سرمایه گذاری در بورس یعنی قمار / دولت فراموش کرده مدیر بورس است/ هزار میلیارد نقدینگی بخش خصوصی با اقتصاد چه می‌کند؟

سرویس اقتصادی « فردا »- طی روزهای گذشته گذشته افزایش قیمت اکثر سهام بورسی و تشکیل صف تقاضا برای خرید سهام در برخی نمادها به‌گونه‌ای بوده که طی معاملات روزهای اخیر نماگر بازار سرمایه توانسته به مدد رشد قیمتی سهام صنایع پتروشیمی، معدنی، تجهیزات و بانکی با رشد همراه شود. همین مسئله سبب شده تا زمزمه های بازگشت بورس به دوران رونق افزایش یابد. در این باره اما کارشناس برجسته مسائل اقتصادی کشورمان نظری دیگر دارد. ابراهیم رزاقی در گفتگو با خبرنگار « فردا » از عوامل نزول بورس و راهکارهای رونق دوباره آن سخن گفت. - چه عواملی سبب شد تا بورس در طول یک سال اخیر روندی نزولی به خود بگیرد؟ در زمان آغاز به کار بورس قرار بود که فعالیت این بازار در جهت جمع آوری سپرده های مردم و انتقال آن به فعالیت های تولیدی باشد تا بدین صورت جامعه از طریق خرید و فروش سهام بورس به سمت صنعتی شدن و کارهای تولیدی حرکت کند. اما الان مدت هاست که این بازار به اقتصاد قمارخانه ای تبدیل شده است. یعنی ثروتمندان دغدغه تولید ندارند. نظارتی هم نیست که اگر ثروتمندان تخلفی داشتند، از آن جلوگیری شود و بحث، فقط بحث سود و ثروت است. خاصیت سود و ثروت نیز این است که سرمایه داران هر کجا این 2 عامل بیشتر و راحت تر به دست آیند، پول و سرمایه خود را به آن سمت می برند. خرید و فروش نیز همان خاصیتی است که ثروتمندان هم سود را در آن می بینند و هم ثروت را. خرید و فروشی که همه می دانند سود آن بسته به عرضه و تقاضا و شرایط آن دارد. به عنوان مثال وقتی سود یک کارخانه به هر دلیلی بالا رود، مردم و سرمایه داران به سرعت به سمت آن گرایش پیدا می کنند. مردم کاری هم به علت بالا رفتن سود کارخانه ندارند و فقط به این نگاه می کنند که هر کس سهام این شرکت را خریده پولدار شده است. بعد، این فعالیت به جایی می رسد که سود این کارخانه به حدی بالا می رود که هیچ ربطی به ارزش آن کارخانه ندارد و سهام چند برابر شده است. - چگونه می شود که به یکباره سهام یک کارخانه به سرعت افزایش پیدا می کند؟ برخی اوقات کارخانه داران این فعالیت ها را انجام می دهند. یعنی سهام را دستکاری می کنند اما به بازار عرضه نمی کنند، بدین وسیله کمبود ایجاد می کند و خودش حتی سهام را خریداری هم می کند تا قیمت سهام کارخانه بالا رود. در ایران نیز چندین مورد از این اتفاقات رخ داده است. این نوع سرمایه گذاری که پولدارها انجام می دهند یک نوع دزدی است. - اگر بنا باشد مواردی که سبب شد بورس از رونق خارج شود را بیان کنید به چه نکاتی اشاره می کنید؟ عدم وجود نظارت درست، عدم دریافت مالیات از کسانی که خرید و فروش می کنند و عدم شناسایی افراد سرمایه گذار در این روند و همچنین عدم شناسایی اخلالگران، از جمله علت های روند نزولی بورس است. همه این مسائل نیز جرم است چراکه هدف رسیدن به تولید بوده نه اینکه یک پولدار شوند و یک عده دیگر ضعیف تر. - افرادی که در بورس سرمایه گذاری کرده بودند تا چه حد ضرر کردند؟ در حال حاضر 50 درصد سرمایه برخی افراد که در بورس سرمایه گذاری کرده و سهام های با قیمت بالا را خریداری کرده بودند از دست رفته و ضرر کرده اند. بعضی وقت ها بیشتر از اینها هم ضرر بوده است. - در حال حاضر به نظر شما سرمایه گذاری در بورس معقول است؟ سرمایه گذاری در شرایط فعلی یک جور قمار است. یک عده می برند و یک عده می بازند. ولی نکته مهم این است که فضایی به وجود می آید که کسی وارد بخش تولید نمی شود. 100 هزار میلیارد تومان نقدینگی بخش خصوص حال حاضر کشور است. اگر این رقم وارد بخش تولید می شد، الان ایران در 7 یا 8 سال یک کشور صنعتی می شد. - خوب چرا سرمایه گذاران ما در تولید سرمایه گذاری نمی کنند؟ برای اینکه زحمت دارد و سودش نیز کم تر است. آن طرف اما نه زحمتی هست، سود هم بالاست. اینگونه مطرح شده بود که انتظار داریم 50 میلیون ایرانی سهام خریداری کنند. کجا می رود این پول مردم و چه نظارتی هست که این پول جمع شده در تولید خرج شود؟ اگر این رقم ها زودتر از این به تولید می رفت، یک نفر فقیر در کشور نداشتیم و یک نفر بیکار نبود. - دولت ها چه نقشی در این روند دارند؟ دولت ها که شیفته اقتصاد لیبرالی و آمریکایی هستند. فکر می کنند این اقتصاد مطلوب است. حتی در سطح جهانی نیز این تفکر وجود دارد. کره جنوبی و مالزی از این دست کشورها هستند. چرا پس اندازها در کار تولیدی صرف نمی شود؟ چون تولید مبنا نیست و سود مبناست. همه دنبال دلالی وخرید و فروش هستند. اگر دولت تغییر عقیده داده و نظارت کافی داشته باشد و مجلس نیز قوانین لازم را تصویب کند، می توان توسعه صنعتی ایران را با سرعت بالا حرکت داد. ولی با این فضا تقریبا غیر ممکن است. - این روزها مطرح می شود که بورس دوباره در حال رونق است. به نظر شما این اتفاق در حال رخ دادن است؟ من نشانه ای در این زمینه ندیدم. خیلی ها در بورس ضرر کردند و بعید است که این افراد حالا حالاها اگر سرمایه ای داشته باشند دوباره به بورس بازگردانند. مگر اینکه قیمت ها بالا رود که آن هم ظاهری است و واقعی نیست. اگر حالت طبیعی باشد غیر ممکن است که به این صورت بورس به رونق قبلی برگردد. طبیعتا باید زمان بگذرد و ضرر دیده ها باید کنار روند و افراد جدیدی وارد این بازار شوند. - اگر فرض را بر این بگیریم که بورس در حال رونق باشد، این رونق دائمی خواهد بود یا موقتی؟ چون بورس مانند موج بالا و پایین می رود اگر رونقی هم باشد موقتی خواهد بود. هر وقت بورس به کف می رسد خیلی از همان پولدارها می آیند و این سهام های کف قیمت را می خرند و چون از آینده مطلع هستند، آن را ذخیره می کنند تا در آینده وقتی بالا رفت، آن را استفاده می کنند. - چه پیشنهادی به دولت در این زمینه دارید؟ انگار نه انگار که دولت مدیریت بورس را هم برعهده دارد.اگر بورس خوب مدیریت شود، این جریان به طرف تولید کشاورزی و صنعتی می رود. از سازماندهی دقیق سرمایه گذاران، شفاف سازی، مدیریت بهینه و مجازات اخلالگران در بورس می توان برای بهبود شرایط استفاده کرد. شرایط نیز به گونه ای باشد که خرید سهام به سمت تولید رود تا گامی بزرگ در توسعه اقتصادی کشور برداشته شود. هر چند که رفتن بورس به سمت تولید سود کلان خیلی ها را از بین می برد.