عقب‌نشینی دولت از اجرای ارز تک نرخی

مهر: یکسان سازی نرخ ارز در نیمه دوم سال جاری به عنوان یکی از مهمترین برنامه‌های اقتصادی دولت اعلام شده بود، این در حالی است که در تازه‌ترین اظهار نظرهای برخی از مسئولان بانک مرکزی اجرای این طرح به سال 94 موکول شده است. دولت در اواخر سال 92 اعلام کرد که ارز تک نرخی را در نیمه دوم سال 93 اجرایی خواهد کرد و اجرای این برنامه به تدریج خواهد بود، گرچه دولتمردان و مسئولان بانک مرکزی مطرح می کنند که مقدمات اجرای این برنامه در حال انجام است، اما آنچه در بازار ارز مشاهده می شود، ارز ( دلار) دو نرخی که فعلا در بازار حاکم است و این در حالی است که تنها 5 ماه به پایان سال 93 باقیمانده است. محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت پیش از این اعلام کرده بود که رویکرد دولت در بودجه سال 93 حرکت به سمت تک نرخی شدن ارز است و یکسان سازی نرخ ارز طبق برنامه دولت به یکباره انجام نخواهد شد؛ بلکه یکسان سازی به تدریج توسط دولت اجرا می شود. در عین حال اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری در آخرین روزهای سال 92 در همایشی به صراحت اعلام کرد که قطعاً در سال آینده نظام تک نرخی شدن ارز در کشور اجرا خواهد شد. بی سرانجامی خداحافظی با ارز تک نرخی البته به گفته مقامات بانک مرکزی اجرای این برنامه به تدریج خواهد بود و در نیمه دوم امسال نظام تک نرخی ارز در بازار ارز کشور حاکم خواهد شد و باید با نظام ارز چند نرخی خداحافظی کرد. رئیس کل بانک مرکزی هم موضوع اصلی در این زمینه را ثبات اقتصادی اعلام و بیان کرد که دولت به دنبال نرخی است که بتواند تولید و اشتغال را در کشور پشتیبانی کند. حال با گذشت 7 ماه از سال 93، ابوالفضل اکرمی مدیرکل اقتصادی بانک مرکزی اعلام کرده است که هرچند بانک مرکزی تک نرخی شدن ارز را تعقیب می کند اما اجرای آن در سال جاری بعید به نظر می رسد ولی احتمالا این امر در سال آتی اجرایی خواهد شود. این مقام مسئول در بانک مرکزی تصریح کرد: یکسان سازی نرخ ارز به معنای آن است که نرخی واحد و به صورت یکسان در اقتصاد ساری و جاری می شود تا تفاوت نرخ در بازار آزاد و رسمی بیشتر از بعلاوه و منهای دو درصد نباشد. باید شرایطی مهیا شود تا نرخی را که بانک مرکزی برای ارز اعلام می کند بتواند با همان نرخ نیاز اقتصاد کشور را جواب دهد. اکرمی عنوان کرد: برای تک نرخی کردن ارز باید به سمتی حرکت کنیم که پرتفوی مناسبی از ذخایر را داشته و به ثبات نسبی رسیده باشیم ضمن آنکه موارد مربوط به مذاکرات هسته ای نیز باید به سرانجام رسیده باشد و در آن زمان به سمت نرخ تعادلی حرکت کرده و نرخ ثابت و یکسان را اعلام کنیم. به نظر می رسد که بانک مرکزی از چند ماه قبل اقدام به افزایش نامحسوس نرخ دولتی دلار کرد تا این نرخ تا حدودی به نرخ دلار در بازار آزاد نزدیک شود، اما نرخ دلار از اواخر شهریورماه تا اواسط مهر ماه امسال روندی افزایشی را در پیش گرفت و باعث شد که نرخ رسمی دولت با نرخ دلار در بازار آزاد تا حدودی فاصله بگیرد. افزایش نرخ دلار آزاد بر اساس نرخ های اعلام شده بانک مرکزی در روز جار قیمت یک دلار در مرکز مبادلات ارزی 2668 تومان است و نرخ دلار در بازار آزاد به 3251 تومان رسیده است. برخی از کارشناسان می گویند که با محدود کردن تقاضای ارز توسط دولت و عرضه بیشتر ارز می توان قیمت ارز آزاد به قیمت ارز در بودجه نزدیک کرد. البته این اقدام بانک مرکزی بر خلاف گفته محمدباقر نوبخت معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری است که گفته است: دولت به تدریج سیاست یکسان سازی نرخ ارز را اجرا می کند بدان معنی که قیمت ارز در بازار آزاد به نرخی که به عنوان نرخ مبادله ای در بانک مرکزی ارائه می شود، نزدیک شود؛ بانک مرکزی به هیچ وجه به دنبال رساندن نرخ مبادله ای به بازار ارز نیست، بلکه بازار آزاد باید خود کاملا این مسئله را تنظیم کند. در عین حال مقامات بانک مرکزی از جمله رئیس کل و قائم مقام این بانک بارها اعلام کرده اند که نرخ ارز به آرامش رسیده است. آرامش بازار ارز و کاهش نرخ تورم از مهمترین مقدمات اجرایی شدن ارز تک نرخی در بازار است. اکبر کمیجانی قائم مقام بانک مرکزی هم پیش از این به مهر گفته بود: در حال حاضر بازار ارز به ثبات و آرامش رسیده است و اقدام برای تک نرخی کردن ارز باید در شرایطی ایجاد شود که وضعیت پایدار نرخ ارز را دچار تغییر و تحول نکند. ما مصمم به اجرای برنامه یکسان سازی نرخ ارز هستیم و این امر یکی از اهداف ما محسوب می شود. بر اساس قانون برنامه پنجم توسعه نظام ارزی کشور باید شناور مدیریت شده باشد و نرخ ارز با توجه به حفظ دامنه رقابت پذیری در تجارت خارجی و با ملاحظه تورم داخلی و جهانی و همچنین شرایط اقتصاد کلان از جمله تعیین حد مطلوبی از ذخایر خارجی تعیین شود. علی طیب نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی هم در این خصوص گفته است: دولت خود را متعهد می داند سیاست یکسان سازی نرخ ارز همگام با کنترل تورم را در یک فرآیند تدریجی اجرا کند. تک نرخی و یکسان سازی نرخ ارز از جمله اقداماتی است که بعد از ایجاد آرامش نسبی در بازار پول و ارز کشور، قابل اجرا خواهد بود.