مپنا در تحریم سخت ششم دنیا شد

این حضور در سال اقتصاد مقاومتی در مجموعه‌ای صنعتی که با توانمندی‌های داخلی توانست دیوار تحریم را بشکند و متکی به دانش متخصصان داخلی در دنیای صنعت حرفی برای گفتن داشته باشد، بهانه ای شد تا از عباس علی آبادی مدیرعامل مپنا را عوت کنیم و پای گفتگو با وی بنشینیم.

صنعت برق کشور در میان صنایع کشور جزو آن هایی است که کمترین وابستگی را به خارج دارد. عباس علی آبادی رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل گروه مپنا در این گفت‌وگو به تشریح فعالیت های گروه مپنا در این حوزه و اقدامات و پیشرفت های انجام شده در این زمینه پرداخته است که مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید:

* علیرغم همه مضایق نقش اول را در تامین برق کشور ایفا می‌کنیم

آقای دکتر، به عنوان اولین سؤال و برای آشنایی بیشتر مخاطبان با مپنا، بفرمایید این مجموعه در طول 21 سال حیات خود، چه نقشی در صنعت برق کشور بر عهده داشته است؟

علی آبادی: بسم‌الله الرحمن الرحیم. خوشحالم که فرصتی دست داد تا مخاطبان ارجمند شما را با گروه مپنا بیشتر آشنا کنیم. اهالی صنعت برق به نقش مپنا در تأمین ظرفیت‌های نیروگاهی کشور و بازیگران بین‌المللی این صنعت، به جایگاه مپنا در عرصه بین‌المللی به عنوان ششمین توربین‌ساز بزرگ دنیا به خوبی واقفند. تا همین لحظه، گروه مپنا بیش از 34 هزار مگاوات واحد نیروگاهی را در قالب پروژه‌های نیروگاه بخار، گازی و سیکل ترکیبی، مجموعاً در داخل و خارج احداث نموده و وارد مدار نموده است.

اگر به آخرین جدول آمار هفتگی برق کشور که توانیر منتشر می‌کند توجه کنیم، مشاهده می‌‌شود که با در نظر گرفتن 71700 مگاوات ظرفیت نامی نیروگاههای کشور، میزان پروژه‌های نیروگاهی سنکرون شده مپنا در داخل کشور حدوداً برابر است با 46 درصد کل ظرفیت نصب شده نیروگاه‌ها و تقریباً 55 درصد نیروگا‌ههای مرتبط با حوزه کار مپنا یعنی نیروگاه‌های بخار، گاز، سیکل ترکیبی، تولید پراکنده و انرژی‌های نو در کشور. همچنین گروه مپنا در حال حاضر رقمی حدود 10 هزار مگاوات پروژه‌های نیروگاهی در دست اجرا در داخل کشور دارد، بنابراین مپنا علیرغم همه مضایق موجود، اصلی‌ترین شرکت تأمین‌کننده ظرفیت فعال تولید برق کشور بوده و هست و نقش بازوی اصلی وزارت نیرو در تأمین نیاز انرژی الکتریکی کشور را با رعایت همه جوانب مصالح ملی بازی کرده است.

*مپنا بدون واردات و با قطع وابستگی مپنا شد

بفرمایید سهم کار داخل کشور در این عملکرد چگونه بوده است؟

علی آبادی: در جواب به این سؤال شما باید بگویم این عملکرد نه از طریق واردات تجهیزات خارجی و توسعه وابستگی به شرکت‌های غیرایرانی، بلکه از طریق ایجاد زنجیره ارزش بومی و تولید داخلی مبتنی بر دانش فنی ایرانی محقق شده و از طریق طی این مسیر هوشمندانه بوده که کشور از حالت مصرف‌کننده دانش و تجهیزات خارجی به سازنده تجهیزات اصلی نظیر پره‌توربین، توربین، ژنراتور، بویلر، سیستم‌های کنترل، احداث‌کننده نیروگاه، بهره‌بردار نیروگاه و تأمین‌کننده قطعات یدکی و خدمات تعمیر و نگهداری مورد نیاز آنها و دارای دانش‌های تخصصی مورد نیاز آنها تبدیل شده است.

