پیش نیازهای ساخت یک شهر فرودگاهی

پیش نیازهای ساخت یک شهر فرودگاهی با استفاده از الگوهای بین المللی فرودگاه‌ها مانند سایر مراکز تبادل حمل‌ونقل و ترابری، همواره محلی برای جلب توسعه تجاری بوده‌اند. این جاذبه با افزایش تعداد مسافران و عبور بار و کالا و گسترش شهرها در بیرون و گاهی در اطراف فرودگاه‌ها بیشتر شده است. توسعه فرودگاه‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد. این عوامل عبارتند از: *شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات هوایی *شرکت‌هایی که مشتریان دایمی خطوط حمل‌ونقل هوایی هستند *کسب‌وکارهایی که ارائه‌کننده خدمات جنبی به مسافران و کارکنان دو مورد ذکر شده در بالا هستند *شرکت‌هایی که به دنبال یافتن امکانات فرودگاهی همراه با دسترسی مناسب به بزرگراه‌ها هستند. فعالیت‌های متنوع مرتبط با این کسب‌وکار، موجب تسریع توسعه فرودگاه بطور هدف‌مند خواهند شد. به هر حال، اکنون یک الگوی جدید عمومی برای کاربری اراضی و الگوی کسب‌وکار در حال ظهور است که مبنای ارزش‌های متعالی‌تری، در مقایسه با تجربیات توسعه‌های قبلی در بسیاری از فرودگاه‌ها و اطراف آنها، است. در حال حاضر الگوهای جدیدی برای استفاده از اراضی و نحوه کار در حال شکل‌گیری و بررسی هستند که با نحوه توسعه در گذشته تفاوت دارند. الگوهای جدید شهرهای فرودگاهی اصول زیر را مد نظر قرار می‌دهند: *نیازهای برآورده نشده مسافران *فعالیت‌های بخش‌های خدماتی *ارسال‌کنندگان محموله‌ها. با تداوم توسعه این سه اصول اصلی از نظر اندازه و اهمیت اقتصادی، می‌توان به صورت سازمان‌یافته‌یی به این نیازها پرداخت. با برآورده کردن این نیازها، در نهایت کاربران فرودگاهی و شرکای کاری آنها می‌توانند از نظر مالی سود قابل توجهی داشته باشند. برای کسب بیشتر درآمد غیرهوایی، الگوی شهرهای فرودگاهی در حال تلفیق شدن با برنامه‌های تجاری و کاربری اراضی فرودگاه‌ها هستند. در ضمن با این الگو می‌توان به مسافران، مراکز تجاری و فرستندگان محموله‌ها نیز خدمات بیشتری ارائه کرد. این الگوی جدید برای برنامه‌ریزی فرودگاه‌های سبز تقریبا در سراسر جهان استفاده شده است. نمونه‌یی چند از این فرودگاه‌ها عبارتند از فرودگاه شهرهایی مانند هنگ‌کنگ، اینچئون، کوالالامپور و دبی که همگی به شکل یک شهر فرودگاهی تمام عیار درآمده‌اند. هسته اصلی فضایی و کارکردی شهر فرودگاهی پایانه مسافری آن است که به میدان مرکزی شهری تشبیه شده است. این محل به عنوان یک ارتباط‌دهنده تجاری چند منظوره عمل می‌کند که در آنجا انواع خدمات و کالاهای ویژه ارائه می‌شوند. عملکردهای شهری مانند دفاتر و شرکت‌ها، هتل‌ها و مجتمع‌های نمایشگاهی در نزدیکی این پایانه‌ها شکل می‌گیرند، درست مانند مراکز تجاری شهری در اطراف میدان‌های مرکزی آنکه یک محیط شهرگونه را در فرودگاه و اطراف آن ایجاد می‌کنند. با تجمع کسب‌وکارهای مرتبط با هوانوردی در خارج از شهرها و به خصوص در اطراف کریدورهای ارتباطی حمل‌ونقل، شهرهای فرودگاهی گسترده‌تری شکل خواهند گرفت (منطقه شهری اقتصادی فرودگاهی) . ظهور کسب‌وکارهای پایانه‌ای در فرودگاه‌های بسیار بزرگ جهان، پایانه‌های