زمان‌بندی جدید برای الحاق ایران به WTO

دنیای اقتصاد: انتخاب سوئیس به‌عنوان رئیس کارگروه ایران در الحاق به سازمان تجارت جهانی موجب شد تا برخی از کارشناسان پیش‌بینی کنند با توجه به بی‌طرفی سیاسی این کشور و مراودات اقتصادی و تجاری خوب با ایران، این انتخاب بتواند روند پیوستن ایران به WTO را تسریع بخشد. به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت، ایران از سال 1995 درخواست عضویت به WTO را به این سازمان ارائه کرده بود و درسال 2005 به عنوان عضو ناظر پذیرفته شد؛ اما عضویت دائمی ایران هنوز محقق نشده است و فعالان اقتصادی امیدوارند تا دو سال آینده این امر محقق شود.

سوئیس به‌عنوان رئیس کارگروه ایران در الحاق به سازمان تجارت جهانی (WTO) انتخاب می‌شود. از سوی دیگر، جدیدترین خبرها و پیش‌بینی‌های متولیان حوزه تجارت کشور حاکی از الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی در کمتر از دو سال دیگر است؛ البته ادعای این امر در شرایطی است که آمریکا در این مسیر کارشکنی نکند. این خبرها در حالی است که در جلسه اخیر اجلاس وزرای سازمان تجارت جهانی که در نایروبی پایتخت کنیا برگزار شد، نتایج حاکی از تایید الحاق دو کشور افغانستان و لیبریا به این سازمان بود. در همان زمان این خبر موج‌های عظیمی از ابهام را در کشور شکل داد و این سوال را برای فعالان بخش خصوصی ایران به وجود آورد که چگونه ایران که 20 سال از درخواستش برای عضویت به این سازمان می‌گذرد، هنوز مهر تایید بر الحاق آن زده نشده؛ اما افغانستان با توجه به ناامنی‌ها و سیاست‌های نامناسب تجاری، توانسته مسیر الحاق را طی کند و به عضویت سازمان تجارت جهانی درآید. البته دلایل الحاق افغانستان به این سازمان این بوده که افغانستان توانست در رژیم تجاری خود کارگروه مرتبط با الحاق این کشور را نسبت به همخوانی ضوابط تجاری‌اش با سازمان تجارت جهانی قانع کند، ضمن اینکه پشتیبانی آمریکا به‌عنوان یکی از موثرترین اعضای سازمان تجارت جهانی از افغانستان، قطعا به طی کردن سریع این مسیر نیز کمک کرده است.

کارشناسان در رابطه با انتخاب سوئیس به‌عنوان رئیس کارگروه الحاق ایران به WTO نظرات مثبتی دارند و با توجه به بی‌طرفی سیاسی این کشور و مراودات اقتصادی و تجاری خوب این کشور با ایران، این انتخاب را در تسریع روند الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی بسیار تاثیرگذار می‌دانند. در رابطه با الحاق ایران به WTO در کمتر از دو سال دیگر نیز برخی از کارشناسان معتقدند این امر خوش‌بینانه بوده و ایران حداقل 5 سال برای طی کردن این مسیر زمان نیاز دارد و برخی نیز با توجه به انتخاب سوئیس به‌عنوان رئیس کارگروه و قابلیت خوب این کشور در تسریع این فرآیند، این امر را ممکن می‌دانند. براساس این گزارش آمارهای گمرک نشان می‌دهد که در 8 ماه منتهی به آبان سال جاری، سوئیس پنجمین کشور عمده صادرکننده کالا به ایران ثبت شده و میزان صادرات این کشور به ایران طی دوره مذکور یک میلیارد و 656 میلیون دلار بوده است.

مذاکره با نمایندگان 20 کشور

محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت اخیرا در برنامه نگاه یک با بیان اینکه ایران می‌تواند در سازمان تجارت جهانی عضو باشد، گفت: ما از سال 1995 درخواست عضویت در این سازمان را داشتیم تا اینکه در سال 2005 به‌عنوان عضو ناظر پذیرفته شدیم. بعد از آن به دوره تحریم‌ها برخوردیم و برخی کشورها علاقه‌مند به عضویت ما نبودند. وی گفت: در اجلاس اخیر در نایروبی با نمایندگان 20 کشور دیدار و مذاکره داشتیم که آنها برای عضویت ایران نظر مثبتی داشتند و قرار شد سوئیس به‌عنوان رئیس کارگروه انتخاب شود. نعمت‌زاده افزود: ما رژیم تجاری کشورمان را به‌روز کردیم و آماده ارائه آن هستیم.

