۶ جابه‌جایی مهم در بازار کار

سرویس اقتصادی «فردا» - نگاهی به جدیدترین آمارهای منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران درباره بیکاری و وضعیت بازار کار کشور نشان می دهد همچنان بیکاری میلیونی و بازار کار با فشار جمعیت جوان بیکار زیر ۳۰ سال مواجه است. متاسفانه آنچنان که در یکی دو دهه اخیر، از بیکاری به عنوان یک سوژه تبلیغاتی توسط دولت ها استفاده شده و وعده های فراوانی در اینباره به جوانان داده شد، عملکردها قابل توجه نبوده و از اینرو امروز صدها هزار جوان تحصیل کرده دانشگاهی پشت درهای بازار کار منتظر اشتغال هستند. معمولا مسئله رفع بیکاری و اشتغال زایی به عنوان یک وعده از سوی دولت هایی که بر سر کار آمده اند داده شده و مقامات ارشد دولت ها همواره سعی کرده اند در زمان های مواجه شدن با مردم، حرفی برای اشتغال داشته باشند و خبر از اجرای طرحی برای رفع بیکاری بدهند. به هر حال، انباشته شدن وعده ها و ناتوانی دولت ها در اجرای موفقیت آمیز برنامه های اشتغال زایی باعث شد تا آنقدر که جوانان به سن کار رسیده اند شانس اشتغال وجود نداشته باشد و همواره نوعی عدم تعادل بین عرضه و تقاضای نیروی کار و کمبود فرصت های شغلی پایدار در کشور وجود داشته باشد. ۱۶ سال تجربه طرح ضربتی برای اشتغال دولت ها نیز برای توجیه ضعف عملکردهای خود در اشتغال زایی از مباحثی شبیه به هم مانند افزایش یکباره جمعیت کشور در دهه شصت و رسیدن آنها به بازار کار، تحریم ها و ناتوانی بنگاه ها در جذب نیروهای متقاضی کار، نداشتن مهارت نیروی کار کشور و تبدیل شدن دانشگاه ها به کارخانه های تولید مدرک، لزوم انجام تغییراتی در رشته های دانشگاهی، تقویت مهارت آموزی و مباحثی از این دست پرداخته اند. دستکم در ۱۶ سال گذشته نیز برخی طرح های ضربتی و کوتاه مدت نیز در زمینه اشتغال زایی به انجام رسیده که همگی از طریق تزریق منابع بانک ها به طرح های کوچک شغلی تعریف شده بودند. در این زمینه می توان به طرح های خوداشتغالی، زودبازده ها و مشاغل خانگی اشاره کرد؛ طرح هایی که هیچ یک نتوانستند گشایش قابل اعتنایی در بازار کار کشور ایجاد کنند. با این وجود، انتظار می رفت دولت تدبیر و امید بتواند با تصحیح روش های نادرست گذشته در مواجه با بیکاری و اشتغال زایی، برنامه ریزی های جدیدی را به منظور خروج بازار کار ایران از بن بست ارائه کند که تاکنون چنین نشده است. هرچقدر دولت دکتر حسن روحانی در مباحث مربوط به مذاکرات هسته ای و مهار تورم موفقیت های نسبی کسب کرده؛ در زمینه بازار کار به عنوان یکی از وعده های مهم انتخاباتی وی به گواه آمارهای رسمی کشور، ناموفق بوده است. دستکم تا به امروز گشایش جدیدی در اشتغال زایی کشور رخ نداده است. آمارها می گویند تعداد جمعیت فعال کشور از ۲۳ میلیون و ۷۵۶ هزار و ۱۹۴ نفر در تابستان امسال به ۲۳ میلیون و ۹۳۲ هزار و ۱۸۶ نفر رسید که نشان دهنده افزایش جمعیت فعال کشور به میزان ۱۷۵ هزار و ۲۲۰ نفر است. به