس از آن، برخی شرکت‌های داخلی به مقامات وقت کشور مراجعه می‌کنند که این پروژه توسط شرکت‌های داخلی قابل اجراست.
فردا: منظور از مقامات وقت رئیس جمهور است؟
به ارکان مختلف اجرایی کشور مراجعه کردند. در پی آن، فرآیند انعقاد قرارداد متوقف می‌شود و سازمان مکلف به برگزاری مناقصه‌ی داخلی می‌شود. طبق اطلاعات بنده، دو مناقصه داخلی با فاصله‌ی یک‌سال برگزار می‌شود ولی حتی یک پیشنهاد هم توسط شرکت‌های داخلی یا کنسرسیومی از شرکت‌های داخلی ارائه نمی‌شود.
شرکت‌های داخلی تجربه نداشتند و در مناقصه شرکت نکردند
فردا: پیشنهادی ارائه نمی‌شود یا پیشنهادات ارائه شده پذیرفته نمی‌شود؟
به قرار اطلاع، حتی یک پیشنهاد غیرقابل قبول هم ارائه نشد. به شرکت‌های داخلی پیشنهاد شد که کنسرسیومی تشکیل دهند و در مناقصه شرکت کنند، اما بازهم پیشنهادی ارائه نشد. ما شرکت‌هایی که روی نرم‌افزار جامع مالیاتی کار کرده باشند نداشته ایم. علت این است که کشور یک دستگاه مالیاتی دارد و برای چنین نرم‌افزاری تنها یک مشتری وجود داشته است و امکان تجربه‌های قبلی نبوده است. مثلا در حوزه سدسازی شرکت‌هایی داریم که چندین سد را طراحی و ایجاد کرده اند، همین‌طور در زمینه‌های دیگر. اما نرم‌افزار مالیاتی این‌چنین نبود.
فردا: همان زمان در خبرها بود که سازمان در مناقصه شرط داشتن تجربه نوشتن نرم‌افزار مالیاتی در سطح ملی را لحاظ کرده بود و شرکت‌های ایرانی عملا حذف شدند.
من آن زمان مسئولیتی در این طرح نداشته ام. اما تا جایی که اسناد و مدارک را دیده‌ام به شرکت‌های ایرانی گفته شده بود که اگر یک شریک خارجی داشته باشند که چنین تجربه‌ای داشته باشد به عنوان یک امتیاز در نظر گرفته خواهد شد.
نهایتا در همان دوره‌ی ریاست آقای عرب‌مازار، پس از برگزاری مناقصه‌های ناموفق داخلی، موضوع به دولت ارجاع می‌شود و دولت وقت مجوز انعقاد قراداد با شرکت بول را صادر می‌کند. مذاکرات پیرامون قرارداد در سال ۸۷ پیگیری می‌شود و اوایل سال ۸۸ قرارداد منعقد می‌شود ولی اجرایش آغاز نمی‌شود. این مقارن است با تغییر ریاست سازمان و شروع مدیریت آقای دکتر عسگری بر سازمان امور مالیاتی کشور. پس از بررسی‌های مجدد، از خردادماه ۸۹ عملیات اجرایی قرارداد یعنی تجهیز کارگاه و برنامه‌ریزی اولیه آغاز می‌شود.
در افق طرح تنها ده درصد پرونده‌های مالیاتی بررسی خواهد شد
فردا: اگر طرح جامع مالیاتی به طور کامل اجرا شود چه تغییراتی به وجود خواهد آمد؟
طرح جامع مالیاتی طرح تحول همه‌جانبه‌ی نظام مالیاتی با چند رویکرد است. به لحاظ فنی رویکرد فن‌آوری اطلاعات بر آن حاکم است و به لحاظ اجرایی مؤدی‌محوری مرکزیت آن است.