مقایسه این پتانسیل‌ها با تمامی کشورهای همسایه و منطقه، اهمیت این جایگاه را بهتر روشن می‌کند.

با این وصف، ظرفیت فعلی مپنا در تأمین برق مورد نیاز کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟

علی آبادی: توجه شما را به این نکته کلیدی جلب می‌کنم که رتبه جهانی کشور در ظرفیت تولید برق در بین کل کشورهای دنیا، بر اساس آمارهای جهانی 17 است و این در مقایسه با کشورهای منطقه، یک رتبه بسیار قابل توجه است.

مپنا تنها ظرف دو دهه، علاوه بر تولید تجهیزات کلیدی، اجرای مگاپروژه‌های متعدد و ارائه خدمات تعمیرات و نگهداری نیروگاه‌ها، در زمینه سرمایه‌گذاری در این صنعت نیز فعال بوده و در حال حاضر با دارا بودن بیش از 8000 مگاوات ظرفیت در 9 نیروگاه خصوصی خود، روزانه و بسته به میزان تقاضا، بین 10 تا 15 درصد برق مصرفی کشور را تأمین می‌نماید. به این ترتیب، ما همواره متعهد به تأمین نیازهای اصلی صنعت برق کشور بوده و هستیم.

* مپنا در کنار 5 شرکت نیروگاهی برتر دنیا می درخشد

شما از بازیگران بین‌المللی صنعت برق اسم بردید. لطفاً کمی در این خصوص توضیح دهید.

علی آبادی: پیش از پاسخ به این سؤال باید بگویم که صنعت برق نیروگاهی یک صنعت مادر و استراتژیک است که ویژگیهای خاص خود را دارد و نیازمند روش‌های مدیریت خاص خود است. این ویژگی منحصر به ایران نیست و در همه جای دنیا وضع به همین منوال است. بگذارید ابتدا کمی در مورد این ویژگیها توضیح بدهم تا موضوع برای مخاطبان عزیز بیشتر روشن شود.

ببینید، توربین‌های نیروگاهی مقیاس بزرگ و با سطح استاندارد کیفی جهانی، به عنوان اصلی‌ترین بخش نیروگاههای حرارتی بزرگ، در دنیا تولیدکنندگان بسیار معدودی دارد و فناوری اصلی آن در اختیار 5 یا 6 شرکت بیشتر نیست. این شرکت‌ها جنرال الکتریک آمریکا، زیمنس آلمان، آلستوم فرانسه، آنسالدو ایتالیا و میتسوبیشی ژاپن هستند. به عبارت دقیق‌تر، سرمنشأ اصلی فناوری توربین در جهان به این 5 شرکت می‌رسد.

در ایران نیز تنها شرکتی که زنجیره کامل ساخت و تولید این توربین‌های را به صورت واقعی و صد در صد کسب کرده و در اختیار گرفته، گروه مپنا است. درست به دلیل برخورداری از همین زنجیره ارزش داخلی است که البته از همان دارندگان اصلی این دانش اخذ شده و به داخل کشور انتقال یافته و با در اختیار داشتن آن است که اکنون ما می‌توانیم در کنار همان شرکت‌های اصلی در مناقصات بین‌المللی کشور‌های خارجی شرکت کنیم و برنده شویم.

* تحویل توربین در دنیا 18 ماهه است، 24 ساعته پره توربین تحویل دادیم

شاید بد نباشد در اینجا درباره ماهیت صنعت نیروگاهی توضیح بدهم. توربین و ژنراتور که دو ماشین اصلی در فرآیند تولید برق نیروگاهی محسوب می‌شوند، محصولی خاص و منحصر بفردند و تصمیم‌گیری برای استفاده از یک مدل توربین در یک نیروگاه به دلیل حجم بالای سرمایه مورد نیاز برای احداث نیروگاه، با رعایت ملاحظات متعدد صورت می‌گیرد. مثلاً یک نیروگاه گازی به ظرفیت حدود 996 مگاوات که شش واحد توربین گازی 166 مگاواتی در آن نصب شده، نیازمند حدوداً 500 میلیون یورو سرمایه‌گذاری است. این نیروگاه قرار است دست‌کم 30 تا 40 سال کار کند و برق تولید کند. بنابراین تصمیم‌گیری برای قلب این نیروگاه که کلیدی‌ترین جزء آن محسوب می‌شود باید خیلی حساب شده باشد.