بیان دیگر در فاصله تابستان تا پاییز امسال، ۱۷۵ هزارنفر دیگر نیز در جمعیت شاغلان و یا صف بیکاران کشور قرار گرفتند. ۱۲۳ هزار نفر دیگر هم خانه نشین شدند از سویی آمارها نشان می دهند مجموع جمعیت غیرفعال کشور به غیر از افراد زیر ۱۰ سال و بالای ۶۵ سال از ۴۰ میلیون و ۱۰۵ هزار و ۸۴۵ نفر در تابستان به ۴۰ میلیون و ۲۲۹ هزار و ۱۷۰ نفر در پاییز رسیده اند. یعنی تنها در فاصله یک فصل از سال ۹۳، بر جمعیت غیرفعال کشور که نه شاغل هستند و نه بیکار؛ ۱۲۳ هزار و ۳۲۵ نفر افزوده شد. یکی از مهم ترین مباحثی که ملاک عملکرد دولت ها درباره بازار کار قرار می گیرد تعداد بیکاران مطلق است. در این بخش تعداد بیکاران کشور از ۲ میلیون و ۲۵۷ هزار و ۱۹۴ نفر در تابستان با افزایش ۲۶۳ هزار و ۴۷۳ نفری به ۲ میلیون و ۵۲۰ هزار و ۶۶۷ نفر در پاییز رسیده است. علی ربیعی وزیر کار در اینباره معتقد است به دلیل افزایش امید به اشتغال جامعه، آمار بیکاران افزایشی شده و این ناشی از ضعف عملکرد دولت نیست. وی همچنین کاهش فعالیت های کشاورزی در پاییز را دلیلی دیگر بر افزایش تعداد بیکاران می داند؛ اما می توان واقعیتی دیگر را نیز از افت و خیز آمارها برداشت کرد و آن هم اینکه عملکرد دولت در این بخش ضعیف بوده که تغییرات فصلی می تواند بر تعداد بیکاران کشور تاثیر بگذارد. در چند سال گذشته همواره کارشناسان بازار کار و مقامات دولتی از هجوم متولدین دهه شصت به بازار کار و شکل گیری صف تقاضا برای کار از سوی این گروه ها سخن گفته اند. آمارها در این بخش نشان می دهند که در حال حاضر یک میلیون و ۵۵۹ هزار و ۷۷۵ جوان زیر ۳۰ سال دچار بیکاری مطلق، در صدد ورود به بازار کار هستند. فشار زیر ۳۰ ساله ها برای کار قرار داشتن فشار بیکاری در جمعیت زیر ۳۰ سال کشور نشان می دهد که بازار کار با تقاضاهای جدی از سوی کارجویان عمدتا تحصیل کرده دانشگاهی مواجه است و در صورت ادامه روند فعلی، این وضعیت تا سال های آینده نیز ادامه خواهد یافت. در این بخش تعداد بیکاران زیر ۳۰ سال کشور در تابستان یک میلیون و ۴۴۹ هزار و ۸۹۰ نفر بود که به فاصله یک فصل تا پاییز، بر این جمعیت ۱۰۹ هزار و ۸۸۵ نفر افزوده شده است. یکی دیگر از آمارهای مهمی که درباره وضعیت بازار کار کشور قابل بررسی است افراد دارای اشتغال ناقص است که این تعداد از یک میلیون و ۸۴۹ هزار و ۲۱۹ نفر در تابستان به ۲ میلیون و ۳۴ هزار و ۹۴ نفر در پاییز افزایش یافته است. به عبارتی مجموع افراد دارای اشتغال ناقص که در هفته مرجع کمتر از ۴۴ ساعت کار کرده اند در ۳ ماه ۱۸۴ هزار و ۸۷۵ نفر افزایش یافته است. در حالی که به صورت بالقوه بیش از ۶۴ میلیون نفر از جمعیت کشور قابلیت انجام فعالیت های گوناگون اقتصادی را دارا هستند اما تعداد جمعیت شاغل کشور در پاییز امسال به ۲۱ میلیون و ۴۱۱ هزار و ۵۱۹ نفر رسید که نسبت به ۲۱ میلیون و ۵۲۰ هزار و ۵۵۳ نفر شاغل تابستان، ۱۰۹ هزار و ۳۴ نفر کاهش در این بخش مشاهده می شود. منبع: مهر