ایران رکوردار مصرف بنزین و گاز جهان

مهر: با ورود به چهارمین سال اجرای هدفمندی یارانه‌ها، مصرف حامل‌های مختلف انرژی نه تنها کاهش نیافته که ایران در مصرف گازوئیل، برق، گاز طبیعی و بنزین رکوردهای جدیدی را در بین کشورهای مختلف جهان با توجه به نسبت جمعیتی و مصرف فعلی به نام خود ثبت کرده است. مدیریت و اصلاح رفتار مصرف حامل‌های مختلف انرژی به ویژه بنزین، گازوئیل، گاز طبیعی و برق مهمترین اهداف اجرای فاز اول قانون هدفمندسازی یارانه‌ها بود اما با گذشت سه سال از اجرای این قانون که از آن به عنوان یک جراحی تمام عیار اقتصادی یاد می شد، و به دلیل اجرای شتاب‌زده و نادرست نه تنها کاهش مصرفی حاصل نشد که ایران به رکوددار مصرف فرآورده‌های نفتی، گاز و برق جهان تبدیل شده است. از سوی دیگر با وجود افزایش قیمت حامل‌های مختلف انرژی در طول ماه‌های نخست اجرای این قانون هدفمندی یارانه‌ها شاهد کاهش مصرف سوخت و انرژی در بخش‌های مختلف کشور بودیم اما از ابتدای سالجاری مصرف اکثر حامل‌های انرژی پرطرفدار در ایران با ثبت رکوردهای جدید به نوعی افسار پاره کرده است. در این بین افزایش مصرف حامل های مختلف انرژی علاوه بر اینکه منجر به افزایش حجم تولید آلاینده‌ها، تخریب محیط زیست، قاچاق و انحراف به کشورهای همسایه، خروج ارز و افزایش حوادث مختلف شده است، با گرانی قیمت حامل‌های مختلف انرژی به نوعی یک تورم چند درصدی به اقتصاد کشور تحمیل کرده است. ثبت رکوردهای جدید مصرف و آغاز واردات بنزین بنزین بدون شک پرطرفدارترین فرآورده نفتی در ایران است که از دوران قاجاریه با ورود اولین خودروهای بنزین از اروپا جایی برای خود در اقتصاد وابسته به درآمدهای نفتی ایران بازکرده است که حتی از این محصول استراتژیک نفتی به عنوان به عنوان دماسنج اقتصاد کشور هم یاد می‌شود. آمارهای شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران حاکی از آن است که از ابتدای سالجاری متوسط مصرف بنزین معمولی و سوپر کشور در مجموع به بیش از 70 میلیون لیتر رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشدی حدود 7.5 درصدی را تجربه می کند. در ایام نوروز و برخی از روزهای گرم تابستانی سالجاری که بازار سفرهای برون شهری حسابی داغ شده بود، رکوردهای جدیدی در مصرف بنزین در ایران به ثبت رسید به طوری‌که در برخی از روزها شاهد عبور مصرف این فرآورده نفتی حتی از مرز 100 میلیون لیتر در روز بوده ایم. همزمان با رشد مصرف بنزین، در شرایط فعلی به طور میانگین روزانه 19 تا 20 میلیون مترمکعب CNG در جایگاه‌ها عرضه می‌شود که مصرف این حجم CNG معادل 20 میلیون لیتر بنزین است، علاوه بر این در حاشیه کلانشهرها جایگاه‌های غیرمجاز عرضه کپسول‌های گازمایع "ال.پی.