فرض کنیم که همین الآن شما به عنوان صاحب سرمایه قصد احداث یک نیروگاه را دارید. اگر باز هم فرض کنیم که 6 واحد توربین و ژنراتور مورد نیاز خود را از یک سازنده معتبر خارجی خریداری کنید، به شرط آنکه در صف خرید چندین ماهه یا حتی چند ساله قرار نگیرید، در وهله اول 18 ماه طول خواهد کشید تا توربین و ژنراتور را درون سایت نیروگاه تحویل شما بدهند، زیرا تولید این تجهیزات بر اساس قرارداد معین و بر اساس سفارش مشتری آغاز می‌شود و مثل کالاهای دیگر از قبل ساخته شده تحویل شما نمی‌شود. زیرا از یک طرف هر توربین باید برای همان نقطه محل نصبش آماده‌سازی شود و از طرف دیگر قیمت بالای آن باعث می‌شود که توربین فقط با سفارش تولید شود. اما اگر فرض کنیم که این توربین‌ها به موقع تحویل شما شوند، اصل کار شما به عنوان صاحب سرمایه از زمان اتمام احداث نیروگاه و با آغاز فرآیند تولید برق تازه شروع می‌شود.

اگر فرض کنیم که نیروی متخصص بهره‌برداری را هم در اختیار داشته باشید، توربین نیروگاه برق همانند هر توربین دیگری که در هواپیما یا هلی‌کوپتر نصب شده نیازمند تعمیرات دوره‌ای، تعمیرات اساسی و از همه مهمتر قطعات یدکی است. اصلی‌ترین قطعه یدکی هر توربین، پره‌های بخش داغ آن است که به لحاظ مواد به کار رفته در آن و فناوری تولید، پیشرفته‌ترین قطعه یک توربین محسوب می‌شود. شرکت‌های سازنده پره توربین، این قطعه گلوگاهی را به صورت انحصاری در اختیار خود دارند و با قیمت‌های بالا و در زمان طولانی به خریدار می‌فروشند.

در حالی که پره بخش داغ توربین‌های ساخت مپنا، به طور کامل در شرکت مهندسی و ساخت پره توربین مپنا معروف به شرکت پرتو ساخته شده و با قیمت بسیار مناسب و رقابتی و در زمان بسیار کوتاه در اختیار مشتریان قرار می‌گیرند. ما حتی تجربه تحویل 24 ساعته یک دست پره‌توربین به نیروگاه‌های داخلی را داشته‌ایم. کاری که باعث شده نیروگاه حتی یک روز هم از چرخه تولید برق خارج نشود.

* رکورد تعمیر اساسی 36 ساعته نیروگاه را ثبت کردیم

توربین‌های ساخت مپنا، اکنون به مرز ساعت کار معادل ( EOH ) سه میلیون و پانصدهزار ساعت رسیده‌اند و این حاکی از کیفیت ساخت بالای این ماشین‌ها در مپنا است. این توانمندی ساخت، متکی به زنجیره تولیدی است که تعداد زیادی شرکت ایرانی در آن سهیم هستند.

این یک بخش از زنجیره ارزش بومی است. بخش دیگر مربوط به دوره بهره‌برداری است که اتفاقا از اهمیت بالاتری برخوردار است. وقتی زمان تعمیرات اساسی یک توربین از راه می‌رسد که اصطلاحاً‌ به آن اورهال می‌گویند، توربین باید کاملاً باز شود و تعمیرات روی استاتور که پره‌های بخش ثابت و روتور یا همان پره‌های قسمت اصلی دوار آن است انجام شود.

