کارت‌های اعتباری تاثیری بر رفع رکود ندارند

روزنامه آرمان؛ محمد قلی یوسفی*: ثبت‌نام دریافت کارت‌‎های اعتباری۱۰، ۳۰ و ۵۰ میلیون تومانی از روز پنجشنبه اول مهر شروع شد، اما شنیده‌ها حاکی از آن است که برخی بانک‌ها این کارت‌ها را به مردم نمی‌دهند.

به طور کلی هنوز هدف از اعطای کارت‌های اعتباری مشخص نیست. اگر هدف برون‌رفت از رکود عمیق چند سال اخیر است، باید بخش‌های مولد مانند صنعت و کشاورزی را مورد توجه قرار دهیم. باید انگیزه ایجاد کنیم تا سرمایه‌گذاری‌های تولیدی تقویت شوند. کارت‌های اعتباری احتمالا بخش تقاضای شهروندان را تحریک می‌کند و باید دید که این طرح چگونه اجرا می‌‎شود، چرا که طرح‌هایی که در کشورمان اجرا می‌شود، همواره با مشکلات عدیده‌ای در اجرا روبه‌رو بوده است. سوال اینجاست که چرا مستقیما تولید را تحریک نمی‌کنیم و با اعطای کارت‌های اعتباری خرید کالا به طور غیرمستقیم به تحریک تقاضا می‌پردازیم؟ به طور کلی، وقتی رکود وجود داشته باشد، تولید کاهش پیدا می‌کند و به تبع آن شاهد کاهش اشتغال و افزایش بیکاری خواهیم بود. از طرف دیگر، وقتی بیکاری افزایش پیدا کند، قدرت خرید کم می‌شود.

همچنین با توجه به فشارهای تورمی چند سال گذشته درآمد خانوارها بسیار کاهش داشته است. بنابراین حمایت از بخش‌های ضعیف جامعه و کمک به آنها با چنین تسهیلاتی می‌تواند قدرت خرید شهروندان را بالا ببرد، اما نمی‌تواند بر تولید اثرگذار باشد، مگر آنکه ما مشکل عرضه نداشته باشیم و مشکل اصلی اقتصاد در شرایط کنونی فقط تقاضا باشد. تجربه نشان داده ما مشکل تقاضا نداریم. به دلیل آنکه کالاهای خارجی در بازار به وفور دیده می‌شود. این بدان معناست که تقاضا وجود دارد که کالای خارجی وارد می‌شود. در نتیجه، به نظر می‌رسد این اقدام نمی‌تواند تاثیری در تولید و برون‌رفت از رکود داشته باشد.

درباره خودداری برخی بانک‌ها از اعطای کارت اعتباری به مردم باید گفت دولت و بانک مرکزی که چنین طرحی را ابلاغ کرده‌اند، باید مساله تامین مالی بانک‌ها را نیز در نظر می‌گرفتند؛ چراکه اکنون بانک‌ها در تنگنای مالی قرار دارند و شاید نتوانند به‌خوبی این طرح را اجرا کنند. اگر بانک‌ها بخواهند به مردم وام بدهند، دیگر نیازی به طرح‌های ابلاغی از سوی دولت و بانک مرکزی نیست. مسلم است که دولت برای اجرای تسهیلات‌دهی، بانک‌ها را تامین مالی می‌کند. در این میان اگر بانکی از اعطای کارت‌های اعتباری سر باز می‌زند، باید دید رابطه آن بانک با دولت یا بانک مرکزی چگونه است و چه دلیلی برای این اقدام بانک وجود دارد. باتوجه به اینکه اقساط کارت‌های اعتباری خرید کالا به نسبت سایر وام‌ها متعادل‌تر است، کارشناسان عنوان می‌کنند که امکان موفقیت در این طرح وجود دارد.

اگر موفقیت به این معناست که مردم استقبال کنند، طبیعی است که مردم برای دریافت کارت‌های اعتباری خرید کالا هجوم می‌آورند. موفقیت این طرح زمانی مشخص می‌شود که مردم بتوانند به خوبی اقساط آن را پرداخت کنند. در شرایط رکودی که قدرت خرید مردم کم است، بیکاری رو به افزایش است و رونق اقتصادی وجود ندارد، مسلم است بازپرداخت این کارت‌ها با مشکل روبه‌رو می‌شود. بنابراین نمی‌توانیم انتظار به ثمر نشستن اعطای کارت‌های اعتباری بانک‌ها را داشته باشیم. البته نگرانی‌هایی درباره نقد کردن این کارت‌ها توسط مردم وجود دارد که دولت این اقدام را ممنوع کرده است.

باید گفت اگر دولت قصد کمک به مردم دارد و این اعتبارات را تخصیص داده است، طبیعی است که مردم می‌خواهند بر اساس نیازشان از آن استفاده کنند. مهم نیست که مردم این پول را در کجا استفاده می‌کنند. در نتیجه کار درستی نیست که دولت به مردم کارتی را برای تحریک تقاضا اعطا کند و بعد آنها را مجبور کند کالایی را که خود تشخیص می‌دهد، خریداری کنند.