جی" هم نسبت به پیش از اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها رونق گرفته است. از این رو در حال حاضر مجموع مصرف سوخت در ناوگان حمل و نقل خودروهای سواری کشور به معادل 100 میلیون لیتر بنزین در روز افزایش یافته است که این میزان مصرف با توجه به جمعیت کشور یک رکورد بدون رقیب جهانی محسوب می‌شود. رشد مصرف بنزین موجب شده است که هم اکنون تولید این فرآورده نفتی در واحدهای پتروشیمی به میزان 8 تا 10 میلیون لیتر در روز ادامه یابد که در کنار تولید بنزین در پتروشیمی‌ها، روزانه 5 تا 7 میلیون لیتر بنزین و اکتان افزا هم از خارج کشور وارد می‌شود. در کنار افزایش مصرف بنزین، قاچاق و انحراف این فرآورده نفتی به ترکیه، افغانستان، پاکستان، مهاجرت کارت‌های بنزین به مبادی مرزی، تقلب و سو استفاده از کارت‌های سوخته و غیر فعال از دیگر پیامدهای منفی اجتماعی رشد این محصول میان تقطیر پالایشگاهی در کشور است. آخرین وضعیت مصرف حامل‌های انرژی در سال 92 نام حامل انرژی میزان مصرف و رشد مصرف دلایل افزایش و یا کاهش مصرف بنزین 70 میلیون لیتر / 7.5 درصد رشد مثبت افزایش تعداد خودروها، قاچاق به کشورهای همسایه، واریز سهمیه‌های ویزه گازوئیل 100 تا 105 میلیون لیتر/ 8 درصد رشد مثبت کاهش گازرسانی به نیروگاه ها و رشد مصرف در این بخش، قاچاق به کشورهای همسایه گاز طبیعی 160 میلیارد مترمکعب در سال افزایش تعداد مشترکان خانگی، نبود برنامه جامع برای فرهنگ سازی، تولید دستگاه‌های گرمایشی پرمصرف برق 2500 مگاوات افزایش پیک مصرف افزایش تعداد مشترکان، واردات دستگاه‌های پرمصرف انرژی نفت سفید 8 میلیون لیتر/ 12 درصد رشد منفی توسعه شبکه گازرسانی به روستاها نفت کوره 51 میلیون لیتر / مصرف ثابت ماند توسعه شبکه گازرسانی به روستاها/ گازسوز شدن صنایع گاز مایع "ال.پی.جی" 5500 تن / 6 درصد رشد منفی جمع آوری و کاهش تعداد جایگاه‌های گازمایع گازوئیل جای گاز در نیروگاه‌ها را گرفت به گزارش مهر، از ابتدای سالجاری تاکنون به طور متوسط روزانه بین 100 تا 105 میلیون لیتر گازوئیل در کشور مصرف شده است و نکته قابل توجه آن است که تا چند سال گذشته مسئولان دولت نسبت به مصرف بیش از 90 میلیون لیتر گازوئیل در کشور اظهار نگرانی می‌کردند اما امروز مصرف بالای 100 میلیون لیتری این فرآورده نفتی به موضوعی عادی تبدیل شده است. در این بین کاهش شدید گازرسانی به نیروگاه‌ها به دلیل مصرف بالای این انرژی پاک در بخش خانگی و تجاری، از ابتدای امسال میزان مصرف گازوئیل در نیروگاه‌ها افزایش یافته است که این موضوع علاوه بر تحمیل هزینه سالانه 20 تا 25 میلیارد دلاری به اقتصاد کشور، آلودگی شدید هوا و افزایش هزینه تولید برق را هم برای کشور به ارمغان آورده است. با وجود رشد مصرف گازوئیل، آمارهای رسمی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی حاکی از آن است که مصرف نفت کوره، گازمایع و نفت سفید پس از هدفمندی یارانه‌ها ثابت و حتی با رشد منفی روبرو شده است. بر این اساس از ابتدای سالجاری با مصرف روزانه 8 میلیون لیتر نفت سفید عرضه این فرآورده نفتی 12 درصد رشد منفی داشته است ضمن آنکه با مصرف روزانه 550 تن گازمایع و 51 میلیون لیتر نفت کوره مصرف این دو محصول نفتی هم به ترتیب رشدی منفی 