شرکت سازنده خارجی، بدون اینکه این دانش را در اختیار شما قرار دهد، پس از باز کردن توربین، روتور را به نزدیکتری کارگاه تعمیراتی خود که ممکن است در کشور همجوار شما نباشد حمل می‌کند. معنی این کار این است که شما علاوه بر تعطیلی چند ماهه نیروگاه خود، باید کلیه هزینه‌های سنگین حمل و نقل، خرید قطعه یدکی، تست و بالانس کردن در یک کشور دیگر و دستمزد متخصص خارجی را هم بپردازید.

در حالی که ما در فروردین و اردیبهشت ماه 1389، موفق به دستیابی به رکورد 36 روزه تعمیرات اساسی واحد پنجم نیروگاه جنوب اصفهان شدیم که 4 روز کمتر از تعهدات قراردادی و نرم جهانی تعمیرات اساسی واحدهای گازی V94.2 است و توسط شرکت بهره‌برداری و تعمیراتی مپنا به انجام رسید. در همین جا باید بگویم که ما در حال حاضر دو مرکز مهم برای تست توربین‌های گازی در اختیار داریم. یکی سالن تست over speed روتور توربین است که کار اصلی آن تست و بالانس کردن طیف متنوعی از روتور یا همان بخش مرکزی چرخنده توربین‌ است. بدون داشتن چنین تجهیزاتی اصولاً ساخت و تعمیر توربین امکان‌پذیر نیست. مرکز دیگر، سکوی آزمایش توربین‌های گازی 25 مگاواتی در کارخانه شرکت مهندسی و ساخت توربین مپنا معروف به توگاست که سال گذشته افتتاح شد. این امکانات، همان زنجیره ارزش بومی‌سازی شده است که در ابتدا خدمت شما عرض کردم و در بین تمام کشورهای منطقه و بسیاری دیگر از کشورهای جهان امکان‌پذیر نیست و به صورت انحصاری در اختیار همان دارندگان معدود دانش و فناوری این صنعت است.

* توربین‌های 185 مگاواتی در راه است

آقای دکتر برویم سراغ بحث احداث نیروگاه. نیروگاه‌های ساخت مپنا واقعاً با چه راندمانی کار می‌کنند؟

علی آبادی: ببینید بحث راندمان در فرآیندهای تبدیل انرژی که نیروگاه برق هم یکی از این فرآیندهاست و طی آن انرژی سوخت‌ به انرژی الکتریکی تبدیل می‌شود، یکی از بحث‌های کلیدی و بسیار مفصل در مهندسی تبدیل انرژی است. راندمان تبدیل انرژی مجموعاً به راندمان ماشین و راندمان کل فرآیند تبدیل مربوط می‌شود. در اینجا فعلا به راندمان انتقال کاری نداریم چون موضوع کار مپنا نیست. به طور کلی، نیروگاه‌های احداثی مپنا، در حالت گازی با راندمان 34 درصد و در حالت سیکل ترکیبی از راندمان معادلی بین 48 تا 50 درصد برخوردارند. به عبارت دقیق‌تر، در یک نیروگاه سیکل ترکیبی، وقتی دو توربین گاز و یک توربین بخار همراه با هم یک بلوک سیکل ترکیبی را تشکیل می‌دهند، راندمان مصرف سوخت و تولید برق به 48 تا 50 درصد می‌رسد.

در طراحی یک توربین، ارتقاء راندمان یک ماشین، با صرف هزینه‌های سنگین، برخورداری از دانش و فناوری پیشرفته و از طریق اجرای پروژه‌های تحقیق و توسعه پیچیده امکان‌پذیر است. به طور مثال، ما قبلاً تنها ورژن 5 توربین گازی مدل V94.2 به ظرفیت 160 مگاوات را تحت لیسانس زیمنس تولید می‌کردیم، اما با اجرای طرح‌های توسعه‌ای موفق به ارتقاء این توربین به دو مدل بالاتر به نام‌های MAP2+ و MAP2A با توان‌های خروجی بیشتر شدیم. در مدل MAP2+ ما ظرفیت تولید توربین قبلی را به 167 مگاوات و در مدل MAP2A به 173 مگاوات رساندیم. اینها در مرحله آزمایشی نیست و به تولید انبوه رسیده است.