مسافری به مراکز خرید بسیار مجلل و محل‌هایی برای عرضه کارهای هنری و تفریحی و همچنین برای مبادله اطلاعات و کسب‌وکار تبدیل شده‌اند. این پایانه‌ها دیگر محدود به فروشگاه‌ها، محل صرف غذا و فروشگاه‌های عرضه کالاهای معاف از گمرک نیستند. در این پایانه‌ها انواع گالری‌ها و خیابان‌ها وجود دارند که در آنها تعدادی از بوتیک‌های معروف، رستوران‌های بسیار شیک یا ساده واقع شده‌اند. جاذبه‌هایی مانند موسیقی زنده، تفریح‌های متنوع، برنامه‌های هنری و فرهنگی نیز در این پایانه‌ها وجود دارند. برندهای بین‌المللی، مکمل کالاهای محلی و سالن‌های غذاخوری هستند. در پایانه‌ها، سالن‌هایی که در آنها از مسافران تجاری پذیرایی می‌شود، دارای امکانات قابل توجه برای هرچه بهتر شدن کسب‌وکار هستند و در ضمن از طریق مسیرهایی به هتل‌های چهار و پنج ستاره متصل می‌شوند. نمونه بسیار خوبی از این الگو فرودگاه بین‌المللی هنگ‌کنگ است که در سال 1998 افتتاح شد. ترمینال اصلی آن یک گالری به نام آتریوم دارد که در آن بیش از 20فروشگاه لباس طراحان بسیار معروف وجود دارد. همچنین این فرودگاه درصدد گشایش بازار مبادله طلا برای تجار بین‌المللی نیز هست. در اوایل سال 2010بزرگ‌ترین استراحتگاه در پایانه فرودگاه بین‌المللی هنگ‌کنگ آغاز به کار کرد. این سالن با وسعت 1394 مترمربع مجهز به کلیه خدمات تجاری است و می‌تواند هم‌زمان به 300نفر خدمات متنوعی ارائه دهد. این خدمات عبارتند از فضای مخصوص برای استفاده از رایانه، اینترنت، چاپگرها به همراه تلویزیون‌های بزرگ و اتاق‌های کنفرانس ویدئویی با تجهیزات بسیار پیشرفته. هنگامی که مسافران در فرودگاه منتظر هستند، می‌توانند در هر ساعتی از شبانه‌روز از بوفه غذایی، رستوران و سایر امکانات مانند ماساژ، آرایشگاه و سالن ورزش و... استفاده کنند. افزون بر این، در صورت توقف شبانه می‌توانند از امکانات هتل ریگال با 1171اتاق که یکی از بزرگ‌ترین هتل‌های هنگ‌کنگ است استفاده کنند. این هتل به پایانه‌های شماره 1 و 2 متصل است. فرودگاه چانگی سنگاپور که در سال 1981 افتتاح شده است، اخیرا چند سالن سینما، سالن ورزش و یک پارک پروانه‌های استوایی را نیز به فرودگاه خود اضافه کرده است. در همین حال فرودگاه شیپول آمستردام نیز در سال 1990، یک مجموعه بازی‌های شبانه و یک گالری هنری به نام ریکس را به امکانات خود اضافه کرد. این امکانات نه تنها از تنش مسافران به هنگام سفر می‌کاهد، بلکه موجب می‌شود که خاطره خوبی از سفر خود داشته باشند و این خود عامل موثری برای انتخاب یک خط هوایی و مراکز مرتبط با آن است. سایر فرودگاه‌های جهان که در حال حاضر از نظر کارآیی و امکانات شایان توجه هستند عبارتند از فرودگاه بین‌المللی فرانکفورت که بزرگ‌ترین کلینیک فرودگاهی را دارد و سالانه به بیش از 36000 بیمار خدمات پزشکی ارائه می‌دهد و فرودگاه بین‌المللی دالاس فورت‌ورت که پایانه آن به هتل گراند هایت متصل است و به عنوان یک مرکز بالقوه حقوقی برای بسیاری از کسب‌وکارها در امریکا است. فرودگاه بین‌المللی کاپیتال پکن به دلیل داشتن بانک‌های بسیار موفق و فرودگاه آرلاندا (استکهلم) به دلیل برگزاری جشن‌ها و میهمانی‌ها حائز اهمیت هستند (در سال 2009 در کلیسای فرودگاه آرلاندا بیش از 500 جشن ازدواج برگزار شد) . امروزه تاثیر اقتصادی فرودگاه‌ها، به مراتب بیشتر از موقعیت ترانزیتی آنها نسبت به سابق است، مانند آنچه که در گذشته در اطراف ایستگاه‌های راه‌آهن اتفاق می‌افتاد. براساس تعریف اداره آمار امریکا، اکثر فرودگاه‌ها با بیش از 50. 