خطر به راه افتادن بازارهای موازی ارز / دلار سی نرخی به جای سه نرخی!

متاسفانه دیروز اخباری به گوش رسید مبنی بر اینکه تفاوت قابل توجهی در نرخ دلار بازارهای ارزی استان‌های مختلف و شهرستان‌های مربوط بدانها به چشم می‌خورد. رخدادی که اگر به شکل صحیحی مدیریت نشود تبعات منفی را به بار خواهد آورد. این وضعیت در صورت تداوم نه تنها ارز را در حد سه نرخ نگه نخواهد داشت بلکه ارز چند ده نرخی را به بار خواهد آورد. مثلا اگر در اهواز ارز یک نرخ باشد و در مشهد نرخ دیگری باشد و این سیکل در تمامی استانها و شهرستانهای کشور ادامه یابد خواهیم دید که تنش‎های بازار ارز با شتاب زیادی افزایش خواهد یافت. فرض را بر این بگذارید که در بازار ارز آذربایجان غربی، دلار به قیمتی متفاوت با کیش و در آنجا نیز قیمتی متفاوت با سیستان و بلوچستان وجود داشته باشد، خواهیم دید دلالی و تنش افزایی در بازار ارز تداوم بیش از پیشی خواهد یافت. این امر بدیهی است که در آن صورت، میل به سودجویی بیشتر در بازارهای داخلی ارز، دلالان را بر موجی از مردم حاکم کرده و با افزایش گرایش به سفته بازی، دلالی های بین استانی رایج خواهد شد. در آن صورت دیگر باید طبیعی باشد، دلالی ارز را مثلا از قشم بخرد و در اصفهان بفروشد! آیا این امر التهاب بازار ارز را بیشتر نخواهد کرد؟ شاید زمانی که کارشناسان مختلف اقتصادی بر تک نرخی شدن ارز تاکید می کردند و این امر را موجب آرامش بازار و افکار مردم وهمچنین از بین رفتن دلال بازی های عده ای سودجو بر می شمردند، این مرحله از چند نرخی شدن را پیش‌بینی می کردند که ارز در عوض سه نرخی شدن، سی نرخی شود! چند نرخی شدن ارز و وجود ارز مرجع، عملاً رانت گسترده‎ای را در میان خواستاران ارز به منظور وصول ارز با قیمت پایین‎تر رقم می‎زند و فقط کافی است فرض کنید که اگر به جای این سه نرخ، نرخ‎های بیشتری به وجود آید، رفتار بازار و دلالان چگونه خواهد بود و عمق رانت و زیاده‎خواهی به کجا خواهد رسید. اما بازی تک نرخی کردن ارز در زمین دولت به گونه دیگری است. در شرایطی که تورم سنگینی بر جامعه حاکم شده بود و نرخ ارز ثبات نسبی داشت، میل به ورود به بازار ارز توسط عموم مردم قوت گرفت و تقاضای «سفته بازی» به مرور بالا گرفت اما عدم تدبیر سیاستهای صحیح برای مدیریت این نقدینگی فزاینده و جلوگیری از ورود سودجویان به بازار دلار از سوی مسئولین، یکی از عوامل مهم کشیده شدن بازار بدین جا بوده است. اما امروز با وجود رؤیت چنین وضعیتی، گویا مسئولان دولتی در قبال تک نرخی کردن ارز، باز هم تفکرات یارانه‎محور دارند و افزایش نقدینگی مردم را ندید می‌گیرند. از این روست که وضعیت بازار بدین جا کشیده شده است.