یکی از اهداف طرح این است که تمام تعاملات دوسویه‌ی مردم با دستگاه مالیاتی غیرحضوری و الکترونیکی شود، یعنی مردم برای استفاده از خدمات مالیاتی نیازی نیست که به اداره‌های مالیاتی رجوع کنند. تا کنون که بخش‌هایی از کار پیاده‌سازی شده است، دیگر اظهارنامه‌‌های مالیاتی تماما الکترونیکی شده اند و اظهارنامه کاغذی وجود ندارد؛ صورت معاملات فصلی، لیست‌های حقوقی و غیره نیز صرفا به صورت الکترونیکی دریافت می‌شود.
یکی دیگر از اهداف طرح، حذف بررسی سالانه‌ی وضعیت مالیاتی همه‌ی مؤدیان است. در افق این طرح، تنها ده درصد از مؤدیان برای رسیدگی انتخاب می‌شوند و نود درصد مؤدیان بعد از ارائه‌ی اظهارنامه‌ي مالیاتی به سرعت تأیید می‌شوند و کارهای اضافی برای مؤدی کاهش پیدا می‌کند. همین امسال نیز در همین چارچوب، بیش از یک میلیون واحد صنفی، در چارچوب شرایطی که بین سازمان مالیاتی و اصناف توافق شد، اظهارنامه‌هایشان بدون بررسی تأیید شد. اظهارنامه‌هایی که بررسی می‌شوند به تدریج کاهش پیدا خواهند کرد تا برسد به ده درصد.
از دیگر نتایج این طرح افزایش عدالت مالیاتی است. اکثر مؤدیان مالیات حقه یا نزدیک به مالیات حقه را بدون دردسر پرداخت خواهند کرد و درصد محدودی هم که احتمالا درآمدهای بالایی دارند که ابراز نمی‌شود، مورد رسیدگی مؤثر قرار می‌گیرند که در ادامه توضیح خواهم داد.
سامانه مالیاتی گردش‌کار مأمورین مالیاتی را مدیریت خواهد کرد
فردا: آیا برای بالابردن سرعت و دقت فرآیندهای مالیاتی و از بین بردن زمینه‌های فساد و تبانی مأمورین مالیاتی حذف می‌شوند و نقش‌شان را نرم‌افزار به عهده خواهد گرفت؟
حذف مأمور مالیاتی لفظ درستی نیست. ما از وضعیتی که هر مأمور مالیاتی با حجم عظیمی از پرونده‌ها مواجه است و وقت کافی برای بررسی آن‌ها ندارد به وضعیتی می‌رسیم که فعالیت‌های مالیاتی تخصصی و مرحله به مرحله انجام شود. در روش سنتی مالیاتی پرونده یک مؤدی در اختیار یک مأمور مالیاتی است و آن مأمور همه‌ی فرآیندهای آن پرونده را انجام می‌دهد. مثل این است که یک نفر را در اتاقی بگذاریم و قطعات خودرو را به او بدهیم و بخواهیم کل خودرو را مونتاژ کند، اما در روش جدید خط تولید به راه می‌افتد و هرکس به صورت تخصصی بخشی از کار را انجام می‌دهد. در زمینه‌ی مأمورین مالیاتی فرآیند به همین صورت تخصصی می‌شود، یعنی به جای یک مأمور مالیاتی، سی مأمور مالیاتی به صورت مرحله‌ای و تخصصی روی یک پرونده کار می‌کنند. در وضعیت فعلی این فرآیند، هر مأموری یک کارتابل وارده و یک کارتابل صادره دارد، مأمور مالیاتی نه می‌داند که در مرحله‌ي قبلی چه کسی روی پرونده کار کرده است و نه می‌داند که در مرحله‌ي بعدی چه کسی روی آن‌کار خواهد کرد. توزیع کار پرونده هم توسط سیستم انجام می‌شود.
مسأله‌ی دیگر این است که کدام پرونده‌ها در این فرآیند بررسی می‌شود. یک اظهار مؤدی داریم و یک سری اطلاعات درباره مؤدی که اشخاص ثالث ارائه می‌کنند. آن‌جایی که اختلاف قابل توجهی بین این دو باشد، سیستم تشخیص می‌دهد که این پرونده باید بررسی شود، به این می‌گویند ارزیابی ریسک. سامانه اول مشخص می‌کند که کدام مؤدیان دارای ریسک هستند، بعد مشخص می‌کند که مؤدی در کدام حوزه‌ها دارای ریسک است.