000نفر کارمند می‌توانند در زمره کلان‌شهرهای مرکزی قرار گیرند. با احتساب هزارها مسافر در روز و اضافه کردن دیگر افرادی که برای مشایعت یا استقبال آنها می‌آیند، جمعیت مراجعین بسیاری از فرودگاه‌ها، به مراتب بیشتر از خیلی از شهرهای متوسط است. بطور مثال تعداد افرادی که از فرودگاه آتلانتا (ایالت جورجیا) عبور می‌کنند بیش از دو برابر کسانی است که روی‌هم از دیزنی‌ورلد، گریس‌لند و گرند کانیون دیدن می‌کنند (90میلیون نفر در سال 2008) . با توجه به میزان درآمد بالاتر مسافران هوایی، که اساس دو تا چهار برابر بیشتر از حد متوسط ملی است و از طرفی تعداد بسیار زیاد آنها (بین 30میلیون تا 90میلیون نفر در مقایسه با 8میلیون تا 12میلیون نفری که از مراکز خرید دیدن می‌کنند)، اگر میزان فروش خرده‌فروشی‌های فرودگاهی در هر مترمربع، پنج تا شش برابر بیشتر از خرده‌فروشی‌‌ها در مراکز خرید شهری باشد جای تعجب نیست. بر اساس اطلاعات مجله اخبار درآمد فرودگاهی، میزان فروش فروشگاه‌های مستقر در ترمینال‌های فرودگاه‌های عمده ایالات متحده امریکا در سال 2007 از کمتر از 6500 دلار در هر فوت‌مربع به 27000 دلار افزایش یافت. براساس اعلام شورای بین‌المللی مراکز خرید، این مبلغ در مقایسه با 4800 دلار در فوت‌مربع برای فروشگاه‌های واقع در مراکز خرید متوسط آن کشور در همان سال است. با وجود رکود اقتصادی و کاهش تردد هوایی در سال 2008، فرودگاه بین‌المللی جان اف کندی (نیویورک) موفق به دریافت رتبه اول با 442میلیون دلار فروش شد، در مقایسه با 405میلیون دلار فروش در سال 2007. برخی از فرودگاه‌های در آسیا و خاورمیانه از نظر درآمد تجاری بطور چشمگیری از فرودگاه‌های ایالات متحده سبقت گرفته‌اند. بطور مثال فرودگاه بین‌المللی اینچئون در کره جنوبی در سال 2008 موفق به کسب درآمدی معادل 1میلیارد دلار شد. با وجود رکود اقتصادی در سال 2009، که هنوز هم ادامه دارد، این فرودگاه پیش‌بینی می‌کند که تا سال 2017، حدود 3میلیارد دلار فروش داشته باشد. درآمد حاصل از خرده‌فروشی در پایانه فرودگاه بین‌المللی دبی، که بیش از یک میلیارد دلار هزینه احداث آن شده است، هر ساله بیش از 20درصد افزایش داشته است. ظهور شهر فرودگاهی علاوه بر اضافه کردن انواع امکانات برای خرید، تفریح و کار در پایانه‌های مسافری، فرودگاه‌ها تلاش می‌کنند تا دسترسی عموم را به مکان‌های تفریحی و پذیرایی، دفاتر و شرکت‌ها و مجتمع‌های خرده‌فروشی، مراکز نمایشگاهی و برگزاری کنفرانس و تاسیسات پردازش کالاهای فاسدشدنی را نیز توسعه دهند. بخش خصوصی هم برای توسعه تاسیسات مشابه در خارج از محدوده فرودگاه در این کار سهیم شده است. هتل‌های ساحل غربی ایالات متحده امریکا، در اطراف فرودگاه بین‌المللی لس‌آنجلس