سه عامل بنیادی سیر نزولی بورس

سرویس اقتصادی «فردا» - بیش از یک ماه است که بازار سهام تهران سیر نزولی خود را با کاهش شاخص کل از کانال 76 هزار واحدی شروع کرده و پس از شکستن مقاومت ۷۰ هزار واحدی به کانال 67 هزار واحد سقوط کرده است و طی این دوره کاهش حدود ۱۰ درصدی شاخص کل بازار سهام رقم خورده است. سوال اصلی این است که عوامل بنیادی نزول بازار سهام طی دوره یک‌ماهه اخیر چه بوده است؟ با تحلیل و بررسی مجموعه شرایط سیاسی - اقتصادی از یکسو و بررسی روند ارزش سهام صنایع بزرگ بازار سهام تهران (شامل صنایع پتروشیمی، معدنی، فلزات اساسی، بانکداری و خودروسازی) از سوی دیگر،‌ سه عامل را می‌توان به‌عنوان عوامل اصلی سیر نزولی بازار سهام در دوره کوتاه اخیر برشمرد: ۱- عامل آغازکننده نزول بازار سهام را می‌توان عدم حصول توافق هسته‌ای در مذاکرات و تمدید مجدد توافق موقت ژنو دانست؛ در حالی که در ماه آبان خوش‌بینی فعالان بازار سهام رونق نسبی و صعود بازار سهام را از کانال ۷۲ هزار واحدی به کانال 76 هزار واحدی رقم زد، طبیعی بود که عدم حصول توافق در مذاکرات منتهی به سوم آذر، به بازگشت بازار سهام منتهی شود. این بازگشت به سرعت رخ داد و طی حدود یک هفته شاخص کل بازار به کانال ۷۲ هزار واحدی بازگشت. صعود و نزول ارزش سهام صنایع خودرو و بانکداری پیش و پس از سوم آذر که بیشترین تاثیر را از تحولات مذاکرات می‌پذیرند، حاکی از این امر است که نزول ابتدایی بازار سهام از کانال 76 هزار واحدی به کانال ۷۲ هزار واحدی ناشی از عدم حصول توافق هسته‌ای و تمدید مجدد توافق موقت ژنو بود. ۲- با بازگشت شاخص کل به کانال ۷۲ هزار واحدی و تخلیه اثر خوش‌بینی به حصول توافق هسته‌ای، انتظار می‌رفت که سیر نزولی بازار سهام نیز متوقف شود، اما سیر نزولی این بازار این بار در سایه سقوط بازارهای کالایی به‌ویژه نفت تداوم یافت. سقوط سنگین قیمت نفت، نه تنها به‌طور غیرمستقیم اثر منفی بر آهنگ رشد اقتصادی و در نتیجه بازار سهام دارد، بلکه به‌طور مستقیم نیز از مسیر کاهش قیمت محصولات تولیدی، صنایع بزرگ بورسی به‌ویژه پتروشیمی و پالایشی را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد. در غیاب نمادهای مطرح پالایشی، صنعت پتروشیمی از طلایه‌داران موج دوم نزول بازار سهام بود. در کنار سقوط قیمت نفت، کاهش قیمت در بازار سنگ‌آهن،‌ فولاد و مس نیز با کاهش ارزش سهام شرکت‌های معدنی و فلزات اساسی به سیر نزولی بازار سهام دامن زد. به این ترتیب نزول بازارهای کالایی از جمله نفت، سنگ‌آهن، فولاد و مس عامل اصلی موج دوم ریزش بازار سهام تهران از کانال ۷۲ هزار واحدی به کانال ۶۸ هزار واحدی بوده است. در موج دوم نزول بازار سهام، صنایع بزرگی چون خودروسازی و بانکداری از ثبات نسبی برخوردار بوده‌اند که این موضوع نقش تعیین‌کننده نزول بازارهای کالایی در موج دوم نزول بازار سهام را تایید می‌کند. ۳- در کنار دو عامل عدم حصول توافق جامع هسته‌ای و نزول بازارهای کالایی، عدم تحقق انتظارات فعالان اقتصادی در مورد کاهش نرخ‌های سود بانکی نیز سایه خود را بر بازار سهام انداخته است. در حالی که انتظار می‌رفت نرخ‌های سود بانکی در سایه کاهش نرخ تورم، اندکی تعدیل شوند،‌ اما نظام بانکی کشور تاکنون نشانه‌ای از تمایل برای کاهش نرخ‌های سود را آشکار نساخته است؛ بنابراین انتظار می‌رود هزینه‌های بالای دریافت تسهیلات برای تولیدکنندگان فعلا ادامه یابد. علاوه‌بر این بالا بودن بازدهی همراه با ریسک پایین در بازار پول (نرخ سود)، خود یکی از عوامل انتقال نقدینگی از بازار سهام به بازار پول است؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که عدم تعدیل رو به پایین نرخ‌های سود بانکی، عامل سوم نزول بازار سهام در دوره یک ماهه اخیر بوده است. بر این اساس انتظار می‌رود روند سه متغیر کلیدی مذاکرات هسته‌ای، قیمت نفت و نرخ سود، نقشی کلیدی در تعیین روندهای آتی بازار سهام ایفا کنند. بروز علائمی آشکار در راستای حصول توافق جامع هسته‌ای، بازگشت قیمت نفت یا کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند تغییر روند بازار سهام را از فاز رکود به فاز رونق کلید بزند. *عضو هیات علمی پژوهشکده پولی و بانکی منبع: دنیای اقتصاد