فردا: اطلاعات اشخاص ثالث یعنی چه اطلاعاتی؟
قانون‌گذار در ماده ۱۲۰ برنامه پنجم توسعه و ماده ۱۶۹ مکرر اصلاحیه اخیر قانون مالیات‌های مستقیم مشخص کرده است که سازمان مالیاتی از چه منابعی اطلاعات دریافت می‌کند. از طرف دیگر اطلاعات خود مؤدیان درباره‌ی یکدیگر هم هست، چون مؤدیان بین یکدیگر معامله می‌کنند.
فردا: آیا سازمان مالیاتی بانکی از اطلاعات گردش مالی اصناف یا گردش‌های مالی بزرگ مانند املاک دارد که در این سامانه استفاده شود؟
قانون‌گذار در دو حکم قانونی که گفتم، مشخص کرده است که سازمان مالیاتی با چه نهادهایی باید تبادل اطلاعات داشته باشد. برخی از این تبادلات شکل گرفته است، برخی هم شکل گرفته ولی هنوز نواقصی دارد. برخی هم هنوز شکل نگرفته است. سازمان، برنامه‌ریزی کرده است که این تبادلات به تدریج برقرار شود.
فردا: یعنی با اجرایی شدن آن فاصله زیادی داریم؟
این طبیعی است. تبادل اطلاعات مقدمات و چارچوب‌هایی دارد. آیین‌نامه‌ی مربوطه هم در حال تصویب است.
شرکت بول سامانه‌ی یکپارچه مالیاتی و موتور ریسک را تهیه کرده است
-درباره ارتباط سیستمی سامانه مالیاتی با اطلاعات اشخاص ثالث و اظهارات مؤدیان توضیحی بفرمایید.
مؤدی از طریق پورتال اینترنتی خدمات الکترونیکی ( http://www.tax.gov.ir ) هم اطلاعات می‌دهد و هم خدمات دریافت می‌کند. اظهارنامه‌ی مؤدی بعد از یک‌سری فرآیندها در سامانه نرم‌افزاری یکپارچه‌ی مالیاتی می‌نشیند. جدای از این سامانه یک بانک اطلاعات مؤدیان طبق قوانینی که اشاره شد وجود دارد. اطلاعات دستگاه‌ها و اشخاص ثالث وارد این قسمت می‌شود. یک موتور ریسک بین بانک اطلاعات مؤدیان و سامانه مالیاتی هست که اطلاعات را از بانک اطلاعات مؤدیان و سامانه نرم‌افزاری یکپارچه‌ی مالیاتی دریافت می‌کند و تعیین می‌کند که کدام پرونده باید حسابرسی شود.
پورتال خدمات الکترونیکی و بانک اطلاعات مؤدیان توسط سازمان راه‌اندازی شده است. هم‌چنشن سامانه نرم‌افزاری یکپارچه مالیاتی (نرم‌افزار E-RIS ) و موتور ریسک توسط پیمانکار (شرکت BULL ) تهیه شده است. سازمان باید مرتبا قواعد را به صورت به‌روز به موتور ریسک ارائه کند.
فردا: بخش‌هایی از این پروژه ظاهرا چندسالی است که به صورت آزمایشی اجرا شده است، نتایج این اجرای آزمایشی چه بوده است؟
پورتال اینترنتی خدمات الکترونیکی ( http://www.tax.gov.ir ) در بخش‌های مختلف فعال است: ثبت نام، اظهارنامه‌ی الکترونیکی، پرداخت الکترونیکی مالیات، لیست حقوق، صورت معاملات فصلی و ... . این اطلاعات دیگر به صورت دستی پذیرفته نمی‌شود. این را خود سازمان نوشته است و درباره‌ی تمام مؤدیان برقرار است.