وی گفت: امیدواریم پس از برجام شرایط تغییر کند و ما نیز با منطبق کردن مقررات و تعرفه‌ها با ضوابط، زمینه‌های عضویت در سازمان تجارت جهانی را فراهم کنیم. وزیر صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به این سوال که آیا آمریکا این بار در عضویت ایران کارشکنی نخواهد کرد، افزود: امیدواریم پس از مذاکرات برجام این گونه نشود، زیرا به ضرر خودشان خواهد بود. نعمت‌زاده با بیان اینکه سال گذشته 20 درصد در زمینه صادرات کالاهای صنعتی رشد داشتیم و قطعا در شرایط غیرتحریم واحدهای تولیدی ما می‌تواند فعال‌تر باشد، گفت: صنایع ما در صورت عضویت در سازمان تجارت جهانی توان رقابت با دیگر کشورها را خواهند داشت، البته نه همه صنایع اما اکثر آنها چنین ظرفیتی دارند. وی افزود: کشور ما در کمتر از دو سال می‌تواند به عضویت سازمان تجارت جهانی درآید.

نعمت‌زاده با بیان اینکه بر اساس نظر کارشناسان باید در سال 95 شاهد یک تحول مثبت اقتصادی باشیم، گفت: در آغاز به کار دولت مطرح شد که دو گرفتاری عمده اقتصاد ما تورم و رکود است و ما معتقد بودیم باید تورم 40 درصدی را کاهش داد که این اقدام از سال 92 آغاز شد و سرانجام ستاد اقتصادی دولت به این جمع‌بندی رسید که در کنار تقویت تولید باید تحریک تقاضا صورت گیرد. وی افزود: بر این اساس مقرر شد در بخش خارجی از هدفمندسازی یارانه‌ها کمک گرفته شود تا تسهیلات ارزان‌قیمت به صادرات داده شود. نعمت‌زاده با اشاره به نحوه تنظیم سند راهبردی وزارتخانه متبوعش نیز افزود: بعد از ادغام وزارتخانه‌ها در دولت قبل فرصت نشد سندی جامع تهیه شود، البته در آن دوران دوستان تلاش کردند اما با آغاز دولت جدید از ابتدای سال 93، سند راهبردی به جمع‌بندی رسید و در مرداد سال جاری اعلام شد، اگرچه می‌شد سند کامل‌تری را ارائه داد. وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: بر اساس تعریف یونیدو، باید یک درصد ارزش افزوده صنعتی جهان را به خود اختصاص دهیم که در حال حاضر کمتر از 4/ 0درصد است یا درآمد سرانه کشورمان به 10 هزار دلار برسد که هم اکنون کمتر از 5 هزار دلار است.

نعمت‌زاده گفت: به این منظور صادرات غیرنفتی کشورمان که سال گذشته 63 میلیارد دلار بود باید در سال آخر برنامه ششم توسعه به 130 میلیارد دلار و پس از 10 سال یعنی در پایان برنامه چشم‌انداز به 180 میلیارد دلار برسد. وی افزود: فقط صادرات صنعتی- معدنی ما سال گذشته 32 میلیارد دلار بود که پیش‌بینی می‌شود در سال آخر برنامه ششم توسعه به 85میلیارد دلار و در چشم انداز 1404 به 120 میلیارد دلار برسد. نعمت‌زاده گفت: در بخش معدن هم سهم ارزش افزوده 3/ 1 درصد است که در پایان چشم انداز باید به 5/ 2 درصد برسد. وی افزود: در ارزش افزوده صنعت نیز سهم ما حدود 16 تا 5/ 16 درصد است که امیدواریم در پایان چشم‌انداز به 5/ 18 تا 19 درصد برسد.

ارزیابی فعالان بخش خصوصی

اظهارات وزیر صنعت، معدن و تجارت در حالی مطرح شده که محمد لاهوتی، عضو کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» ارزیابی خود از انتخاب سوئیس به‌عنوان رئیس کارگروه الحاق ایران را این‌گونه مطرح کرد: سوئیس یکی از کشورهای بی‌طرف است که کشور صلح نامیده شده است. بر این اساس معمولا در مراودات تجاری و اقتصادی با کشورهای دیگر رفتارهای معقول و منطقی از خود نشان داده و تحت تاثیر جوهای سیاسی قرار نگرفته است. وی انتخاب سوئیس را به‌عنوان رئیس کارگروه از چند لحاظ مثبت می‌داند. به گفته وی، سوئیس کمتر موضع‌های سیاسی و ضدایران از خود نشان داده؛ این کشور دوست خوب و همراه کشور ایران بوده و سابقه تعاملات بسیار بالایی با ایران داشته است. همچنین روابطی که بین فعالان بخش خصوصی ایران با اتاق بازرگانی سوئیس وجود دارد بسیار خوب بوده است.

وی افزود: البته این امر را هم باید در نظر داشته باشیم با اینکه این کشور مسوول رسیدگی به فرآیند الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی است و می‌تواند مذاکرات و درخواست‌هایی را برای تسریع این فرآیند صورت دهد، اما آنچه مسلم است در روند تسریع الحاق، عملکرد ایران به‌عنوان دولت و حاکمیت در ایجاد شرایط لازم و استانداردسازی قوانین است که تاثیرگذاری اصلی را خواهد داشت. وی موضع سیاسی آمریکا در مقابل ایران را در طولانی شدن پروسه الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی تاثیرگذار ارزیابی کرد و گفت: ایران در وهله اول باید شرایط کشور را با استانداردهای لازم هماهنگ کند. لاهوتی گفته‌های وزیر صنعت، معدن و تجارت در ارتباط با الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی در کمتر از دو سال دیگر را خوش‌بینانه دانست و گفت: این امر در خوش‌بینانه‌ترین حالت نیز ممکن نخواهد بود، زیرا برای طی کردن مسیر الحاق اقدامات زیادی باید انجام شود؛ این در حالی است که در دولت قبلی این مساله کاملا فراموش شده بود.

