افزایش ۴۷‌ درصدی مصرف انرژی در صنایع

روزنامه شرق: مصرف انرژی در کارگاه‌های 10‌نفر کارکن و بیشتر از سال 83 تا 90 بالغ بر 47‌درصد افزایش داشته است. درحالی که در سال 83 مصرف انرژی در صنایع 153‌میلیون‌بشکه معادل نفت خام بوده است مصرف این انرژی در سال 90 به 225‌میلیون‌بشکه رسیده است. بررسی مقدار انرژی مصرفی کارگاهای صنعتی در بین استان‌های کشور همچنین نشان می‌دهد استان‌های اصفهان و خوزستان بیشترین و استان کهگیلویه‌وبویراحمد کمترین مصرف انرژی را در این بخش داشته‌اند. مقدار مصرف انرژی کارگاه‌های صنعتی 10‌نفر و بیشتر در سال 90 برای استان‌های اصفهان و خوزستان به ترتیب 48 و 46‌میلیون‌بشکه معادل نفت خام و برای استان کهگیلویه‌وبویراحمد 2/0میلیون‌بشکه معادل نفت خام بوده است. 78‌درصد مصارف صنعتی، گاز طبیعی است در سال‌های 1383 تا 1390 گاز طبیعی و پس از آن برق به ترتیب بیش از سایر حامل‌های انرژی در این کارگاه‌های صنعتی مصرف شده است. در سال 90 در بین حامل‌های انرژی، سهم کارگاه‌های صنعتی از مصرف گاز طبیعی 78‌درصد (174‌میلیون‌بشکه معادل نفت خام) و از برق 11‌درصد (25‌میلیون‌بشکه معادل نفت خام) بوده که بیشترین سهم را نسبت به سایر حامل‌ها داشته است. تولیدکنندگان کانی غیرفلزی و فلزات اساسی، بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی این گزارش نشان می‌دهد در بین صنایع مختلف گروه‌های «تولید محصولات کانی غیرفلزی» و «تولید فلزات اساسی» بیشترین مقدار انرژی را در میان کارگاه‌های صنعتی 10‌نفر کارکن و بیشتر مصرف کرده‌اند و پس از آن گروه‌های «صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی» و«صنایع تولید زغال‌کک، پالایشگاه‌های نفت و سوخت‌های هسته‌ای» قرار دارند. در سال 90 مصرف انرژی «تولید محصولات کانی غیرفلزی» 70‌میلیون‌بشکه معادل نفت‌خام و«تولید فلزات اساسی» 53‌میلیون‌بشکه معادل نفت‌خام بوده است که به ترتیب سهمی معادل 31‌درصد و 24‌درصد از کل انرژی مصرفی را داشته‌اند. کمترین مصرف انرژی نیز، در گروه «بازیافت ضایعات فلزی و غیرفلزی» بوده که در سال 90 مصرفی به میزان 11هزار‌بشکه معادل نفت خام داشته است. سرانه مصرف انرژی این کارگاه‌ها در سال 90 به 15هزار‌بشکه معادل نفت خام رسیده که نسبت به سال 89 از رشدی به میزان 8/7 درصد برخوردار بوده است. همچنین تعداد کارگاه‌های فعال صنعتی در سال 90 نسبت به سال قبل با کاهش 2/2‌درصدی مواجه شده‌ است که عمدتا به کاهش تعداد کارگاه‌های کم مصرف برمی‌گردد. بیشترین مصرف انرژی در بخش خط تولید صنایع است مقدار مصرف انرژی کارگاه‌های صنعتی به تفکیک ماده اولیه (83 تا 88) موتور برق (89 و 90)، خط تولید، گرمایش و سرمایش، حمل‌ونقل، روشنایی، مواد اولیه و سایر پرسیده شده است. بیشترین‌ درصد انرژی مصرفی کارگاه‌ها در خط تولید است. در سال 90 حدود 82‌درصد انرژی کارگاه‌های صنعتی در خط تولید و 12‌درصد انرژی مصرفی در گرمایش و سرمایش مصرف شده است که این سهم در سال 89 به ترتیب 82 و 10‌درصد بوده است. فرایند تولید اصلاح شود مسعود دانشمند عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با «شرق» دلیل افزایش مصرف انرژی در واحدهای تولیدی را بهره‌وری پایین فرآیند تولید عنوان کرد و گفت: «با وجود آنکه قیمت حامل‌های انرژی در ترکیه سه تا چهار برابر قیمت‌ها در ایران است اما می‌بینیم که در بازار ایران سهم کالاهای ترکیه‌ای از محصولات ایرانی بسیار بیشتر است. دلیل این اتفاق چیست؟ چگونه می‌شود که با قیمت‌های بالای حامل‌های انرژی هزینه تمام‌شده کالا در این کشور از ایران پایین‌تر است. علت را در بهینه‌بودن مصرف انرژی به‌واسطه استفاده از ماشین‌آلات مدرن می‌توان جست‌وجو کرد.» وی اظهار کرد: «در دولت نهم و زمان اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها، بارها به دولت عنوان شد که به‌جای پرداخت یارانه نقدی، فرآیند تولید اصلاح شود. اما متاسفانه سهم تولید که قرار بود در این بخش هزینه شود، تخصیص پیدا نکرد.» دانشمند با اشاره به اینکه «از پیش از انقلاب تاکنون فرآیند تولید ما اصلاح نشده و به همین دلیل صنایع کشور بسیار انرژی‌بر است»، توضیح داد: «این مساله سبب شد با وجود آنکه قیمت حامل‌ها را دولت افزایش داد اما مصرف انرژی باز هم افزایش یابد. چراکه با ماشین‌آلات قدیمی و انرژی‌بر نمی‌توان انتظار صرفه‌جویی را داشت.» وی به ذکر مثالی در این‌باره پرداخت و گفت: «کامیون‌های ایران در هر صدکیلومتر 55 لیتر گازوییل می‌سوزانند در حالی که کامیون‌های «یورو 4» در هر صدکیلومتر 30 لیتر مصرف گازوییل دارد. حال برای بهینه‌سازی انرژی در این بخش چه باید کرد؟ آیا بهتر است که قیمت‌ گازوییل را افزایش داد تا مصرف کاهش یابد یا اینکه کامیون‌های فرسوده را از دور خارج کرد؟» عضو هیات نمایندگان اتاق ایران خاطرنشان کرد: «در هدفمندی یارانه‌ها اما به‌جای اقدامی عقلانی و منطقی راه‌حل اول انتخاب شد که نهایتا نتیجه‌ای در بر نداشت. اکنون نیز فاز دوم هدفمندی در شرایطی اجرا می‌شود که اصلاح فرآیند تولید انجام نشده و برنامه‌ای برای این اصلاح نیز اعلام نشده است.» اصلاح فناوری به‌جای افزایش قیمت در فاز دوم پدرام سلطانی نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران نیز در گفت‌وگو با «شرق» به دلایل این افزایش مصرف اشاره کرد و گفت: «افزایش بهره‌وری انرژی به خودی خود امکان‌پذیر نیست. این اتفاق تنها با تغییر تکنولوژی اتفاق می‌افتد که در دوسال گذشته به‌دلیل وجود دو مانع اساسی امکان آن فراهم نشد. نخست آنکه تشدید تحریم‌ها، فروش فناوری جدید را با مانع و ممنوعیت مواجه کرد و دوم عدم حمایت دولت از صنایع برای این تغییر مهم بود. دولت در سال‌های گذشته منابع حاصل از افزایش قیمت حامل‌ها را خرج شهروندان کرد و عملا افزایش مصرف انرژی هم به موازات سایر حوزه‌ها در صنایع رشد یافت.» وی افزود: «برای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها نیز این اصلاح تکنولوژی صورت نگرفته است ولی در عین حال استشمامی که از صحبت‌های مسوولان دارم آن است که قیمت‌ها برای صنایع در فاز دوم به تدریج بوده و افزایش نرخ‌ها تند نیست. بنابراین شاید در فاز دوم دولت این مجال را فراهم کند که از محل منابع حاصل از اجرای این قانون به صنایع جهت اصلاح تکنولوژی و فناوریشان کمک شود سپس در فاز سوم پس از به‌روزشدن ماشین‌آلات و آماده‌شدن صنایع، قیمت‌ حامل‌ها آزاد شود.» سلطانی یادآوری کرد: «در مرحله دوم هدفمندی حدود هفت‌میلیون‌نفر از یارانه‌بگیران انصراف خود را اعلام کرده‌اند. حذف این تعداد به مفهوم کاهش 10درصد از مخارج دولت در این بخش است. به عبارت دیگر هزینه دولت برای یارانه نقدی از 42هزارمیلیاردتومان به 38هزارمیلیاردتومان کاهش می‌یابد و به این ترتیب شکاف منابع که 28هزارمیلیاردتومان برآورد می‌شد به 10هزارمیلیاردتومان می‌رسد. وی اضافه کرد: در صورتی که دولت از محل افزایش قیمت‌ها بتواند بیش از 10هزارمیلیاردتومان دیگر درآمد کسب کند می‌تواند اضافه درآمد خود را صرف بهسازی تولید کند.» نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران تاکید کرد: «حتی اگر دولت از سایر منابع خود به اصلاح فناوری صنایع تخصیص دهد این کار دولت را برای سال‌های بعد و اجرای مراحل بعدی هدفمندی کمک بیشتری خواهد کرد.»