از طرف دیگر هر دستگاهی که زمینه‌ی لازم برای تبادل اطلاعات را داشته است، با سامانه‌ی ما ارتباط برقرار کرده است.
تبادل اطلاعات مالیاتی با خیلی از سازمان‌ها ناقص است
فردا: این سازمان ها را نام می‌برید؟
از اسم بردن احتراز دارم. تعاملات ما با خیلی از دستگاه‌ها ناقص است. اگر گفته شود که با چنین دستگاه‌هایی تبادل اطلاعات نداشته ایم نادرست است و اگر گفته شود تبادل اطلاعات برقرار شده است نادرست است چون این تبادل ناقص است و سوءبرداشت می‌شود که کار تمام شده است. البته به عنوان مثال از نهادهایی که با آن‌ها تبادل اطلاعات داریم می‌توان ثبت احوال را نام برد که اطلاعات هویتی مؤدیان را با این سازمان چک می‌کنیم یا ثبت شرکت‌ها که اطلاعات هویتی شرکت‌ها را از آن‌ها دریافت می‌کنیم.
نرم‌افزار شرکت فرانسوی نیاز به اصلاحات دارد/ اتصالات نرم‌افزاری سامانه در دست تولید است
پورتال خدمات الکترونیکی و بانک اطلاعات مؤدیان اجرایی شده است و البته درحال توسعه هم هست. چیزی که باقی می‌ماند سامانه نرم‌افزاری یکپارچه مالیاتی E-RIS (سامانه درون‌سازمانی) و اتصالاتش به دو بخش دیگر است. سامانه درون‌سازمانی تا پایان سال ۹۳ با یک‌سری اطلاعات محدود و کنترل‌شده آزمایش شد، اطلاعات به این علت محدود و کنترل‌شده بود که آن‌زمان هنوز پیمانکار خارجی به سامانه دسترسی داشت. از سال ۹۴ ما وارد فرآیند تحویل گرفتن محیط اجرایی این سامانه شدیم تا پیمانکار هیچ دسترسی به محیط اجرایی سامانه نداشته باشد. تا کنون به تدریج بررسی چندصدهزار مؤدی به این سامانه سپرده شده است. سامانه با چند مسأله مواجه است، یکی اصلاحات قانون که نیاز به اصلاحات سامانه را به وجود می‌آورد، دیگر این‌که سامانه ایراداتی دارد و تغییراتی در آن باید داده شود، هم‌چنین اتصالات سامانه به پورتال خدمات الکترونیکی و بانک اطلاعات مؤدیان در دست تولید است.
فردا: این اقدامات اخیر توسط خود سازمان انجام می‌شود یا پیمانکار؟
ما در دو سال اخیر سورس کد ( source code ) و دانش فنی که برای ایجاد تغییرات و توسعه بخش مالیاتی این سامانه نیاز داشتیم را از پیمانکار خارجی دریافت کرده ایم. الان تغییرات سامانه، توسعه‌ی آن و برقراری اتصالات آن به بانک اطلاعات مؤدیان و پورتال خدمات الکترونیکی کاملا توسط همکاران سازمان انجام می‌شود. اگر این کارهایی که تاکنون انجام شده به پیمانکار خارجی محول می‌شد، از آن‌جایی که فراتر از مفاد قرارداد اولیه بود باید هزینه‌ی اضافی پرداخت می‌شد.