در حال حاضر، 10 واحد MAP2+ ‌ در داخل کشور و یک واحد MAP2A هم در نیروگاه عسلویه مشغول به کار است. محصول ارتقاء یافته بعدی به نام MAP2B خواهد بود که به ظرفیت 185 مگاوات خواهد رسید و تا دو سال آینده وارد بازار خواهد شد. همه اینها متکی به دانش داخلی است و توسط مهندسان ایرانی در گروه مپنا به سرانجام رسیده است.

* ایران به فناوری ساخت پره با کریستال جهت‌دار دست یافت

علاوه بر این ما توانسته‌ایم به فناوری ساخت یک محصول کلیدی دیگر در حوزه ساخت پره بخش داغ توربین هم دست پیدا کنیم و آن فناوری ساخت پره با کریستال جهت‌دار معروف به پره DS ( Directional Solidification )است. این فناوری باعث ساخت پره‌های توربین با مقاومت فیزیکی بالاتری شده و دستیابی به توربین‌هایی با راندمان بالاتر یا در اصطلاح فنی کلاس F را میسر می‌کند که در حال حاضر در توربین‌های پیشرفته دنیا از این نوع پره‌ها استفاده می‌شود. صد در صد پروژه‌های تحقیق و توسعه‌ای که به این دستاوردهای ملی منجر شده‌اند، ماحصل سرمایه‌گذاری گروه مپنا و با همکاری دانشگاه‌های معتبر کشور بوده و به طور کامل بومی‌سازی شده است.

در بخشی دیگر از این پروسه، با ارتقاء سیستم‌های کنترل ما توانسته‌ایم به افزایش راندمان ژنراتور نیز دست پیدا کنیم. همه این اقدامات با اجرای پروژه‌های تحقیق و توسعه دانش بنیان داخلی اجرا شده و با توجه به شرایط حاکم، اصولاً هیچ کمک خارجی در این مسیر دریافت نشده است. ما معتقدیم که برای مصرف صیانتی منابع سوخت فسیلی کشور، باید راندمان تولیدمان را بهبود بدهیم. همه این کارهای صورت گرفته که خدمت شما گفتم، هم در راستای مسؤولیت‌های اجتماعی خود و هم برای توسعه کسب و کارمان و حفظ توان رقابت‌پذیری مپنا به همین دلیل متقبل می‌شویم. مپنا سرمایه‌گذاری کلانی در بخش توسعه دانش فنی و فناوری ساخت انجام داده که ثمرات آن متعلق به همه هموطنان ماست.

*مطلقا سراغ واردات نرفتیم

در صحبت‌هایتان مطرح کردید که ارتقاء راندمان تنها معطوف به تجهیزات نیست و طراحی فرآیند هم مهم است. آیا مپنا در این حوزه اقدامی کرده‌ است؟

علی آبادی: بله قطعاً. همین پروژه تبدیل نیروگاه‌های گازی کشور به سیکل‌ترکیبی که سال 92 قرارداد آن‌ نیز منعقد شد، یکی از راهکارهای پیشنهادی ما و مورد تأیید وزارت نیرو بوده که صرفه فنی، اقتصادی و زیست محیطی قابل توجهی را برای کشور به ارمغان می‌آورد. شما در نظر بگیرید نیروگاه‌های گازی کشور با راندمان حدود 34 درصد، با افزودن بخش بخار به آن‌ها به راندمان مصرف سوختی معادل 48 تا 50 درصد دست خواهند یافت، یعنی با این کار ما حدود 14 تا 16 درصد بهبود در مصرف انرژی فسیلی خواهیم داشت.این در کنار اضافه شدن حدوداً 14 هزار مگاوات ظرفیت جدید به شبکه برق کشور خواهد بود.

