واگذاری مسئولیت مدیران به بستگان باعث ایجاد رانت می‌شود

راه نو: ما باید راه های فساد را ببندیم و راه‌های شفافیت را برای همه مسئولین هموار سازیم و از اتفاق افتادن مجدد فساد در آینده جلوگیری کنیم. اینکه آبروی چند فاسد در جامعه برده شود ارزش آن را دارد که اعتماد عمومی جامعه بازگردد. اینها بخشی از گفت و گوی دکتر عباسعلی منصوری آرانی، نماینده سابق مردم کاشان، آران و بیدگل و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس نهم با "پایگاه خبری تحلیلی راه نو" است که مشروح آن را در زیر می خوانید: ارزیابی جنابعالی از فسادهای ایجاد شده در خصوص برخی مدیران دولتی و غیر دولتی چیست؟ یکی از موضوعاتی که می تواند جلو فساد را بگیرد شفافیت است ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که کسی که مسئولیت به عهده می گیرد چه رئیس جمهور، چه وزیر و چه رئیس مجلس یا قضات عالیرتبه باشند همگی در حقیقت یک شخصیت حقوقی در کنار شخصیت حقیقی شان قرار می گیرد. در خصوص شخصیت حقیقی افراد طبیعی است که هم قانون اجازه نمی دهد و هم بسیاری از چارچوب های اخلاقی و انسانی جایز نمی داند که در زندگی شخصی افراد سرک کشیده شود یعنی اینکه رفتارش با خانواده چگونه است و چه کاری انجام می دهد و امثال آن مباحث شخصی است اما یک رئیس جمهور یک حقوق شخصی و یک شخصیت حقوقی دارد همانگونه که یک فروشنده و یا یک معلم هم دارای این شخصیت ها هست و نباید خدشه ای به آن وارد شود. ریشه ها و دلایل بروز فساد از نظر شما کدامند؟

شخصیت حقوقی متعلق به عام جامعه است یعنی یک رئیس جمهور، یک نماینده مجلس، یک وزیر و امثال آن دارای شخصیت حقوقی هستندو مردم دینی بر آنها دارند که آنها موظفند بر مبنای مسئولیتی که بر دوش گرفته اند دین خود را ادا کنند. لذا باید این افراد در ویترین قرار بگیرند و کاملا رفتارهایشان برای همگان روشن و شفاف باشد چون این حق جامعه است. رئیس جمهور که به خودی خود رئیس جمهور نشده بلکه عامه مردم وی را رئیس جمهور کرده اند و او نماینده عام مردم محسوب می شود بنابراین رفتارها و کردارش در ویترین قرار می گیرد. اینکه مجلس ناظر بر رفتار وزرا و روسای جمهور و همه مسئولان اجرایی می شود که البته در خود مجلس هم هیاتی برای نظارت بر رفتار نمایندگان دارد که حقوق و دارایی هایشان را در قبل از گرفتن مسئولیت و بعد از مسئولیتش را مورد بررسی قرار می دهد، اینکه در طول دوران نمایندگی اش با شرکت های اقتصادی مراودات داشته یا نداشته باشد و ...باید وجود داشته باشد و به صورت جدی دنبال شود.

شخصیت حقوقی متعلق به عام جامعه است یعنی یک رئیس جمهور، یک نماینده مجلس، یک وزیر و امثال آن دارای شخصیت حقوقی هستندو مردم دینی بر آنها دارند که آنها موظفند بر مبنای مسئولیتی که بر دوش گرفته اند دین خود را ادا کنند. لذا باید این افراد در ویترین قرار بگیرند و کاملا رفتارهایشان برای همگان روشن و شفاف باشد چون این حق جامعه است.

ما مادامی که این شفافیت را شاهد نباشیم و احساس شود که شخصیت حقوقی برایمان در برابر هر مساله ای مصونیت ایجاد می کند خود این تفکر فساد را همراه با خود دارد و این خود اجازه می دهد که این مسئول همراه با خودش خانواده اش را نیز مسئول کند همانطور که دیده می شود خانم یک وزیری از خود وزیر نفوذ بیشتری دارد و یا داماد و یا عروس یا سایر اقوامش همراه با آن وزیر یا مسئول صاحب مقام می شوند که به این رانت گفته می شود. یعنی از رانت مسئولیت و وزارت دوستان، بستگان و آشنایانش استفاده می کنند حال آنکه این شخصیت حقوقی شخصیت فرد نیست بلکه یک خانواده را درگیر می کند و همه آنها وزیر و معاون وزیر و...می شوند لذا فساد از همین جا آغاز شده چون دلیلی ندارد و نمی تواند که مسئولیت خود را به غیر یعنی به پسر، داماد، عروس و...واگذار کند چون وقتی واگذار می شود معنایش آن است که همراه با فساد است. یعنی فساد به دلیل دادن مسئولیت به اقوام و آشنایان ایجاد می شود؟

بله. ببینید در جوامع اینچنینی رانت شکل می گیرد یعنی این وزیر، این وکیل، این قاضی و ...آن اطلاعاتی را که دارد به بستگان و آشنایانش منتقل می کند و خود اطلاعات است که ارزشمند است و آنها با موجی از اطلاعاتی که از این مسئول گرفته اند کار اقتصادی ، سیاسی و امثال آن

را انجام می دهند و سپس به غول های اقتصادی تبدیل می شوند. حال بسیاری از افراد باهوش و نخبه به دلیل آنکه چنین اطلاعاتی را در دست ندارند از افرادی که از هوش کمتری برخوردارند ولی دارای این اطلاعات هستند عقب می افتند و نخبگان ورشکست می شوند و اینها سرمایه دار می شوند.

