ساماندهی بازار برنج در برنامه 100 روزه

مهر: برنج این روزها دیگر به قوت غالب بسیاری از خانوارها تبدیل شده است، اما وضعیت قیمت بالای آن، اکنون بسیاری از خانوارهای ایرانی را با مشکل مواجه ساخته است. به نظر می رسد دولت باید هرچه سریعتر برای ساماندهی بازار برنج و خروج از قیمت های نه چندان معقول چاره ای بیاندیشد. برنج این روزها به قوت غالب بسیاری از خانوارهای ایرانی تبدیل شده است، این کالا بعد از نان سهم بالایی در سبد غذایی خانوار ایرانی دارد، چنانکه براساس نظر کارشناسان سرانه مصرف برنج در ایران 45 کیلو گرم تخمین زده می شود. در واقع، برنج ایرانی به عنوان محصولی مرغوب شناخته می شود، اما علاقه مصرف‌کنندگان به محصول داخلی موجب شده تا برنج سهمی در سبد صادراتی نداشته باشد، به علاوه اینکه برای تامین فاصله تولید تا مصرف، مسیری جز واردات تعریف نشده است. تا یک دهه پیش از این، برنج های وارداتی که در بازار ایران عرضه می‌شد، برنج‌های تایلندی، پاکستانی، آمریکایی و اوروگوئه‌ای بود و دیگر تولیدکنندگان بزرگ مانند هند سهم کمی دربازار ایران داشتند؛ اما چند سالی است که با معرفی برنج های هندی به بازار ایران که با ذائقه مصرف کننده ایرانی همخوانی بیشتری دارند، به تدریج سهم دیگر کشورها در بازار برنج ایران کاهش یافت و برنج های هندی توانستند، جای خود را در کنار محصولات داخلی تثبیت کنند. متاسفانه در سال های اخیر به دلیل عدم استفاده از تجربه بخش خصوصی و تشکل های تخصصی در مدیریت برنامه ریزی واردات، باورود تجارغیرمتخصص و نا آشنا به راه و رسم تجارت برنج، بازار این محصول با چالش هایی روبرو شده است که زیان آن متوجه مصرف کنندگان، کشاورزان و تجار واقعی این بازار شده است. اکنون نیز که قیمت برنج های داخلی بسیار بالا رفته و حتی تا 7 تا 10 هزار تومان در هر کیلوگرم نیز در بازار داد و ستد می شود. برنج وارداتی هم که جای خود را دارد، با گران شدن دلار در ایران و برچیده شدن بساط تخصیص ارز مرجع به کالاهای اساسی از جمله برنج، قیمت برنج های وارداتی نیز به شدت بالا رفت و اکنون برنج هندی به ازای هر کیلوگرم 4 تا 5 هزار تومان نیز در بازار داد و ستد می شود. حسن رادمرد، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در این رابطه با بیان اینکه ساماندهی بازار کالاهای اساسی در برنامه 100 روزه اقتصادی دولت و برای بهبود وضعیت معیشت مردم لحاظ شده است، می گوید: اکنون دولت جدید تصمیم گرفته تا به کالاهای اساسی از جمله برنج، ارز مرجع تخصیص دهد و همین امر منجر به کاهش قیمت در بازار خواهد شد. وی می افزاید: کاهش قیمت کالاهای اساسی از جمله برنج در دستور کار قرار دارد و البته برنامه ریزی برای واردات به موقع و با ارز مرجع نیز در نظر گرفته شده است. در این میان اما، واردکنندگان برنج نیز معتقدند که با در نظر گرفتن برخی تدابیر می توان، قیمت را در حد متعادلی نگاه داشت و به این ترتیب علاوه بر تامین مایحتاج مورد نیاز مردم، قدرت خرید را نیز بالا برد. در واقع آنها معتقدند که هنوز آمار و اطلاعات دقیقی از میزان نیاز و تولید کشور در دست نیست و همین امر واردات و تامین برنج مورد نیاز مردم را با مشکل مواجه کرده است. سیداحمد بحق، رئیس انجمن واردکنندگان برنج ایران ضمن اشاره به وضعیت گذشته و حال بازار برنج، می گوید: عدم بهره مندی و کسب اطلاعات و آمار صحیح در حوزه تولید محصولات کشاورزی و نگاه بخشی به این حوزه، زمینه آسیب های جدی را در برنامه تأمین و واردات برنج ایجاد کرده است. این در حالی است که در حال حاضر شرکت بازرگانی دولتی، فعالان بخش خصوصی و برخی سازمان های دولتی در حوزه واردات برنج فعال هستند. وی با اشاره به مبادی چندگانه واردات، توضیح داد: تا قریب به 8 سال پیش پاکستان با 80 درصد سهم از کل واردات، مبدا اصلی واردات برنج به کشور بود، اما در سال های اخیر کشور هند با تولید محصولاتی متناسب با ذائقه مصرف کننده ایرانی، موفق شده بازار برنج وارداتی ایران را در اختیار بگیرد. در میان کشورهای منطقه ایران بیشترین سرانه مصرف برنج را دارد، اما کشورهای حاشیه خلیج فارس، همسایگان غربی و جمهوری های