وی خوش‌بینانه‌ترین زمان برای طی کردن مسیر الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی را 5 سال ارزیابی کرد. محسن بهرامی ارض اقدس، رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق بازرگانی تهران نیز در این باره معتقد است: اساسا با توجه به حجم اقتصاد ملی و با در نظر گرفتن اینکه ایران یکی از کشورهای دارای اقتصاد بزرگ در مقیاس جهانی است، کشورهای زیادی هستند که بر تجارت و داد و ستد با ایران حساسیت دارند. وی شبهه‌ای که پس از الحاق افغانستان به سازمان تجارت جهانی برای فعالان بخش خصوصی ایران ایجاد شده بود را یادآور شد و گفت: اقتصاد افغانستان یک اقتصاد یک‌طرفه است و تعاملات چندانی با دنیا ندارد؛ نیازهای وارداتی محدود داشته و کمتر کشورهایی هستند که در تجارت با این کشور حساسیت دارند. به‌طوری که در روند مذاکرات الحاق این کشور به سازمان تجارت جهانی، تنها 4 یا 5 کشور بودند که درخواست مذاکره با افغانستان را داشتند. این در حالی است که در ارتباط با کشور ایران، که بزرگ‌ترین اقتصاد خارج از WTO است، حداقل 50 کشور دنیا هستند که حساسیت نشان می‌دهند و می‌خواهند به‌صورت رودررو به بررسی مسائل موجود با ایران بپردازند. از این جهت زمان زیادی صرف ایجاد هماهنگی با این کشورها خواهد شد. بهرامی ارض اقدس در ارتباط با انتخاب سوئیس به‌عنوان رئیس کارگر الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی گفت: سوئیس یک کشور بی‌طرف است که در زمان تیره شدن روابط ایران با آمریکا حافظ منافع ایران بود؛ از این‌رو این کشور می‌تواند کشور مناسبی در جهت تعدیل مذاکرات ایران با کشورهای دیگر باشد و در راستای تسهیل فرآیند الحاق ایران به WTO، جهت‌دهی مناسبی را به این مذاکرات بدهد.

به گفته بهرامی ارض اقدس، سوئیس این امکان برایش فراهم است تا با یک دسته‌بندی بین کشورها آنها را به گونه‌ای طبقه بندی کند که سوالات و ابهامات‌شان در زمان کوتاه‌تری برطرف شود. متقابلا برای بخشی از صنایع ما که از پیوستن به سازمان تجارت جهانی و کاهش متوسط سطح تعرفه‌ها احتمال آسیب‌پذیری‌شان وجود دارد؛ زمان مناسبی را از سازمان تجارت جهانی دریافت کنیم و در آن فرصت مناسب امکان بازسازی و تقویت بنیه‌های تولیدی که احتمال آسیب‌پذیری‌شان وجود دارد را فراهم کنیم. وی افزود: به منظور جلوگیری از این زمان چندساله برای کاهش تعرفه‌ها، باید با ارتقای دانش فنی و کاهش هزینه‌های تولید، محصولات خود را قابل رقابت با تولیدات بین‌المللی کنیم. بهرامی ارض اقدس تاخیر در پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی را در حاکم بودن فضای سیاسی پرتنش در سال‌های گذشته دانست و گفت: از آنجایی که عضویت ایران به WTO مستلزم اجماع جهانی است، چون آمریکا و گروه 1+5 مخالف با ایران بودند، این امر به تعویق افتاد.

وی با توجه به انتخاب سوئیس به‌عنوان رئیس کارگروه، الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی در کمتر از دو سال را امری ممکن دانست و گفت: اگر قرار باشد حدود 50 کشوری که خواهان مذاکره با ایران هستند، به‌طور گروهی و در طبقه‌بندی‌های مختلف با ایران مذاکره کنند مسلما پیمودن روند الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی تسریع خواهد شد. از طرف دیگر اگر آمریکا که نفوذ بالایی در سازمان تجارت جهانی دارد همراهی مناسبی با ایران داشته باشد، امیدواریم در کمتر از دو سال دیگر به سازمان تجارت جهانی بپیوندیم. عباس آرگون، دیگر عضو کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق بازرگانی تهران روابط اقتصادی ایران و سوئیس را خوب ارزیابی کرد و سوئیس را کشور مناسبی برای رئیس کارگروه الحاق ایران به WTO دانست. از سوی دیگر وی نیز بحث الحاق ایران به WTO را در کمتر از دو سال دیگر بسیار خوش‌بینانه دانست و کمترین زمان برای الحاق را 5 سال پیش‌بینی کرد.