عملکرد پنج ساله حجتی در بخش کشاورزی

ایسنا: محمود حجتی که از سال‌های 79 تا 84 پس از کلانتری و قبل از اسکندری وزیر جهاد کشاورزی بوده است، در سال 84 پس از پایان وزارتش در بخش کشاورزی عملکرد خود در این بخش و چالش‌های موجود را طی نامه‌ای به مقام معظم رهبری اعلام کرد. متن نامه محمود حجتی، اولین وزیر ادغامی وزارت جهاد کشاورزی به مقام معظم رهبری به شرح زیر است: " یکی از اهداف نظام جمهوری اسلامی دستیابی به استقلال همه جانبه و از جلسه استقلال اقتصادی است و استقلال اقتصادی بدون توجه به بخش کشاورزی حاصل نخواهد شد. در دنیای امروز هیچ کشور توسعه یافته‌ای را نمی‌توان یافت جز این که بخش کشاورزی آن توسعه یافته باشد. اصولا توسعه ملی همواره از مسیر توسعه بخش کشاورزی می‌گذرد. تامین امنیت غذایی نیز به عنوان اصلی‌ترین پایه استقرار امنیت کشور و ثابت حکومت‌ها از وظایف دیگر بخش کشاورزی محسوب می‌شود لذا عمده رسالت و وظایف بخش کشاورزی را می توان بدین شرح بیان کرد: - تامین امنیت غذایی کافی با اولویت خودکفایی در تولید محصولات اساسی و حذف واردات - تامین مواد اولیه مورد نیاز کارخانجات صنعتی و صنایع غذایی - افزایش صادرات با هدف برقراری تراز مثبت بازرگانی در داخل بخش - اصلاح تدریجی الگوی کشت در راستای استفاده بهینه از عوامل تولید والگوی بهینه مصرف - رونق اقتصادی بخش درراستای کمک به اقتصاد ملی و افزایش درآمد کشاورزان ** تاسیس وزارت جهاد کشاورزی و توفیقات حاصله ادغام وزارتخانه‌های جهاد سازندگی و کشاورزی سابق و تشکیل وزارت جهاد کشاورزی در اواخر سال 79 و متعاقب آن انتزاع فعالیت‌های عمرانی (آبرسانی، برق رسانی ، راهسازی و ...) از این بخش، فرصت مناسبی را برای تمرکز و تقویت فعالیت‌های تخصصی بخش کشاورزی در وزارتخانه جدید فراهم آورد. در سایه الطاف الهی، اسنجام و هماهنگی تشکیلاتی ، اصلاح ساختار سازمانی، تدوین آیین نامه‌ها و ضوابط ، تلاش‌های صادقانه همکاران در سراسر کشور، سخت کوشی کشاورزان و با بهره گیری از رهنمودهای همه دلسوزان نظام و با حمایت‌های دولت و مجلس و علیرغم تداوم خشکسالی در بعضی مناطق و هویدا شدن اثرات مخرب آن در سال های آغازین فعالیت و نیز مشکلات تبعی و طبیعی ناشی از ادغام، توفیقات عظیمی طی سال‌های اخیر نصیب بخش گردید که مایه فخر و مباهات خدمتگذاران ملت در بخش کشاورزی است. تولید محصولات کشاورزی با 37 درصد رشد از 64.7 میلیون تن به 88.7 میلیون تن افزایش یافته است تولید گندم با 73 درصد رشد از هشت میلیون تن به 14 میلیون تن رسیده و با قطع واردات بیش از 6.4 میلیون تن، خودکفایی در تولید این محصول اساسی حاصل گردید. تولید نیشکر با 162 درصد رشد، از 2.3 میلیون تن به 6.2 میلیون تن ارتقا یافت تولید ذرت با 74 درصد رشد از 1.12 میلوین تن به 1.95 میلیون تن ارتقا یافت تولید دانه‌های روغنی با 62 درصد رشد، از 247 هزار تن به 400 هزار تن رسید در مجموع محصولات زراعی با 45 درصد رشد، از 24.7 میلیون تن به 64.9 میلیون تن،‌محصولات باغی با 14 درصد رشد از 12.2 میلیون تن به 14 میلیون تن، تولیدات دامی با 20 درصد رشد، از 7.7 میلیون تن به 9.3 میلیون و تولیدات شیلات و آبزیان با 11 درصد رشد از 424 هزار تن به 470 هزار تن بالغ شد. برنامه‌ریزی واقدامات اجرایی موجب رشد جهشی در کلیه محصولات کشاورزی شده و در نیتجه برای اولین بار تراز تجاری بخش کشاورزی درسال 82 مثبت شد. قابل ذکر است که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی همواره تراز تجاری بخش کشاورزی بین دو تا سه میلیارد دلار در سال‌های