در مناقصه سال ۸۴ یک شرکت فرانسوی با نام بول اس‌ای‌اس ( Bull SAS ) برنده مناقصه سازمان می‌شود و قرارداد هم در سال ۸۸ با همین شرکت منعقد می‌شود. در سال ۱۳۹۳ یک شرکت فرانسوی به نام آتوس ( Atos ) شرکت بول را می‌خرد، البته شرکت بول منحل نمی‌شود. در پیشنهادی که شرکت بول سال ۸۳ ارائه کرد، مقرر شده بود که بخشی از پروژه‌اش با ابزارهای شرکت نرم‌افزاری اویدین ( Evidian ) انجام شود. البته اویدین صددرصد متعلق به شرکت بول بود و امروزه صددرصد متعلق به شرکت آتوس است. از آن‌جایی که در اروپای غربی و آمریکای شمالی هزینه‌ی برنامه‌نویسی بالاست، غالب شرکت‌های مطرح تولید نرم‌فزار خود را در آسیا انجام می‌دهند. مثلا شرکت مایکروسافت بخش عمده‌ای از تولید نرم‌افزارش در هند انجام می‌شود. شرکت بول هم همه‌ی تولید نرم‌افزارش در حوزه مالیاتی و گمرکی در چین انجام می‌شود. شرکت بول مرکزی برای این منظور در چین دارد که نام آن اس‌ای‌سی ( SEC ) است. اس‌ای‌سی مسئول تولید نرم‌افزار E-RIS بوده است.
سورس کد نرم‌افزار را از شرکت فرانسوی تحویل گرفته ایم
فردا: قرارداد سه الحاقیه داشته است و در دو فاز اجرا شده است، درباره مفاد این الحاقیه‌ها و فازهای دوگانه‌ی پروژه توضیحی می‌فرمایید؟
زمانی که بنده مدیریت طرح جامع مالیاتی را به عهده گرفتم، که بعد از انعقاد قرارداد اولیه بود، متوجه شدیم که در قرارداد اصلی دریافت سورس کد پیش‌بینی نشده است. یعنی باید نرم‌افزار را تحویل می‌گرفتیم و برای هر نوع تغییری در بخش مالیاتی روی آن نرم‌افزار به تولیدکننده وابسته می‌ماندیم. به همین دلیل برای دریافت سورس کد با شرکت بول وارد مذاکره شدیم. سورس کد دو بخش دارد، یکی سورس کد نرم‌افزار مالیاتی که برای ما نوشته شده است، یکی دیگر هم ابزارهای نرم‌افزاری اختصاصی شرکت بول است. شرکت بول مانند هر شرکت دیگری حاضر نشد که سورس کد ابزارها را به ما تحویل دهد ولی پذیرفت که سورس کد نرم‌افزار مالیاتی را تحویل دهد. در الحاقیه‌ی اول دریافت سورس کد مقرر شد. الحاقیه‌ی دوم تنها یک تمدید زمانی بود. در الحاقیه سوم هم یکی از مهم‌ترین نکات، آموزش دانش فنی سورس کد به کارکنان ما توسط شرکت بول بود، به صورتی که امکان رفع اشکال، تغییر و توسعه در بخش مالیاتی برای همکاران ما در سازمان امور مالیاتی به وجود بیاید.
قرارداد شامل چهارده ماژول برای وظایف مختلف مالیاتی است که هر ماژول وظیفه‌ی مالیاتی مربوطه را درباره تمام منابع مالیاتی به عهده می‌گیرد. این ماژول‌ها به دو فاز تقسیم شدند: یازده ماژول در فاز اول و سه ماژول در فاز دوم.
فردا: گفته می‌شود که در فاز دوم پرداختی به جای این‌که ناظر به دریافت نتیجه مورد نظر باشد به صورت نفرساعتی مقرر شده است و علت آن هم عدم اشراف سازمان به رویه‌های مالیاتی و ابهام در فرآیند مطلوبی است که از ماژول‌ها انتظار داشته است.
در ماژول‌های مذکور هم طراحی صورت می‌گیرد و پس از آزمایش به تأیید می‌رسد. تفکیک به فاز اول و دوم یکی به علت توالی زمانی فرآیندها بوده است، به طوری که باید یک سری ماژول‌ها تولید و آزمایش می‌شد و بعد به سراغ ماژول‌های بعدی می‌رفتیم. یک دلیل دیگر هم تغییراتی بود که سازمان می‌خواست ایجاد شود. دلیل دیگر هم فرآیند دریافت و آموزش سورس کد بود. البته این موضوع جزئيات فنی مفصلی دارد.