یک نمونه دیگر، وارد کردن موضوع احداث نیروگاه‌های پراکنده مقیاس کوچک و نیز تولید همزمان برق و حرارت به کسب و کار مپنا بوده است. نیروگاه‌های پراکنده با تولید در نزدیکی محل مصرف، از اتلاف انرژی در شبکه انتقال جلوگیری می‌کنند. در تولید همزمان برق و حرارت نیز، انرژی حرارتی اتلافی حاصل از کار موتور یا توربین، به روش‌های مختلف کنترل شده و صرف تولید حرارت مورد نیاز برای تولید بخار یا آب شیرین یا مصارف دیگر می‌شود.

نمونه آن تأسیسات تولید همزمان برق و آب شیرین در جزیره قشم است که با سرمایه‌گذاری مپنا اجرا شده است. این تأسیسات در کنار تولید 50 مگاوات برق مورد نیاز جزیره قشم، با استفاده از حرارت خروجی توربین‌های گازی مجتمع، از طریق آب‌شیرین‌کن‌های MED ‌ آب دریا را نمک‌زدایی کرده و به ساکنان این جزیره تحویل می‌دهند. ما در حال حاضر، کلیه تجهیزات مورد نیاز این نوع تبدیل انرژی با استفاده از توربین و ژنراتور 25 مگاواتی را از طریق انتقال تکنولوژی در داخل می‌سازیم و مطلقاً سراغ واردات صرف نرفته‌ایم. به همین دلیل است که نیروگاه‌های ساخت مپنا، تا پایان دوره عمر خود، از خدمات تعمیر و نگهداری و قطعات یدکی برخوردار هستند و صاحب نیروگاه از این بابت کوچکترین نگرانی نخواهد داشت.

* آماده تامین آب شرب بخش عمده مناطق مرکزی و جنوبی کشور هستیم

این مواردی که بر شمردید همه در زمینه انرژی‌های فسیلی است. به هر حال گرایش جهانی به سمت استفاده از انرژی‌های نو و تجدیدپذیر است. مپنا در این زمینه چه اقداماتی دارد؟

علی آبادی: به نکته خوبی اشاره کردید. ما در کنار فعالیت در صنعت برق حرارتی مبتنی بر انرژی فسیلی، کارهای جدی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر انجام داده‌ایم که به عنوان نمونه می‌توانم به احداث و راه‌اندازی اولین نیروگاه بادی ایران مجهز به توربین‌های 2.5 مگاواتی در تاکستان قزوین اشاره کنم.

علاوه بر آن ما عزم جدی در جهت ارتقاء راندمان تبدیل انرژی داریم. پروژه نمونه این کار، تأسیسات تولید همزمان برق و آب شیرین جزیره قشم است که در آن از طریق بازیافت حرارت تلف شده در پروسه تولید برق توربین گاز، آب دریا نمکزدایی شده که با این کار راندمان کل تأسیسات به بیش از 80 درصد می‌رسد. این فناوری روزآمد، نیاز مبرم به آب شیرین و سالم را با روشی بسیار بهینه و با راندمان بالا فراهم می‌کند. پتانسیل این فناوری در حدی است که می‌توان به کمک آن، نیاز بخش عمده‌ای از هموطنان ساکن مناطق مرکزی و جنوبی کشور را در مقیاس چند میلیارد متر مکعب به کمک آن تأمین کرد. ما آمادگی داریم که این پروژه بزرگ ملی را اجرایی کنیم.

منظور این‌که هم مبحث بهبود راندمان به عنوان یک پارامتر بسیار مؤثر در حفاظت از محیط زیست و هم حوزه انرژی‌های تجدید‌پذیر در مپنا مغفول نبوده، البته حجم اقدامات انجام یافته در آن بسته به نیاز بازار و شرایط اقتصاد صنعت است که در سال‌های آینده قطعاً رشد قابل توجهی خواهد داشت. با این نگاه، ما از هم‌اکنون زیرساخت‌های مهندسی، فنی و تولید و مدیریتی لازم را فراهم کرده‌ایم.

* پیشرفت‌های مپنا در صنعت نفت و گاز و ریلی

مپنا در صنایع دیگری هم فعال است. لطفاً در خصوص دامنه فعالیت‌تان در این صنایع توضیح بفرمایید.