بیشترین تعداد اتاق را دارند. هتل جدید سافیتل فرودگاه هیث‌رو لندن با دسترسی مستقیم به 5 پایانه از نظر طراحی و امکانات برای مهیمانان خود، در حد یک هتل پنج ستاره در مرکز شهر لندن است و علاوه بر جذب مسافران عبوری شبانه، تعداد زیادی از مسافران متمول بین‌المللی و مسافران کاری را نیز جلب می‌کند. هزینه هر شب اقامت در این هتل تا 3000یورو هم می‌رسد. این هتل فرودگاهی با 45سالن ملاقات، یک سالن نمایش با 180صندلی و یک مرکز همایش با ظرفیت 1700 نفر و از نظر بزرگی برای امکانات برگزاری کنفرانس، رتبه سوم در انگلستان را دارد. اکثر محل‌ها برای برگزاری کنفرانس، در کنار مراکز فرودگاهی مانند آتلانتا، شیکاگو، فرانکفورت و پاریس پدید آمده‌اند. بطور مثال شهر فرودگاهی رُیسی، یک مرکز توسعه 300میلیون یورویی، با 130000متر مربع مساحت در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی شارل دوگل است که شامل یک مرکز همایش با 3000 صندلی، سه سالن نمایشگاه (45000 مترمربع)، یک سالن نمایشگاه 14000 مترمربعی، یک دفتر اداری 21000 مترمربعی و سه هتل چهار ستاره است. فرودگاه دابلین نیز یک ترمینال فرودگاهی 700000 مترمربعی را برنامه‌ریزی کرده است که به یک مجتمع تجاری 500000مترمربعی شامل فضای اداری برای کسب‌وکار بین‌المللی، یک هتل با 200000 مترمربع مساحت و فضای مناسب برای ارائه امکانات همایشی و خرده‌فروشی‌های متنوع مجهز است. نکته جالب این است که، یک پیاده‌رو متحرک خودکار، مسافران را ظرف 6دقیقه از مجتمع شهر فرودگاهی به درهای سوارشدن به هواپیما جابه‌جا می‌کند. فرودگاه اینچئون در حال ایجاد بخش‌های تجاری در اطراف مرکز هوایی خود است. نام این مجموعه، شهر هوایی و شامل ساختمان‌های اداری، هتل‌ها، زمین گلف و پارک آبی، یک مرکز پزشکی و یک پارک تفریحی به بزرگی دیزنی لند است. مدیریت فرودگاه قصد توسعه دفاتر، هتل‌ها و مراکز خرید و احتمالا مراکز همایشی را در اطراف پایانه مسافری خود دارد. یک قطار مغناطیسی در دست احداث است که به‌وسیله آن می‌توان به سرعت پایانه و تمام مراکز تجاری شهر هوایی را به یکدیگر متصل کرد. فرودگاه بین‌المللی شهر آسمانی هنگ‌کنگ هم به همین طریق در حال توسعه‌ دفاتر، خرده‌فروشی، مراکز تفریحی، هتل‌ها و مجتمع‌های نمایشگاهی خود است. مرحله اول شهر آسمانی شامل یک مجتمع تجاری چندمنظوره که به پایانه مسافری و ایستگاه قطار سریع‌السیر متصل است در اواخر سال 2006 گشایش یافت. طبقه پایین مجتمع تجاری چندمنظوره فرودگاه بین‌المللی شهر آسمانی یک سالن نمایش 27000 مترمربعی با پرده نمایشی بسیار بزرگ و باشکوه سه‌بعدی دارد. در طبقه بالای این مجموعه نیز، فضایی برای دفاتر بسیار عالی و مجلفل به وسعت 27000 مترمربع ایجاد شده است. مرحله توسعه شهر آسمانی همچنین شامل یک قطار سریع‌السیر است که یک مرکز نمایشگاهی 69000مترمربعی به نام اِیشیا ورلد اکسپو را به دفاتر تجاری، اسکله اسکای (ترمینال دریایی برون‌مرزی چین)، هتل 650 تختخوابه ماریوت و یک زمین گلف متصل می‌کند. مراحل آتی عبارتند از ساخت و راه‌اندازی یک پارک کسب‌وکار، چندین هتل و تاسیسات رفاهی تفریحی که برای افراد