6 درصدی و صفر درصدی داشته است. هم اکنون با سرد شدن هوا و افزایش مصرف گاز در بخش خانگی، متوسط مصرف 5 فرآورده اصلی نفتی کشور به بیش از 260 میلیون لیتر در روز افزایش یافته که 135 میلیون لیتر از این سوخت مایع به تنهایی در نیروگاه‌ها مصرف می‌شود. مصرف گاز ایران از چین هم جلو زد چین یک میلیارد و 200 میلیون نفری سالانه 130 تا 140 میلیارد مترمکعب گاز مصرف می کند اما مصرف گاز ایران حدود 70 میلیون نفری حدود 155 تا 160 میلیارد مترمکعب در سال است. هم اکنون ایران چهار برابر متوسط جهانی، 18 برابر ژاپن و معادل کل صنایع 18 کشور عضو اتحادیه اروپا گاز مصرف می کند و پیش بینی پژوهشگاه صنعت نفت نشان می‌دهد که مصرف گاز ایران تا چشم انداز به معادل 2.5 میلیارد مترمکعب در روز افزایش یابد. از سوی دیگر در روزهای پایانی پائییز سالجاری، مصرف گاز طبیعی کشورهم با ثبت یک رکورد جدید به بیش از 520 میلیون مترمکعب در روز رسید که از این میزان حدود 430 تا 432 میلیون مترمکعب آن به تنهایی از در منازل و ساختمان‌ها دود شده است. عدم تدوین و اجرای استانداردها در تولید وسایل گرمایشی، نبود برنامه جامع برای فرهنگ سازی و اطلاع رسانی توسط دستگاه‌های ذینفع همچون شرکت ملی گاز، نامشخص بودن طرح‌های انتقال انرژی به شهرها و روستاهای دور افتاده، عدم تدوین و اجرای طرح جامع انرژی و حجم بالای " گازهای گمشده" در تاسیسات پالایشگاهی، خطوط انتقال و تاسیسات تقویت فشار از مهمترین دلایل رشد افسار گسیخته مصرف گاز ایران است. مصرف برق ایران به مرز بحران رسید در کنار رشد مصرف حامل‌های مختلف انرژی پس از اجرای فاز اول قانون هدفمندی یارانه‌ها، برق هم از قافله رشد مصرف عقب نماینده است و رشد پیک مصرف برق تابستانی و حتی زمستانی حاکی از این واقعیت است. آمارهای توانیر حاکی از آن است که در روزهای گرم تابستانی سالجاری پیک مصرف برق ایران به 46 تا 47 هزار مگاوات و در روزهای سرد پائیزی به 32 تا 35 هزار مگاوات افزایش یافته است. به عبارت دیگر متوسط مصرف برق بین 2 تا 5 هزار مگاواتی در فوصل سرد و گرم سال نسبت به پیش از اجرای فاز اول قانون هدفمندی یارانه‌ها افزایش یافته است. اتلاف انرژی در شبکه تولید، انتقال و توزیع، عدم سرمایه گذاری مناسب در تبدیل نیروگاه‌‌های حرارتی به سیکل ترکیبی، فقدان تدوین استاندارد برای تولید دستگاه‌های سرمایشی و واردات گسترده دستگاه‌های سرمایشی پرمصرف همچون کولرهای گازی و اسپیلت، اختلاف بالای بین قیمت فروش و تولید برق و بالا بودن هزینه تولید برق به دلیل کاهش گازرسانی به نیروگاه ها از مهمترین دلایل رشد مصرف برق در ایران است. در شرایط فعلی به طور متوسط سالانه بین 215 تا 220 میلیارد کیلووات ساعت برق در ایران مصرف می شود ضمن آنکه هم اکنون متوسط مصرف جهانی برق برای مشترکان خانگی، 900 کیلووات ساعت در سال است، در حالی‌ که مشترکان ایرانی در بخش خانگی سالانه 2900 کیلووات ساعت برق مصرف می‌کنند که این رقم بیش از 3 برابر میانگین جهانی است.