فردا: شرکت اویدین که تخصص‌اش ارائه‌ی راه‌حل‌های امنیتی برای چنین سامانه‌هایی‌ست ظاهرا در این پروژه به زیرساخت‌های سازمان امور مالیاتی دسترسی و اشراف دارد و هم‌چنین سورس کد نرم‌افزارهایش را نیز تحویل نداده است.
چیزی که اویدین تحویل داده است یک سامانه‌ی دسترسی یکپارچه به سامانه ( Single Sign On ) مبتنی بر امضای الکترونیکی است، یعنی بخش‌های مختلف سامانه‌ها با یک نام کاربری و رمز عبور و به صورت یکپارچه به سامانه اریس و سایر اجزا دسترسی داشته باشند که ابزار آن توکن ( Token ) امضای الکترونیکی است. اویدین یک محصول بین‌المللی است که در سطح وسیعی در جهان استفاده می‌شود. مثلا به قرار اطلاع نظام تأمین اجتماعی فرانسه که حدود هشتاد هزار پرسنل دارد، برای دسترس پرسنل‌اش به نرم‌افزار امور تأمین اجتماعی از همین ابزار استفاده می‌کند. در هر حال اویدین بخشی از پیشنهاد اولیه شرکت بول بوده است و در همان زمان که بنده هم مسئولیتی نداشته ام این پیشنهاد پذیرفته شده است و قرارداد امضا شده است.
فردا: آیا اویدین برای طراحی‌هایش به اطلاعات زیرساخت‌های نرم‌افزاری و شبکه سازمان امور مالیاتی دسترسی دارد؟
اگر منظور این است که زیرساخت‌های سازمان امور مالیاتی در اختیار اویدین قرار بگیرد قطعا جوابش منفی است. هر نرم‌افزاری روی بستر زیرساخت پیاده می‌شود و از آن استفاده می‌کند اما اگر منظور کنترل روی زیرساخت باشد چنین نیست.
فردا: ظاهرا برخی شرکت‌های داخلی برای بعضی پروژه‌های سازمان مالیاتی به این علت پذیرفته نشده اند که سازمان از اشراف این شرکت‌ها بر زیرساخت‌های سازمان امور مالیاتی اجتناب داشت، در حالی‌که اویدین به عنوان یک شرکت خارجی در جریان این پروژه به این زیرساخت‌ها اشراف داشته است.
من چنین مصداقی را سراغ ندارم. البته ما ضوابط امنیتی خاصی در کشور داریم که طبیعی است مانند همه‌ی دستگاه‌های دولتی موظف به رعایت آن‌ها هستیم، لیکن قطعا ما هیچ دسترسی‌ای به اویدین نداده‌ایم که از ارائه‌ی آن به یک شرکت داخلی اجتناب کنیم.
توافق بلندمدت با شرکت فرانسوی در جریان مذاکره است/ نیازمند پشتیبانی بول هستیم
فردا: گفتید شرکت بول سورس‌کد را تحویل داده است، این یعنی کار بول در ایران تمام شده است؟ قراردادی برای پشتیبانی یا هرگونه دیگر حضور بول در ایران منعقد نشده است؟ ارتباط با شرکت بول از این به بعد چگونه خواهد بود؟
هنوز درباره توافق بلند مدت با بول تصمیم قطعی گرفته نشده است و در جریان مذاکره است. ما هنوز کارهای باز با شرکت بول داریم، هنوز برخی تعهدات باقی مانده است که در حال پیگیری هستیم و شرکت بول هست و در حال انجام دادن آن‌هاست. جدای از این‌ها، ما یک‌سری ابزار بدون سورس‌کد از شرکت بول دریافت کرده‌ایم و یک نرم‌افزار مالیاتی که سورس‌کدش را هم تحویل گرفته ایم. طبیعی‌ست که وقتی نرم‌افزار بر مبنای آن ابزارها نوشته شده است، نیازمند پشتیبانی بول برای این ابزارها و نه بخش مالیاتی خواهیم بود.
