بلایی که تعرفه بر سر صنعت خودروسازی آورد/ پروژه «قطب سوم» چقدر راهگشاست؟

سرویس اقتصادی «فردا»؛‌ صعنت خودورسازی کشور با توجه به انحصاری که در آن میان دو شرکت خودروساز بزرگ وجود دارد و از سوی دیگر میزان تعرفه‌ای که سبب شده میان قیمت واقعی و جهانی خودروهای داخلی و خارجی فاصله عجیبی بوجود آید به صنعت عقب مانده و بی کیفیتی تبدیل شده است. در این میان افزایش قیمت خودرو بدون بالارفتن کیفیت آن سبب ایجاد انتقادات بسیاری از این صنعت شده است. این درحالی است که شورایی مانند شورای رقابت که وظیفه برچیدن انحصار از صنعت کشور را بر عهده دارد چندی پیش همسو با خواسته خودورسازان نسبت به افزایش قیمت خودروهای داخلی اقدام کرد که این موضوع سبب افزایش هر چه بیشتر انتقادات شد تا جایی که سخنگوی دولت نیز اعلام کرد که رئیس جمهور از این موضوع مکدر شده است.

اما به نظر می‌رسد دولت در این راستا برای بهبود وضعیت صنعت خودروسازی کشور طرحی را برای شکستن انحصار آن در دستور کار خود قرار داده است. پروژه تشکیل قطب سوم خودروسازی ایران راه کار دولت در این راستاست. این پروژه اگرچه در دولت قبل نیز مطرح بود و حتی شهرهایی مانند تبریز و اصفهان نیز کاندیدای میزبانی آن شدند، اما در نهایت بی‌نتیجه باقی ماند و حالا دولت یازدهم به‌طور جدی پیگیر تاسیس «خودروساز سوم» البته با فرمولی متفاوت در چابهار است؛ خودروسازی که قرار است به الگویی برای «کیفیت و قیمت مناسب» تبدیل و نیمی از تولیداتش نیز صادر شود.

در این زمینه،‌ اکبر ترکان،‌ مشاور عالی رئیس جمهور در گفتگو با یکی از رسانه ها بیان کرده است که شخص حسن روحانی رئیس‌جمهور، روی تشکیل قطب سوم صنعت خودرو کشور تاکید دارد و هدف از تاسیس آن نیزخودروسازی رقابت‌پذیر و دارای قدرت صادرات خواهد بود. وی تاکید می‌کند که پروژه قطب سوم، تمام و کمال توسط بخش خصوصی به اجرا در می‌آید و دولت تنها در مقام حمایت‌کننده، ظاهر می‌شود و هم‌اکنون نیز نمایندگان بخش خصوصی در حال مذاکره با خودروسازان خارجی برای حضور در این پروژه هستند. ترکان این را هم می‌گوید که خودروسازان چینی، نیسان ژاپن، هیوندایی و کیا کره‌جنوبی و برخی خودروسازان اروپایی، گزینه‌های اصلی برای شراکت در پروژه قطب سوم خودروسازی ایران به‌شمار می‌روند. در این بین به‌نظر می‌رسد نیسان ژاپن با توجه به سوابق همکاری‌اش با صنعت خودرو ایران، شانس بیشتری برای حضور در قطب سوم دارد .

ترکان درباره ورود خودروسازان چینی به کشورمان گفته است:‌« از 78 میلیون خودرویی که سالانه در دنیا به تولید می‌رسد، 19 میلیون آن را چینی‌ها می‌سازند؛ یعنی یک چهارم کل خودروهای تولیدی در طول یک سال. به همین دلیل چینی‌ها نیز در لیست گزینه‌های ما برای تشکیل قطب سوم جای گرفتند. از طرفی همان طور که گفتم، بخش خصوصی در حال مذاکره با خودروسازان مختلف دنیا است و چینی‌ها نیز یکی از گزینه‌ها هستند نه تنها گزینه . »

این درحالی است که خودروسازان چینی با اینکه با استفاده از سد تحریم ‌ها به بازار خودرو کشورمان پای گذاشته اند اما نتوانستند موفق عمل کنند و استقبال چندانی نیز از این خودورها در کشورمان صورت نگرفت.

البته به نظر می‌رسد این پروژه نیز با توجه به موضوع تحریم‌ها و مذاکرات 1+5 بیشتر به این مساله وابسته باشد. مذاکرات وین روز جمعه به اتمام رسید و قرار تمدید مذکرات صادر شد و در این راستا با توجه به بحث تعلیق تحریم صنعت خودرو کشور هنوز تا اتمام نهایی مذاکرات، خودروسازان خارجی بویژه اروپایی برای ورود به بازار خودرو کشورمان با محدودیت‌ها و ترس از اعمال مجازات روبرو هستند و به نظر می‌رسد این موضوع تا حدود زیادی بحث پروژه خصوصی سازی و قطب سوم صنعت خودرو کشور را به تعویق بیندازد.

از سوی دیگر باید به این نکته اشاره کرد که تعرفه واردات خودرو سبب ایجاد حاشیه امنی برای خودرو سازان داخلی شده است و این موضوع باعث شده که بازار داخلی خودرو در ایران به یک بازار بزرگ انحصاری تبدیل شود و کشورمان در این روند از رقابت جهانی باز ماند همین موضوع سبب شده که کفه بازار خودرو به شدت به نفع تولیدات داخلی سنگین شود و قیمت خودروهای وارداتی به نحو قابل توجهی افزایش یابد و بدیهی است که در این راستا بازار خودرو کشور به یک بازار تنبل تبدیل شود که محصولات آن قابل قیاس با تولیدات خارجی نیست. از این جهت به نظر می‌رسد که بایستی برای ارتقای صنعت خودروسازی در کشورمان اقدامات چند جانبه ای انجام گیرد تا هم این صنعت از حالت انحصار خارج شود و هم اینکه رقابتی واقعی در آن شکل گیرد که سبب ارتقای این صنعت شود.