علی آبادی: بله. مپنا در دو صنعت زیرساختی دیگر یعنی نفت و گاز و حمل نقل ریلی نیز فعالیت گسترده‌ای دارد. در حوزه نفت و گاز، ما در کنار اجرای تأسیسات جانبی نظیر برق و بخار مورد نیاز این صنعت، در زمینه حفاری میادین نفتی، توسعه میادین و نیز اجرای تأسیسات فرآیندی هم کار می‌کنیم. به این شکل که علاوه بر دارا بودن دکلهای حفاری خشکی و دریایی، در کنسرسیوم توسعه فازهای 13 و 14 پارس جنوبی نیز مشارکت داریم و بخش عمده‌ای از تأسیسات این فازهای توسط مپنا اجرا می‌شود.

مجموعه مپنا در حال حاضر از 40 شرکت و ده کارخانه تشکیل شده که باعث می‌شود کلیت مجموعه بتواند با میزان آمادگی قابل توجه، ظرفیت بالایی برای توسعه زیرساختهای انرژی و حمل و نقل کشور فراهم آورد و در عین حال توجه جدّی به حضور در بازارهای خارج کشور نیز داشته باشد.

الگوی توسعه فعالیت مپنا در این صنعت چگونه بوده و به چه شکل محقق شده است؟

علی آبادی: مپنا الگوی توسعه خود را بر مبنای خلق ارزش قرار داده است و بخش نفت و گاز ما نیز در همین چهارچوب قرار دارد. ما اقدامات اساسی در این صنعت در جهت تولید تجهیزات کلیدی و گلوگاهی مورد نیاز انجام داده‌ایم. مثال آن، تولید توربوکمپرسورهای انتقال گاز مورد نیاز خطوط لوله سراسری است که یک ماشین بسیار پیچیده است و تولیدکنندگان معدودی در دنیا دارد. گامهای جدی ما در این زمینه منجر به ایجاد زیرساختهای لازم و احداث بخش ویژه در کارخانجات مپنا برای تولید این ماشین از طریق انتقال و کسب فناوری ساخت آن، بخش مهمی از نیاز کشور به این تجهیز گلوگاهی را می‌تواند مرتفع کند.

در همین راستا، قرارداد مهمی برای تأمین 100 واحد توربوکمپرسور ویژه خطوط سراسری انتقال گاز 4 و 8 کشور داریم که مسیر خود را طی می‌کند و تعدادی از واحدهای آن نصب شده است. محصول دیگر اسکیدهای اندازه‌گیری جریان نفت و گاز در پایانه‌های نفتی یا فلومتر است که پروژه‌ بومی کردن فناوری ساخت آن در کارخانجات مپنا در حال انجام است. به دلیل تخصص ساخت پره داغ توربین، ما طیف متنوعی از پره‌ توربین‌های مختلف گازی مورد استفاده در تأسیسات نفت و گاز را تولید نموده و به مشتریان آن که عمدتاً داخلی است ارائه می‌کنیم.

تخصص دیگر ما در این صنعت، پیمانکاری است. ما هم در بخش بالادست و هم پایین‌دست نفت و گاز فعال هستیم. در حال حاضر، دکل حفاری خشکی مپنا برای شرکت مناطق نفت‌خیزی جنوب در حال حفاری است. یا مثلاً با خرید یک دستگاه دکل حفاری دریایی، آماده ورود به حوزه حفاری فراساحل نیز هستیم.

یک نکته مهم دیگر در این صنعت این است که اکنون در مجموعه شرکتهای مپنا در بخش نفت و گاز، دانش مطالعات اکتشاف مخازن نفت و گاز موجود است که دانش بسیار منحصر به فردی است و یکی از توانمندی‌های کلیدی مپنا در این عرصه محسوب می‌شود.