مختلف منفی بوده است. در امور زیربنایی نیز بخش کشاورزی به توفیقات قابل توجهی دست یافته است. یکی از شاخص‌های مهم ارزیابی عملکرد بخش کشاورزی، نسبت مقدار محصول تولیدی به ازا هر متر مکعب آب مصرفی است که این رقم از 700 گرم در اوایل دوره فعالیت به 920 گرم به ازای هر متر مکعب آب مصرفی بالغ شده است و این به معنی 30 درصد افزای بهره وری و صرفه جویی آب در بخش است صرفه جویی حاصله معادل ظرفیت سدهای موجود کشور است. دستیابی به این توفیق از طریق بهبود شیوه‌های تولید نظیر تجهیز و نوسازی اراضی، توسعه مکانیزاسیون استفاده از بدور اصلاح شده، کنترل عوامل خسارت‌زا، گسترش تحقیقات و بکارگیری نتایج آن و توجه جدی به مقوله آموزش و ترویج و ... حاصل شده است. تهیه طرح 10 ساله توسعه آبیاری تحت فشار و تعیین مجری همراه با تامین اعتبار و تسهیلات لازم برای این امر موجب گردید که در سال 83 به رکورد انجام آبیاری تحت فشار در سطح 76 هزار هکتار دست یابیم در حالی که در همین سال 65 هزار هکتار نیز در حال اجراست. ** دلایل توفیقات حاصله تلاش در جهت ایجاد و گسترش باور ملی در کلیه سطوح اعم از مسئولان، محققان و صاحب نظران، کارکنان و تولیدکنندگان نسبت به قابلیت‌های بخش‌،توانایی‌های نیروی انسانی ، شناساندن ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل درون و برون بخش و توان استفاده بهینه از این ظرفیت‌ها در راستای استقلال اقتصادی کشور و توان تامین امنیت غذایی خصوصا در خودکفایی محصولات اساسی و مورد نیاز کشور. انسجام تشکیلاتی و توسعه فرهنگ کار جهادی و توام با اندوخته‌های علمی و تجربی و استفاده از تجربیات موفق در سطح ملی و جهانی. شناساندن توانایی‌های بالقوه بخش کشاورزی و دفاع منطقی ازاین توانایی‌ها در راستای استقلال اقتصادی کشور در مجامع مختلف وجلب مشارکت تصمیم گیرندگان و سایر دستگاه‌های اجرایی کشور در مساعدت با بخش کشاورزی در تامین اعتبارات و تسهیلات بیشتر برای توسعه بخش. تدوین طرح‌های عمدتا 10 ساله برای موارد مهم واساسی بخش مانند طرح گندم، ذرت، دانه‌های روغنی، زیتون، آبیاری تحت فشار که همگی آن‌ها شروع و در درست اجرا است و طرح‌های دیگر مانند شکر، پنبه، برنج که در حال نهایی شدن است و تعیین مسئول برای هر یک تحت عنوان مجری طرح و ارزیابی مستمر از چگونگی پیشرفت آن‌ها برای حصول اطمینان از اجرا و شناسایی نقاط ضعف و رفع موانع طبق برنامه زمان‌بندی شده. تلاش در جهت بالا بردن شان و منزلت کشاورزی و کشاورزان و تغییر نگرش جهامعه نسبت به آن‌ها به عنوان عناصر تاثیرگذار در اقتصاد ملی همچنین تقویت تشکل‌های تولیدی و ایجاد زمینه تفاهم با آن‌ها. نتیجه برنامه‌ریزی و اقدامات هماهنگ، دستیابی به توفیقات بزرگی بود که شاکله موفقیت وزارت جهاد کشاورزی در این راستا در دستیابی به خودکفایی تولید گندم و قطع واردات این محصول اساسی پس از 45 سال هویدا گردید، که با لطف الهی و تکیه بر عزم ملی، حمایت دولت و مجلس محترم به ویژه ثبات سیاست‌های متخذه صورت گرفته و البته بزگی این توفیق شاید مانع ارائه سایر توفیقات شده باشد. از آنجا که موفقیت در خودکفایی گندم کلید موفقیت در سایر عرصه‌های تولید کشاورزی است لذا خدمتگذاران در این وزارت برنامه ریزی‌های مبتنی بر پشتوانه کارشناسی و اعتقاد حرفه‌ای خود را به گونه‌ای انجام داده‌اند که در سال‌های آینده و البته نزدیک نتایج مشابهی را در مورد سایر محصولات کشاورزی نیز عاید می‌کند در محصحولاتی مانند شکر، ذرت، برنج ، زیتون ، دانه‌های روغنی ، محصولات دامی و شیلاتی، باغی نتایج کار از هم اکنون