پیاده قابل استفاده بوده و جایگزین زمین گلف موجود خواهند شد. عوامل تعیین‌کننده ایجاد شهرهای فرودگاهی شهرهای فرودگاهی با فرم‌های فضایی متنوع مبتنی بر پیش‌بینی در مورد اراضی موجود و همین‌طور حمل‌ونقل زمینی، ظهور و تکامل تدریجی پیدا کرده‌اند، ولی عملاً در پاسخ به چهار عامل اصلی‌ای به وجود آمده‌اند که عبارتند از: 1- نیاز فرودگاه‌ها به ایجاد منابع درآمدی جدید غیرپروازی به‌منظور رقابت بیشتر و همین‌طور انجام بهتر امور متداول مرتبط با هوانوردی 2- تقاضای بخش تجاری برای دستیابی به اراضی اداری با قیمت مناسب و قابل دسترسی 3- افزایش ترافیک مسافری و باری ایجاد شده توسط فرودگاه‌های اصلی و کانونی 4- عملکرد فرودگاه‌ها به عنوان واسطه و تسهیل‌گر و نیروی جاذبه‌یی برای رونق کارهای برون فرودگاهی متداول‌ترین تاسیسات تجاری سمت پروازی و سمت غیرپروازی شهرهای فرودگاهی عبارتند از: *رستوران‌ها، خدمات تهیه غذا و دیگر خدمات غذایی (برخی با زمینه غذاهای محلی) *فروشگاه‌های خرده‌فروشی مارک‌های بین‌المللی و کالاهای خاص *بانک‌ها و صرافی‌ها *فروشگاه‌های معاف از حقوق گمرکی *سالن‌های پذیرایی خطوط هوایی مختلف *اتاق‌های جلسات اختصاصی *هتل‌ها و امکانات اقامتی *ساختمان‌های اداری و دفتری *مراکز همایشی و نمایشگاهی *مراکز فرهنگی مانند موزه‌ها، گالری‌های هنری و سینماها *انواع دکه‌ها *امکانات تفریحی مانند زمین‌های گلف، پیست مسابقات و بازی‌ها *خدمات رفاهی شخصی و خانوادگی مانند سالن ورزش، ماساژ و مهدکودک روزانه برای کارکنان فرودگاه و مسافران *امکانات پزشکی و سلامتی *کلیساهای کوچک برای برگزاری مراسم ازدواج *فروشگاه‌های عرضه مستقیم کالا برای مسافران و افراد محلی *مجتمع‌های تجاری، مکان برگزاری حراج‌ها و مبادلات بازرگانی *صنایع مرتبط با هوانوردی مانند نگهداری، تعمیر و تعمیرات اساسی هواپیما *تدارکات و توزیع، مانند تاسیسات سردخانه‌یی برای نگهداری مواد و کالاهای فاسدشدنی و منجمد و ایجاد ارزش افزوده مانند برچسب‌گذاری، بسته‌بندی و آزمایش *مناطق آزاد تجاری، مناطق ویژه اقتصادی و انبارهای نگهداری کالاهای گمرکی. برای دسته‌بندی فعالیت‌های هوایی و غیرهوایی در فرودگاه و اطراف آن، گولر و گولر چارچوب مفیدی برای فرودگاه‌ها و اطراف آنها ارائه کرده‌اند، آنها تمامی فعالیت‌ها را بسته به میزان ارتباط آنها با ترافیک هوایی، به سه دسته تقسیم کرده‌اند: *فعالیت‌های مهم و اساسی هوانوردی که بخشی از عملیات فنی فرودگاه هستند که در پشتیبانی ترافیک هوایی نقش مستقیم دارند. *فعالیت‌های مرتبط با فرودگاه مانند تدارکات و فعالیت‌های توزیعی با خرده‌فروشی در ترمینال و هتل‌ها که بطور مستقیم با باربری هوایی و جابه‌جایی مسافران هوایی ارتباط دارند و میزان رقابت یا درآمد آنها بستگی نزدیکی به حجم ترافیک هوایی دارد. *فعالیت‌های هم‌سو با فرودگاه - انتخاب فرودگاه از نظر وجهه خوب و دسترسی زمینی عالی به آن تاثیر حائز اهمیتی در این مقوله دارد. در واقع، بهای زمین و ارتباط جاده‌ای، عوامل اصلی تعیین‌کننده این فعالیت‌ها در محیط فرودگاه هستند، نه ترافیک هوایی. علاوه بر الگوهای ترافیکی، عواملی