بول به محیط اجرایی سامانه مالیاتی دسترسی ندارد
فردا: بول برای پشتیبانی ابزارها به اطلاعات مالیاتی که در سامانه مالیاتی بارگذاری می‌شود دسترسی نخواهد داشت؟
الان بول به اطلاعاتی که در سامانه بارگذاری می‌شود هیچ دسترسی ندارد. ما یک محیط عملیاتی داریم که قرار است کل اطلاعات امور مالیاتی به آن وصل شود، بول نه به آن محیط و نه به سرورهایش دسترسی ندارد. یک محیط ایزوله‌ای در اختیار شرکت بول است که سرورهایی مجزا در شبکه‌ای مجزا هستند، و یک محیط آزمایش که بین ما و شرکت بول مشترک است و وقتی چیزی را تحویل می‌گیریم مشترکا در این محیط آزمایش می‌کنیم. وقتی محصولی آزمایش و تأیید شد، همکاران خود ما نرم‌افزار نهایی را در محیط عملیاتی‌ای پیاده می‌کنند که بول هیچ دسترسی به آن ندارد. از اول سال ۹۴ دسترسی بول به محیط عملیاتی ما کاملا قطع شده است.
ایران‌نارا پیمانکار بول است و انتخاب سازمان نبوده است/ کارکنان ایران‌نارا را حفظ می‌کنیم
فردا: نقش شرکت خصوصی داخلی ایران‌نارا در این قرارداد چیست؟
یک راه برای اجرای قرارداد این بود که تمام کار را بول انجام دهد، اما راه‌حل دیگری که انتخاب شد این بود که از بول بخواهیم که یک شرکت داخلی را به صورت همکار و پیمانکار فرعی خودش انتخاب کند که از محل بودجه‌ي خودش در این پروژه در تولید نرم‌افزار همکارش شود. بدون انتخاب سازمان مالیاتی و بنا به ملاحظات کاری که بین شرکت بول و ایران‌نارا بوده است، بول ایران‌نارا را انتخاب کرد. شرکت ایران‌نارا هم یک‌سری متخصص نرم‌افزار را به کار گرفت تا در این پروژه مشغول شوند. هدف این بود که بخشی از کار توسط نیروهای داخلی انجام شود و برخی از هزینه‌ی قرارداد داخل کشور بماند.
وقتی کار به مرحله‌ای رسید که ممکن بود بول همکاری‌اش را با ایران‌نارا به پایان برساند، سازمان با توجه به این که این افراد در این پروژه درگیر بوده اند و دانش کسب کرده اند، سعی کرد که این افراد را در مجموعه مالیاتی حفظ کند. از سال ۸۹ تا ۹۴ ایران‌نارا پیمانکار فرعی بول بوده است و پس از آن برای انتقال و استفاده از دانش فنی، آن افراد را از طریق خودِ شرکت ایران‌نارا حفظ کرده ایم.
فردا: چرا در حالی که سابقه ایران‌نارا واردات و ساخت دستگاه‌های خودپرداز بوده است و سابقه‌ي سامانه‌های نرم‌افزاری را نداشته است، بول این شرکت را انتخاب کرد؟
ایران‌نارا انتخاب سازمان نبوده است بلکه انتخاب شرکت بول بوده است. شرکت‌ها برای انتخاب همکاران خود ضوابط و دلایل خاص خود را دارند. با این وجود نفراتی که ایران‌نارا در این پروژه به کار گرفت همان زمان توسط سازمان مصاحبه شدند و اطمینان حاصل شد که متخصص نرم‌افزار و تحلیل سیستم هستند.