تازه استقلال یافته، نیز واردکننده برنج هستند و ایران می تواند با مدیریت بازار و بهره گیری از تجار توانمند خود به بازار و مرکز توزیع برنج منطقه تبدیل شود. بحق با اشاره به ایجاد انجمن واردکنندگان برنج ایران با محوریت تجار قدیمی، واقعی و شناسنامه دار بازار برنج کشور، تصریح کرد: در راستای سیاست های تشکل محور دولت، انجمن واردکنندگان برنج ایران با بهره مندی از اطلاعات به روز، آمادگی خود را با نگاه فرابخشی در برنامه ریزی برای واردات و تأمین نیازهای اساسی اعلام می نماید. رئیس انجمن واردکنندگان برنج ایران افزود: باتوجه به شرایط ویژه کشور یعنی تحمیل تحریم های خصمانه انجمن می تواند با تکیه بر دانش، تجربه و اعتبار اعضای خود در بازار داخل و خارج کشور نقش آفرینی کرده و علاوه برتأمین نیاز کشور با محصول کیفی با مدنظر قراردادن اولویت حمایت از تولید داخل، مانع از افزایش غیرمنطقی قیمت ها شود. وی معتقد است، عدم بهره مندی از استعداد انجمن و جذاب شدن واردات این محصول به عنوان یکی از اقلام اساسی باعث شد تا بازار برنج با ورود افراد مختلف و ناآشنا روبرو شده و دستخوش نوسانات ناخوشایندی شود. در ادامه محمدرضا وجدانی فخر نایب رئیس انجمن واردکنندگان برنج ایران با ابراز تاسف از اینکه، فرصت بهره مندی از تخصص و توان واردکنندگان متخصص در مدیریت تنظیم بازار و تعیین به موقع تعرفه و شناسایی واردکنندگان واقعی از دست رفت، افزود: دولت و بالاخص وزارت صنعت، معدن و تجارت می تواند با بهره گرفتن از توان تخصصی انجمن، بازار برنج را مدیریت کرده و از اتفاقات ناخوشایندی که شاهد آن بودیم جلوگیری کند. وی گفت: تصیمات و سیاست گذاری براساس عدم بهره مندی از مشاورین متخصص و اطلاعات واقعی از یک سو و فعال شدن افراد ناآشنا با بازار برنج از سوی دیگر، به تولیدکنندگان داخلی، واردکنندگان واقعی و مصرف کنندگان آسیب می زند و مدیریت بازار را از دست دولت خارج خواهدکرد. نایب رئیس انجمن واردکنندگان برنج ایران در تشریح آنچه حاصل ورود افراد غیرمتخصص به بازار بوده است، اظهارداشت: تا پیش از تحریم ارزی (بانکی) ایران، آمار دقیقی در اختیار فروشندگان برنج هندی قرارنداشت و تجار ایرانی با توجه به شناخت از بازار داخل و خارج و تخمین نیاز کشور براساس پیش بینی میزان تولید، اقدام به واردات می کردند. وی ادامه داد: در گذشته وجود مبادی وارداتی متنوع و متمرکز نبودن آمار واردات ایران، شرایط رقابتی ایجاد کرده و تجار هندی برای داشتن سهی در بازار ایران با رعایت اصول رقابت در فضای تجاری محصولات خود را با قیمتی مناسب به ایران عرضه می کردند. وجدانی با یادآوری اینکه تحمیل تحریم ها موجب شد شرایطی ایجاد شود که تمامی اطلاعات بازار برنج ایران به راحتی متمرکزشده و تجار هندی با دسترسی به آمار و اطلاعات و میزان تقاضای ایران، سوءاستفاده حداکثری نمایند. وی گفت: از طرفی با افزایش نرخ ارز و باقی ماندن برنج در فهرست اقلام اساسی و تخصیص ارز مرجع به واردات آن، جذابیتی کاذب در بازار ایجاد شد که نتیجه آن هجمه افراد غیرمتخصص برای واردات برنج بود. نایب رئیس انجمن واردکنندگان برنج ایران نتیجه این اتفاق را ایجاد تقاضای کاذب و ثبت سفارش بیش از نیاز کشور دانست و افزود: در چنین شرایطی امتیازی دیگر برای تجار هندی ایجاد شد و آنها قیمت ها را افزایش دادند. وی گفت: این اتفاق موجب شد تا از یک سو واردات بیش از نیاز داخل انجام بگیرد و از طرفی قیمت برنج وارداتی افزایش چشمگیر اما غیرمنطقی و کاذب داشته باشد که در نهایت هم تولید داخلی آسیب دید و هم مصرف کننده و واردکننده آسیب دیدند؛ در حالیکه با بهره گیری از توان واردکنندگان متخصص می توان بازار را در هر شرایطی مدیریت کرده و دغدغه ها را به شکل چشمگیری کاهش دهند و دلگرمی فعالان اقتصادی واقعی را در یک فضای رقابتی سالم و بدور از رانت فراهم آورند. نایب رئیس انجمن واردکنندگان برنج ایران در پایان تاکیدکرد: اعتقاد داریم واردات برنج با مدیریت صحیح می تواند به عنوان یک پشتیبان و ابزاری مفید برای تنظیم بازار تبدیل شده و در مسیر حمایت از تولید داخل نه به عنوان تهدید که به منزله یک فرصت است.