پسته‌ی خندان، گریان است! / این‌بار، پسته دچار تصمیمات خلق الساعه شد

سرویس اقتصادی «فردا»: تصمیم‌گیری‌های خلق الساعه این بار در یکی دیگر از حوزه‌های اقتصادی کشور روی داد. در شرایطی که پسته برای کشورمان کالای بسیار حیاتی در حوزه صادرات است و عملا یک کالای استراتژیک محسوب می‌شود، ناگهان تصمیم گرفته می‌شود که صادرات پسته برای شش ماه قطع گردد، حال آنکه گرانی پسته در کشور به عوامل مختلفی بستگی دارد و نباید به این بهانه جاپای این محصول با اهمیت را در صادرات به کشورهای مختلف سست کنیم. منشأ ممنوعیت صادرات پسته، اختلاف قیمت بالای آن در بازار داخلی و خارجی بود. بر اساس آمارهای رسمی اتاق بازرگانی تهران، صادرات پسته خندان در نه ماهه اول سال جاری به میزان 73.8 هزارتن و به ارزش 604.1 میلیون دلار بوده است. به عبارتی، ارزش دلاری هر کیلو پسته صادراتی به میزان 8.2 محاسبه می گردد و حتی اگر این مقدار را با دلار 3700 تومان برآورد کنیم یعنی هر کیلو پسته صادراتی تقریبا 30هزارتومان. این در حالی است که در بازارهای داخلی (که در حدود 10 درصد کل تولیدات در آن جاری می شود) قیمت هرکیلو پسته خندان را حدود 50 هزارتومان خواهید یافت. بر اساس آمارهای مرکز تحقیقات پسته کشور بر طبق گزارش‌های 10 مرجع تاجر خریدار پسته از کشاورزان در رفسنجان، این قیمت بر اساس نوع پسته و میزان اونس متفاوت بوده و برای پسته‌خندان در بازه‌ای بین 34 هزارتومان تا 43 هزارتومان جای گرفته است. این در شرایطی است که نظیر همین پسته در تهران از 50هزارتومان عبور کرده و به گفته استاندار تهران با قیمت‌هایی حدود 60 تا 65 هزارتومان به فروش می‌رسد. قیمت‌هایی که به وضوح نشان‌گر جهش قیمت از رفسنجان تا تهران هستند. این را دیگر نمی‌توان لزوما به ارز و جهش‌های آن نسبت صد در صدی داد و عاملی چون دلال‌های متعدد را بیهوده انگارید. از دست کشاورز تا منزل یک شخص، چه ارزش افزوده‌ای برای پسته حاصل می‌شود که قیمت آن چنین به بالا می‌جهد؟! آیا به جز زیاده‌طلبی‌های برخی و یا سوء تدبیر در این مسیر است؟ تفاوت فاحش بین قیمت پسته صادراتی و مصرف داخلی موجب شده است تا اما و اگرهایی بر سر صادرات آن از سوی دولت ایجاد گردد که ناگهان به تصمیم انفجاری ممنوعیت صادرات شش ماهه آن تبدیل شد و البته چندی بعد معلق شد! این تصمیم هرچقدر هم بخواهد تأثیر داخلی داشته باشد (که همین جای سخن دارد) باز هم آن قدر برای محصول برتر ایران در عرصه بین الملل خطرآفرین است که به ممکن است به از دست رفتن جایگاه جهانی آن منجر شود. بر اساس آمارهای جهانی، کشورمان در رتبه نخست تولید پسته جهان قرار دارد. فائو (سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد) در آخرین آمارهای خود از برآورد میزان تولیدات پسته در کشورهای مختلف جهان خبر داده است که میزان برآورد تولید پسته ایران را در سال 2011 در نمودار زیر مشاهده می کنید. این نمودار فاصله فاحش بین ایران و ایالات متحده آمریکا را نمایش می‌دهد و این همان‌قدر که شرایط مطلوب کنونی را نشان‌گر است، خطرآفرینی تصمیات خلق الساعه را نیز گوش‌زد می‌کند. اگر ایران مدتی از بازارهای جهانی پسته دور شود و امکان صادرات را از دست بدهد، به یقین، آمریکا با شتاب و همت زیاد خلأهای موجود را پر خواهد کرد و این یعنی از دست رفتن جایگاه ایران در تجارت جهانی پسته و به دنبال کاهش موفقیت ایران در درآمدزایی و تزریق ارز به کشور. بر اساس آمارهای موجود در گمرک جمهوری اسلامی ایران، صادرات تجمعی پسته در سال‌های محصولی 87-88 تا 90-91 به شرح زیر است: ایران همچنان در قله تولیدات پسته جهان است و این امر نباید با برخی بازی‌های داخلی به تهدید تبدیل شود. بازی‌ها و تصمیماتی که نظیر آن‌ها را پیش‌تر نیز در عرصه اقتصادی و تولیدی و کشاورزی کشور شاهد بوده‌ایم.