مشخص است. به عنوان نمونه وابستگی کشور به واردات روغن به عنوان تاریک‌رین نکته وابستگی و سرشکستگی کشور مورد توجه قرار گرفت و خوشبختانه با تدوین طرح دانه‌های روغنی و تعیین مجری برای این امر مهم و اجرای آن در کشور تولید روغن در سال 1384 از منابع دخالی از مرز 180 هزار تن فراتر می‌رود قابل ذکر است میزان روغن استحصالی از کلزا در سال جاری به تنهایی معادل کل روغن استحصالی از سایر دانه‌های روغنی در کشور است دستیابی به رکورد بی نظیر جهانی تولید 8.1 تن کلزا در هکتار و میانگین 1570 کیلوگرم عملکرد پس از سه سال اجرای طرح (میانگین تولید جهانی 1430 کیلوگرم عملکرد در هکتار است) که نشان از پتانسیل کشور برای تولید این محصول اساسی دارد و استقبال کشاورزان از این محصول که در سال جاری محصول کلزا به 215 هزار تن رسیده است و توسعه باغات زیتون نوید دستیابی به خودکفایی را در این محصول نیز متصور می سازد که با پیگیری و اجرای طرح در کمتر از 10 سال بتوان کشور را از این وابستگی رهایی بخشید. ** دغدغه‌ها با توجه به آن چه به استحضار رسید، دغدغه اصلی خدمتگذاران در وزارت جهاد کشاورزی این است که استمرار حرکت عظیمی که به خوبی آغاز شده و تا بدین جا رسیده است به دنبال تغییرات در عرصه سیاسی و اجرایی کشور در این دوره یا دوره‌های آینده خدای ناکرده دچار خلل شود. برنامه ریزی‌های انجام شده در این راستا ابتر بماند وافق روشن ترسیم شده و قابل حصول برای توسعه بخش کشاورزی و در نتیجه خودکفایی در محصولات اساسی و استقلال اقتصادی در این بخش در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد. آنچه مهم است این است که فارغ از تغییرات آتی و حاکمیت هر گونه گرایش سیاسی و سلیقه اجرایی بر امور جاری و برنامه ریزی، بر این امر پافشاری شود که برنامه‌ها را تکمیل و تا حصول نتیجه نهایی آن‌ها را ادامه دهند. گرچه باید اذعان کرد علیرغم توفیقات عظیم مذکور، حرکت ایجاد شده،‌خالی از ضعف و اشکالی نبوده و یقینا نیازمند ترمیم کاستی‌ها و رفع نواقص در روند تکاملی خود می باشد که در ادامه باید مورد توجه قرار گیرد. از دغدغه‌های عمده دیگر در راستای خودکفایی محصولات اساسی ایجاد موانع متعدد توسط واردکنندگان این گونه محصولات است که سالیان دراز با در اختیار گرفتن منابع ارزی و واردات محصولات به سودهای کلانی دست یافته و افزایش تولید داخلی محصولات مغایر منافع خود می دانند و با دست اندرکارانی که می توانند پشتیبان و تسهیل کننده زنجیره تولید از ابتدا تا انتها باشند لیکن به دلیل عدم باور به ظرفیت‌های داخلی عملا باعث کندی روند اجرای طرح‌ها در راستای خودکفایی کشور می‌شوند. با تکیه بر پشتوانه کارشناسی برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته و با توجه به عزم ملی متولیان بخش، راه انتخاب شده راهی بدون بازگشت، توفیقات حاصله قابل استمرار و گسترش برای سایر نیازهای کشور و خودکفایی در محصولات اساسی قابل حصول است به شرط آنکه جز فرمان حرکت به جلو دستور دیگری صادر نگردد بدیهی است مشاهده پهلوگیری مجدد کشتی‌های حامل گندم در بنادر ایران اسلامی سخت و شکننده خواهد بود. انتظار اینجانب و کلیه خدمتگذاران در وزارت جهاد کشاورزی استمرار بخشی به تدبیری است که اندیشیده شده و توفیقات حاصله کنونی نیز نتیجه آن بوده است. با توجه به این که استقلال سیاسی کشور و عزت و اعتلای آن در گروه استقلال اقتصادی و این مهم نیز در سایه رشد و پویایی بخش کشاورزی امکان پذیر می گردد لذا عنایت ویژه به بخش کشاورزی می تواند استقلال و امنیت ملی را تضمین کند".