بودجه طرح جامع مالیاتی قابل پنهان‌کردن نیست
فردا: مبلغ قرارداد و هزینه‌های طرح جامع مالیاتی تاکنون چه‌قدر بوده است؟ در گزارشی که به تازگی منتشر شده است کل هزینه‌های طرح جامع مالیاتی ۱۴۰۰ میلیارد تومان و هزینه‌ی قرارداد ۴۵ میلیون یورو برآورد شده است ، آیا این ارقام صحت دارد؟
سازمان امور مالیاتی جوابیه‌ای برای آن گزارش تهیه کرده که بهتر است این موضوع به همان روال موکول شود. البته هزینه‌های مندرج در آن گزارش قطعا صحیح نیستند. طرح جامع مالیاتی ردیف بودجه دارد، می‌توان از سال ۸۰ تا امروز این ردیف بودجه‌ها را جمع بست و دید که چه رقمی می‌شود. البته بخشی از این بودجه‌ها هم تخصیص پیدا نمی‌کند. این‌ها قانون است و در روزنامه رسمی منتشر می‌شود و اگر سازمان بخواهد هم نمی‌تواند در این زمینه پنهان‌کاری داشته باشد.
فردا: گفته شده است که قرارداد با شرکت فرانسوی بول و برخی قراردادهای جانبی مجوز سازمان پدافند غیرعامل را ندارد. درست است؟
بخش ذی‌ربط در سازمان امور مالیاتی در حال پیگیری تأمین نظرات سازمان پدافند غیرعامل است و پیگیر اخذ مجوزهاست. مجوزهایی هم به صورت موقت گرفته شده است. ما در تعامل با سازمان پدافند غیرعامل هستیم.
فردا: آیا در زمان انعقاد قرارداد که هفت سال از آن گذشته است نیازی به اخذ مجوز از سازمان پدافند غیرعامل نبوده است؟ یا اگر بوده است چرا انجام نشده است؟
اکثر مجوزهایی که از آن صحبت می‌کنیم مصوباتی است که در زمان انعقاد قرارداد وجود نداشته اند و در سال‌های اخیر تصویب شده اند و الان هم در حال پیگیری هستند.
مشغول رفع‌اشکال سامانه و برقراری اتصالات آن هستیم
فردا: وزیر اقتصاد و رئيس سازمان امور مالیاتی اعلام کرده اند که طرح جامع مالیاتی تا بهمن‌ماه امسال به بهره‌برداری کامل می‌رسد. آیا چنین چیزی ممکن است؟
پورتال اینترنتی خدمات الکترونیکی و بانک اطلاعات مؤدیان الان وجود دارد، الان سعی می‌کنیم خدمات الکترونیکی پورتال را گسترش دهیم و سازمان‌های مختلف را یکی‌یکی به بانک اطلاعات مؤدیان متصل کنیم. هم‌چنین مشغول تغییرات و رفع‌اشکال سامانه و برقراری اتصالات آن با پورتال اینترنتی و بانک اطلاعات مؤدیان هستیم. برنامه‌ریزی فشرده‌ای کرده ایم که بخش عمده‌ی این تغییرات و توسعه‌ها تا پایان سال اتفاق بیافتد. هم‌چنین توسعه‌ی پیاده‌سازی را هم در برنامه‌مان داریم. ممکن است در ماه‌های آینده سامانه مالیاتی در برخی منابع مالیاتی در کل کشور به کار گرفته شود. این تعهدی است که در چارچوب برنامه اقتصاد مقاومتی تا پایان سال دنبال می‌کنیم.
فردا: در زمانی که این سامانه نرم‌افزاری به صورت محدود اجرا شده است آیا مشخص است که بر درآمدهای مالیاتی چه تأثیری داشته است؟
این سؤال باید از بخش مالیاتی سازمان و ریاست سازمان پرسیده شود. به گمان من اینترنتی شدن خدمات‌مان و آماده‌سازی ادارات کل اجرایی نتیجه‌ي مشهود دارد: تغییر شکل ادارات ما از اتاق‌های شلوغ و پر از پرونده به شکل امروزی. اطلاعاتی که سازمان تا به حال دریافت کرده است البته نه به شکل موتور ریسک نهایی بلکه به شکل دیگری توسط سیستم در رسیدگی‌های مالیاتی استفاده می‌شود. به نظر من گرچه به نتیجه‌ی نهایی مطلوب نرسیده ایم اما بخش‌هایی از سیستم که فعال شده اند اثر خود را گذاشته اند و موجب افزایش درآمدهای مالیاتی گردیده اند.
دیدگاه تان را بنویسید