مانند ارتباط جاده‌ای، بهای زمین و ماهیت بازار محلی (ساختار صنعتی و تقاضای تجاری ساکنین نزدیک به این محل) نقش بسیار مهمی در نوع توسعه فرودگاه و فعالیت‌های آن دارند. البته حد و مرز فرودگاه‌ها نیز بی‌تاثیر نیستند. در فرودگاه‌هایی که زمین قابل توسعه در آنها محدود است، بیشتر توسعه‌های تجاری مرتبط و هم‌سو با فرودگاه، در خارج از محدوده آنها خواهد بود و در نتیجه از منافع درآمد معاملات املاک مستقیما بهره‌مند نخواهند شد. ولی به هرحال این فرودگاه‌ها از مزایای جابه‌جایی مسافران و بار بیشتری که به‌علت چنین توسعه‌یی ایجاد می‌شوند سود خواهند برد. حد و مرز بسیاری از فرودگاه‌ها، ده‌ها سال پیش مشخص و تعیین شده است، زمانی که پیش‌بینی نمی‌شد در آینده، توسعه اقتصادی و رقابت تا این حد گسترش یافته و چشمگیر شود. همانطور که توسعه شهری به مرزهای سیاسی شهرهای مرکزی محدود نمی‌شود، توسعه مراکز مرتبط با فرودگاه‌ها هم محدود به محدوده رسمی فرودگاه‌ها نمی‌شود. کسب سود بیشتر در خارج از محدوده فرودگاه یک نکته کلیدی در توسعه شهرهای فرودگاهی است. براساس تحقیقات انجام شده در انستیتو کنان دانشگاه کارولینای شمالی، افزایش میزان اشتغال در نزدیکی فرودگاه‌ها سریع‌تر از حومه شهرهایی است که فرودگاه‌ها در آن قرار گرفته‌اند. توسعه محدوده تجاری فرودگاه، نمایانگر نیازهای کارکنان و ساکنین آن از نقطه نظر خدمات ابتدایی از جمله مسکن، تفریحات، مواد غذایی و خرده‌فروشی است. اغلب اوقات، این نیازها در نزدیکی فرودگاه به‌صورت گسترده در مجموعه‌های بزرگ مسکونی با کاربری مختلط ارائه می‌شوند که اکنون بسیاری از آنها در حال تبدیل به مراکز رشد جمعیت شهری هستند. مدیریت اماکن جدید تجاری فرودگاه‌ها در راستای رشد و عملکردهای غیرپروازی خود، در حال تغییر دادن واحدهای عملیاتی وساختار مدیریتی خود هستند. فرودگاه‌های متعددی (هم با مدیریت دولتی و هم خصوصی)، به‌منظور گسترش اراضی غیرپروازی و همچنین توسعه خارج از محدوده فرودگاهی خود اقدام به تاسیس بخش تجاری یا املاک کرده‌اند. از جمله این فرودگاه‌ها می‌توان به فرودگاه‌های پاریس، دالاس فورت‌ورت، شیپول آمستردام، چانگی سنگاپور و گروه فروویال اسپانیا اشاره کرد. فرودگاه‌های پاریس در سال 2003 بخش املاک خود را ایجاد کرد تا به عنوان توسعه‌دهنده، پیمانکار عمومی کارفرمای پروژه‌های ساختمانی و مدیر املاک تجاری در سمت غیرپروازی فرودگاه‌های شارل دوگل و اورلی در پاریس فعالیت کند. گروه فرودگاهی کاپیتال چین که یک تشکیلات دولتی بوده و بسیار شبیه یک موسسه خصوصی عمل می‌کند، به سرعت در حال پیش بردن پروژه باشکوه شهر فرودگاهی پکن است. با همکاری شرکایی چون شرکت توسعه شهر فرودگاهی، این گروه درصدد احداث اماکن و مراکز خرید، تفریحی، آموزشی، نمایشگاهی، ورزشی و سرگرمی، تدارکاتی، تولیدی سبک، مالی، تجاری و مسکونی در فرودگاه بین‌المللی کاپیتال پکن و اطراف آن است. پارک لجیستیک (تدارکات) این شهر فرودگاهی که با رهبری شرکت توسعه شهر فرودگاهی انجام می‌شود، بیش از 5/2میلیون مترمربع مساحت خواهد داشت. مدیریت تشکیلات فرودگاه دالاس فورت‌ورث، بطور بی‌سابقه‌یی در حال گسترش بخش‌های بازرگانی و املاک خود است. این فرودگاه همچنین درصدد توسعه مشارکت‌های دولتی و خصوصی برای احداث 2. 