راهکارهای مبارزه با این گونه فسادها چه مواردی می تواند باشد؟ مادامی که مسئولین تمام رفتارشان از حقوق شان و از اموالشان منتشر نشود وضعیت به همین منوال ادامه خواهد داشت در حالیکه این اطلاعات نباید محرمانه باشد بلکه باید منتشر شود که چقدر حقوق دارند و وضعیت اموالش به چه صورت است. در تمام دنیا هم وضعیت به همین شکل است و بسیاری از روسای جمهور، وزرا و مقامات کشورها کتاب می نویسند و از این طریق کسب درآمد می کنند لذا پیداست که اگر در زندگی یکی از آنها 10 میلیون دلار اضافه شده حاصل نوشتن یک کتاب بوده است و این برای همگان قابل تشخیص است اما وقتی یک مدیر در مدت زمان کوتاهی صاحب کارخانه، صاحب ویلا و... می شود مساله ای است که باید بصورت ریشه ای سامان داده شود و این شرایط به جریان خاصی تعلق ندارد .همواره افراد کمی پیدا می شوند که وقتی سوار این اسب خموش وحشی قدرت می شوند می توانند آن را کنترل کنند یعنی نزدیکان و بستگان نمی گذارند این قدرت سالم هدایت شود و لذا دزدی یک ارزش می شود و یک وضعیتی را برای مسئول ایجاد می کنند که اگر از رانت استفاده نکند و بستگانش را به مال و منال نرساند از نظرشان یک فرد ناتوان قلمداد می شود. ما باید با قوانین سخت اجازه این کار را ندهیم. البته دستیابی به این هدف می تواند به قدرت تاثیرگذاری مطبوعات نیز بستگی داشته باشد یعنی مطبوعات را باید در حدی آزاد بگذاریم که بتوانند در این مسیر ایفای نقش کنند، هر چند ممکن است چند نفری هم در این مسیر مشکلاتی برایشان پیش آید اما مطبوعات باید آزاد باشند تا آن قوانین سختی که برای هر مسئولی گذاشته شود را رصد کنند. ما چشمی بیناتر از مطبوعات نداریم و خبرنگاران را باید همانند قضات هم از حقوق و امنیت شغلی خوب برخوردار سازیم و هم مصونیتی برایشان در نظر بگیریم که بتوانند فسادهایی را که در پشت لایه های پنهانی وجود دارد را پیدا کنند و نابود سازند. ما باید راه های فساد را ببندیم و راههای شفافیت را برای همه مسئولین هموار سازیم و از اتفاق افتادن مجدد آن در آینده جلوگیری کنیم اینکه آبروی چند فاسد در جامعه برده شود ارزش آن را دارد

که ما بعدها بخواهیم لیست هایی را منتشر کنیم که آن لیست ها اعتماد عمومی جامعه را از بین می برد. آیا ما ضعف قانون هم داشته ایم که برخی مدیران ما دچار چنین فسادهایی شده اند؟ ممکن است ما قوانین لازم و کافی را در این خصوص داشته باشیم اما تفسیر قوانین در کشور ما یکی از مشکلات در این حوزه است یعنی به راحتی آن را تفسیر می کنند حال آنکه باید راه هایی که می تواند به تفسیرهای مختلف منتهی گردد را بست اما در حال حاضر متاسفانه این راه باز است. به نظر شما اعتماد از دست رفته در نتیجه بروز فسادهای رخ داده را چگونه می توان ترمیم کرد؟ مبارزه با این فسادها عزم و اراده قوی قوه قضائیه و قوه مجریه را می طلبد. اگر شفاف سازی شود و رفتارها و عملکرد مسئولان همواره رصد شود و مردم را به یک نقطه اعتماد برسانند که واقعا با متخلفان برخورد می شود می تواند اعتماد از بین رفته را ترمیم سازد. نقش سازمان های نظارتی در این میان چه می شود؟ هر کدام از سازمان های نظارتی معمولا از عملکرد خود در برابر بروز این فسادها دفاع می کنند ولی به نظر می رسد یک تشکیلاتی باید اطلاعات سازمان های نظارتی را جمع آوری کند چون هر کدام یک سری اطلاعات را در خود دارند که می تواند موثر باشد تا در این صورت تجمیع آنها بتواند در یک نقطه ای راه مبارزه با فساد را هموارتر سازد و این سازمان ها هر کدام برای خودشان بردارهای موازی ترسیم نکنند و جمع برداری ایجاد شود. دولت چقدر می تواند در این حوزه تاثیرگذار باشد؟ همه باید کمک کنند چون دولت، مجلس، قوه قضائیه و ...هیچکدام به تنهایی نمی توانند کار کنند و این بحث نظام است هر کسی که دلسوز این نظام است بر مبنای مسئولیتش باید احساس مسئولیت کرده و هم افزایی را مد نظر قرار دهد و سعی نکند از خود دفاع کرده و طرف مقابل را مقصر جلوه دهد و این مسال را مساله ملی بداند چراکه این موضوع مربوط به کل نظام است و ما همگی در یک کشتی نشسته ایم. امیدواریم شفاف سازی لازم اتفاق افتد و ما بتوانیم هر مسئولی را که خواستیم زندگی حقوقی اش را بررسی کنیم به راحتی این امکان فراهم شود و رسانه ها در افشاگری هایی که منجر به فساد می شود شرایط بهتری داشته باشند و افراد معتمد و سالم را معرفی و شناسایی کنند و آن را الگو قرار دهند که باز این هم کار رسانه است.