در حوزه پایین‌دست نیز در زمینه اجرای واحدهای پتروشیمی، پروژه‌های پالایشگاهی، واحدهای یوتیلیتی و آفسایت و خطوط انتقال گاز فعالیم. از جمله پروژه‌های اجرا شده در این زمینه می‌توانم به نیروگاه 1000 مگاواتی متمرکز پارس جنوبی، برق و بخار پتروشیمی فجر 2 بندر ماهشهر، یوتیلیتی سه فاز 1 و 15 و 16پارس جنوبی و برق و بخار پتروشیمی مبین در عسلویه اشاره کنم.

* جزئیاتی از همکاری‌های بین المللی مپنا

شما اشاره کردید که در مسیر فناوری‌های مورد نیازتان، از مسیر همکاریهای بین‌المللی نیز استفاده می‌کنید. بفرمایید این همکاری به چه شکل است؟

علی آبادی: این همکاری‌ها در همه حیطه‌های فعالیت مپنا مصداق دارد. یکی از نمونه‌های این همکاری‌ها را در ساخت ترمز لکوموتیو اجرایی کرده‌ایم. به این منظور شرکتی مشارکتی بین مپنا و پارس از ایران و فوله از فرانسه تشکیل شد و تکنولوژی ساخت ترمز لوکوموتیو از این طریق داخلی‌سازی شده است. به این ترتیب، هم به فناوری روز دست یافته‌ایم، هم زنجیره تولید داخلی را به کار گرفته‌ایم، هم از واردکننده یا مونتاژکننده بدون دانش فنی به سازنده صاحب دانش تبدیل شده‌ایم و هم از وابستگی به قطعات یدکی خود را دور نگه داشته‌ایم. از نظر ما این الگوی مناسب صنعتی شدن است. نمونه اخیر دیگر، شروع فرآیند داخلی‌سازی اولین توربین بادی مقیاس مگاوات به ظرفیت 2.5 مگاوات در کشور است که کلنگ احداث کارخانه آن در سال 92 به زمین زده شد. فناوری ساخت این توربین هم از طریق یکی از سازندگان معتبر اروپایی اخذ شده است. ما در ساخت همه محصولات خود همین مسیر را طی کرده‌ایم. البته به تدریج و با توسعه ظرفیت‌های خودمان، رفته رفته از یک شرکت تحت لیسانس، به سمت یه یک شرکت توسعه‌دهنده در حرکتیم.

در بخش ریلی چطور؟ مپنا چه حرفهایی در این صنعت برای گفتن دارد؟

علی آبادی: خب همانطور که حتماً می‌دانید، یکی از مهمترین کارهای صورت گرفته در این صنعت، احداث کارخانه ساخت لکوموتیو مپنا بود. این کارخانه که بر اساس آخرین فناوری روز دنیا احداث شده، در حال حاضر مشغول ساخت قرارداد بزرگ تحویل 150 دستگاه لکوموتیو دیزل الکتریک برای راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران است.

در همان حال به دلیل ظرفیت مهندسی و تولید این کارخانه، طرح تولید انواع دیگری از لکوموتیو مثل مانوری و تونلی در آن پیگیری می‌شود. همانند صنایع برق و نفت وگاز، در این صنعت هم مدل توسعه‌ای مشابهی پیش گرفته شده و ما در کنار تولید تجهیزات اصلی، مجری پروژه‌های ریلی هستیم. پروژه مونوریل قم، اجرای بخشهای برق و سیگنالینگ خطوط مترو اصفهان و کرج و خط 3 تهران و از همه مهمتر قرار برقی کردن خط‌آهن تهران مشهد به طول 900 کیلومتر که امسال با راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران امضا شد، نمایانگر عملکرد مپنا است.

آقای دکتر، از وقتی که برای مصاحبه اختصاص دادید سپاسگزاریم.

علی آبادی: مایلم در پایان این گفتگو، یکی از بهترین تعابیری که در توصیف مپنا استفاده شده را از مقام معظم رهبری نقل کنم. ایشان در بازدیدشان از مپنا نقل به مضمون فرمودند: آنچه در بنا و ابقای این مجموعه مؤثر بوده؛ علم، عزم راسخ و هنر است. تمام تلاش ما این است که آمیزه این سه عنصر را در رشد و توسعه مپنا حفظ کنیم و بسط دهیم.

منبع: تسنیم