000هکتار املاک به‌منظور استفاده‌های دفتری، پذیرایی، فروشگاهی و تفریحی است. هنگ‌کنگ نیز به همین ترتیب هم بخش بازرگانی و هم بخش املاک خود را برای بالا بردن میزان فروش در پایانه‌ها و ایجاد مجتمع تجاری شهر آسمان در مجاورت خود تاسیس کرده است. گروه هولدینگ فرودگاه‌های مالزی نیز در حال ایجاد شهر فرودگاهی فرودگاه بین‌المللی کوالالامپور است که از نظر تجاری به گیت وی پارک که علاوه بر ساخت‌‌وسازهای فرودشگاهی، شامل ورزش‌های موتوری و یک بازار بزرگ وسایل نقلیه و امکانات تفریحی حاصل از بازار پروازی و محلی است، پیوند خورده است. شرکت فرودگاه بین‌المللی اینچئون در حال تشکیل مشارکت‌های مدنی مختلفی با بخش خصوصی برای ایجاد شهر فرودگاهی خود است که شامل هتل‌ها، ساختمان‌های اداری، مناطق تدارکاتی، فروشگاه‌ها، مراکز سرگرمی و جهانگردی و همچنین مسکن و خدمات برای کارکنان شهر فرودگاهی و ساکنین خواهد بود. شرکت شهر هوانوردی دبی به‌منظور ساخت و مدیریت مرکز جهانی دبی، که مجموعه‌یی از شهرها با هزینه 33میلیارد دلار در پیرامون فرودگاه و در فاصله حدود 40کیلومتری از مرکز شهر دبی واقع است، تاسیس شده است. مرکز جهانی دبی به فرودگاه جدید آل‌مکتوم که طبق برنامه در اواسط سال 2010 افتتاح شد تکیه دارد و شامل برج‌های اداری تدارکاتی، صنایع مرتبط با هوانوردی، هتل‌ها، یک مرکز خرید بسیار بزرگ، زمین گلف و مسکن برای 40. 000نفر از کارکنان خود است. فرودگاه شیپول آمستردام، از طریق شرکت تابعه خود به نام املاک شیپول بر مبنای اصول بخش خصوصی فعالیت کرده و بازوی اصلی درآمدزای گروه شیپول بوده است. حدود 70درصد از سود گروه شیپول، از فعالیت‌های بازرگانی مرتبط با هوانوردی حاصل می‌گردد. اداره فرودگاه‌های هندوستان، برای اداره کردن و توسعه دادن فرودگاه‌های دهلی و مومبای و همچنین احداث و مدیریت فرودگاه‌های جدید بین‌المللی حیدرآباد و بنگلور، به‌سمت بخش خصوصی رو کرده است. از زمان مشارکت بخش خصوصی، هم کیفیت خدمات مسافری و هم درآمدهای فرودگاه بطور چشمگیری بهبود پیدا کرده‌اند. بعضی از فرودگاه‌ها جهت گسترش بیشتر دسترسی تشکیلاتی، حتی در حال خریداری و با اداره کردن فرودگاه‌های دیگر از طریق بخش‌های خاص مدیریت سرمایه‌گذاری هستند. شرکت فرودگاه بین‌المللی اینچئون، املاک شیپول، فراپورت، فروویال و خدمات فرودگاهی ونکوور از جمله فرودگاه‌هایی هستند که به دنبال پروژه‌های برون مرزی هستند. گروه‌های بخش خصوصی از قبیل فرودگاه‌های مک گوایر که اکنون MAP نامیده می‌شود نیز دارای منافعی در مدیریت فرودگاه‌های متعددی در سراسر جهان بوده و بطور صریح بر الگوی شهر فرودگاهی تکیه می‌کنند. این ساختارهای جدید عملیاتی و پروژه‌های برون مرزی، در حال خارج شدن از ساختارهای ساده هوانوردی و تبدیل شدن به کسب‌وکارهای وسیع چندعملکردی و برآورده کردن نیازهای هوانوردی و همین‌طور ساخت‌وسازهای تجاری سودآور هستند. برای بسیاری از افرادی که با واقعیت‌های جدید فرودگاهی اشنایی ندارند، ممکن است این الگوی