چگونگی حذف دلار از مبادلات تجاری ایران

بصیرت: گستردگی مبادلات انجام شده با دلار موجب شده تا آمریکا در شرایطی قرار گیرد که همواره بتواند کشورهای ناسازگار با سیاست های خود را مورد تحریم قرار دهد و مانع از انجام مبادلات تجاری آنها با سایر کشورها شود و از این طریق، منافع اقتصادی و سیاسی عظیمی را برای خود ایجاد کند. از طرف دیگر، کارکرد ذخیره ارزش دلار ثروت های انباشته سایر کشورها را در اختیار ایالات متحده قرار داده که می تواند هر روزه با افزایش ذخایر پولی این کشور، از نظر اقتصادی آن را مقتدرتر کند. به دنبال تحولات اخیر در اقتصاد جهانی و نیز نوسان در ارزش دلار از میزان سلطه این ارز بر تجارت بین الملل کاسته شده و کاهش اعتبار آن تمایل کشورهای مختلف برای حذف دلار به عنوان ارز واسطه و استفاده از ارز ملی خود در تجارت های جهانی افزایش یافته است و این امر منافع اقتصادی و سیاسی آمریکا را تحت تأثیر قرار داده است. کشور چین که دارای دومین اقتصاد بزرگ جهان است، علی رغم دارا بودن ذخایر عظیم دلاری از دسامبر سال گذشته در جهت استفاده از واحد پول ملی (یوان) در مبادلات تجاری دلار را از مبادلات تجاری، خود کنار گذاشته است. این کشور همچنین در اجلاس گروه 20 در سال 2009 آمادگی خود را برای ایجاد واحد پول جدید بین المللی و جانشین دلار اعلام کرده است. کشور ایران نیز از گذشته تاکنون گام های مثبتی را در راه حذف دلار از مبادلات دو جانبه و خارجی برداشته است که از جمله این تلاش ها می توان به تفاهم نامه هایی با کشورهای روسیه، چین، ویتنام، امارات و ترکیه برای مبادله به وسیله پول ملی کشورهای معامله کننده و حذف دلار از مبادلات تجاری اشاره کرد.در همین راستا هفته گذشته شمس الدین حسینی، وزیر امور اقتصادی و دارایی از حرکت به سمت حذف تدریجی دلار و یورو از مرکز مبادلات ارزی خبر داد و آن را نتیجه ایجاد محدودیت هایی اعلام کرد که غرب بر سر راه تجارت خارجی کشور قرار داده است . طبق گفته وی از سال 98 تا سال جاری ترکیب شرکای تجاری کشور تغییر کرده و سهم کشور هایی چون چین و ترکیه در مقایسه با کشور های اروپایی مانند آلمان، انگلستان و حتی فرانسه افزایش یافته است و این تغییر به معنای آن است که نیاز به ارز واسط چون دلار و یورو در کشور کاهش یافته است. چندی پیش نیز محمود بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی، تعیین واحد پول دیگری به عنوان وسیله مبادله و ذخیره ارزی برای مقابله با تهدیدات اقتصادی غرب و مصون بودن از نوسانات غیرقابل پیش بینی و ناخواسته دلار و یورو را از ضروریات دانست و گفت که به این منظور استفاده از ارزهای محلی یکی از کارهایی است که می توان انجام داد. از آنجا که 92 درصد کل صادرات قطعی کالای غیرنفتی ایران به قاره آسیا و حدود 70 درصد از واردات قطعی از قاره آسیا صورت می گیرد، لذا با وجود این سازگاری ها و برای مقابله با سخت گیری های آمریکا در مبادلات دلاری و کاستن اثرات شوک های ارزی، تغییر سبد ارزی کشور و حذف دلار از آن راه حل مناسبی به نظر می رسد، اساساً هر اقدامی که بتواند برای کاهش وابستگی کشور به دلار انجام گیرد و در عین حال مبادلات تجاری هم بدون مشکل انجام شود، اقدام مناسبی است و باید برای استفاده بیشتر از این رویه تلاش کنیم و همین امر خود می تواند یکی از راهبردهای اقتصاد مقاومتی باشد.در پایان یادآور می شود که مسئولان نباید به جای دلار از ارز دیگری مانند یورو و یا یوان استفاده کنند، زیرا در این صورت آن کشور ها نیز می توانند ایران را تحریم کنند و همین شرایط تکرار می شود. بر این اساس باید از سازوکاری استفاده شود که به واسطه آن جایگاه ریال در مبادلات تجاری تقویت شود و در نهایت بتوانیم نقش موثر پول ملی را در نظامات پولی آینده تضمین کنیم.