کسب‌وکار، مغایر با روال مرسوم باشد ولیکن به سرعت در حال پیش‌روی و نزدیک شدن به مسیر رو به سوی آینده قرن 21 برای فرودگاه‌های بزرگ و متوسط است. بنابراین، الگوی مدیریتی شهرهای فرودگاهی، کاملاً متفاوت با الگوی سنتی مدیریتی سیستم‌های هوانوردی فرودگاه‌ها و روش اداره کردن فرودگاه‌ها، که عمدتا توسط کارکنان دولت و مانند ادارات خدمات شهری اداره می‌شوند، است. نقش ساخت‌وساز تجاری که به همان اندازه حائز اهمیت است، نیازمند استراتژی‌ها و مهارت‌های عملیاتی متفاوتی است که نیروی محرکه آن، اصول و مبانی بخش خصوصی است که مدیریت مبتکرانه، مالی بازاریابی را با تدارکات و دانش املاک، تلفیق کند. الگوی شهرهای فرودگاهی، به گونه‌یی است که فرودگاه‌ها باید به همان طریقی کسب‌وکار کنند که کسب‌وکارها، کسب‌وکار می‌کنند، یعنی به‌دنبال کسب درآمد برای ادامه حیات باشند. در این الگو، سرمایه‌گذاری و تصمیم‌گیری عملیاتی باید حتی بسیار سریع‌تر از کسب‌وکارهای خصوصی باشند، که غالب حتی برای تصمیم‌گیری‌ها کوچک نیز احتیاج به تاییدهای سیاسی دارند. حرکت به سمت فرم ساختار سازمانی مدیریت شهرهای فرودگاهی، نوید کاهش نقش سیاست و کم شدن بوروکراسی و همین‌طور افزایش کارآمدی عملیاتی را می‌دهد. علاوه بر این، ساختار سازمانی با اهداف شهرهای فرودگاهی، ساختار بسیار سازگاری است و تحصیل بازگشت مالی با رعایت تعهد نسبت به حفظ سرمایه اولیه، که معمولا بطور سالانه مورد حسابرسی قرار می‌گیرد، مثبت است. یک تغییر و تحول بارز هم باید در طرح جامع فرودگاه‌ها انجام شود. طرح‌های جامع باید به همان اندازه بر ارائه تجاری تکیه کنند که بر ارائه و کارآمدی‌های هوانوردی تکیه می‌کنند. نتیجه مطلوب زمانی حاصل می‌شود که عناصر هوانوردی و تجاری برای تحکیم بیشتر، با یکدیگر تشریک مساعی کنند. امکان وقوع چنین امری زمانی بیشتر است که یک شرکت بزرگ مادر، مسوولیت قسمت هوانوردی و مسوولیت احداث شهر فرودگاهی مستقل ولی مرتبط با هم را برعهده داشته باشد. فرودگاه‌ها از آمستردام گرفته تا زوریخ و از پکن تا سئوال، به‌منظور توسعه پایانه‌ها و سمت غیرپروازی‌شان به عنوان وسیله‌یی محوری برای تامین اعتبار مالی عملیات فرودگاهی و همچنین کمک‌کردن به سودآوری و رقابت اقتصادی در جلب خطوط هواپیمایی و تامین رضایت مسافران، الگوی مدیریتی شهر فرودگاهی را به کار گرفته‌اند. فرودگاه‌های بین‌المللی دیگر، از قبیل آتن، تانکردو نوس، بریزبن، کالیاری، دابلین، آرلآن‌های استکهلم، نائویوان در تایوان و ونکوور، اولویت قابل توجهی، به ساخت‌سازهای تجاری خود داده‌اند. تمام این فرودگاه‌ها، صریحاً یا تلویحاً ایده شهرهای فرودگاهی را در الگوی کسب‌وکار خود اعمال کرده و مجموعه‌یی از کارکردهای سنتی اقتصادی شهری را برای تنوع بخشیدن به کاربری اراضی و جریان درآمدی خود به کار گرفته‌اند. بسیاری از فرودگاه‌های بزرگ تعداد زیادی بزرگراه‌ و ارتباط ریلی دارند که معمولات مربوط به مراکز شهری است. این امکان موجب تقویت نقش آنها به عنوان محرک مکان‌های کسب‌وکار و توسعه شهری در یک سطح گسترده می‌گردد. دکتر علیرضا شیرمحمدی فرد، کارشناس صنایع حمل و نقل هوایی