مناقشات گازی روسیه و اوکراین؛ تهدید ایران

تابناک: اکنون که ایران، عراق، سوریه و لبنان با نظر موافق اروپایی ها به دنبال تاسیس خط لوله ای از عسلویه تا سواحل مدیترانه هستند و این خط لوله چند منظوره علاوه بر تامین گاز کشور های عربی با موافقت اصولی ترکیه به اروپا نیز خواهد رسید؛ جدی شدن خط لوله گازی جنوبی روسیه می تواند تهدیدی برای این اقدام ایرانی باشد. اوکراین همچنان تنها کانال ترانزیت گاز روسیه به اروپاست و از این رو خواهان تخفیف های ویژه در قیمت گازی است که برای مصرف داخلی خود از روسیه خریداری می کند. روسیه از قدرت تعیین ارزش گاز اروپا همه ساله در فصل زمستان استفاده بالایی می برد و دست به امتیازخواهی هایی در عرصه سیاسی و اقتصادی از اروپا می زند. تبعا این سیاست در اروپای بحران زده امسال بیشتر جواب خواهد داد. تلاشهای اروپا در یافتن یک رقیب عمده برای روسیه در زمینه عرضه گاز حتی با روی آوردن به ایران تاکنون جواب نداده است زیرا گاز بر خلاف نفت امکان انتقال در حجم بالا توسط کشتی را ندارد و نیازمند احداث خطوط لوله طویل است که البته پروژه احداث این خطوط بلند مدت و هزینه بر است. اوکراینی ها متقابلا از این مساله برای اخذ امتیاز در برابر روسها استفاده می کنند و این به یک بازی سه جانبه بین اروپا، اوکراین و روسیه تبدیل شد است. اما روسها گویا دیگر قصد امتیاز دهی به اوکراین را ندارند و اکنون دوسال است که روسیه به صورت جدی مذاکرات را برای افزایش قیمت گاز خریداری شده توسط اوکراین آغاز کرده است. این مذاکرات در سال گذشته تا مرز قطع صادرات گاز روسیه به اوکراین پیشرفت اما به دلیل قدرت اوکراین در قطع ترانزیت گاز روسیه به اروپا نتیجه ای نداشت. روسها برای افزایش قدرت چانه زنی خود در این بازار به دنبال تاسیس خط انتقال گاز جنوبی خود از کانال ترکیه هستند که هفته گذشته موفق به اخذ مجوز تاسیس این خط لوله از دولت ترکیه شدند. در این میان دولت اوکراین طی واکنشی از کاهش 50 درصدری واردات گاز از روسیه خبر داد که نشان دهنده عدم موفقیت در کاهش قیمت گاز روسها و البته می تواند به منزله تهدیدی برای روسیه تفسیر شود. یوری بیوکو وزیر انرژی اوکراین در مصاحبه با تلویزون دولتی این کشور گفت:«‌ از اول ژانویه خرید گاز از روسیه را پنجاه درصد کاهش خواهیم داد.» وی گفت:«‌ ما به روسیه هشدار داده بودیم اقتصاد اوکراین توانایی پرداخت قیمت های فعلی را ندارد و از این رو به تدریج منابع انرژی داخلی خود را تغییر خواهد داد.» اما همه ماجرا اینجا نیست اکنون که ایران، عراق، سوریه و لبنان با نظر موافق اروپایی ها به دنبال تاسیس خط لوله ای از عسلویه تا سواحل مدیترانه هستند و این خط لوله چند منظوره علاوه بر تامین گاز کشور های عربی با موافقت اصولی ترکیه به اروپا نیز خواهد رسید؛ جدی شدن خط لوله گازی جنوبی روسیه می تواند تهدیدی برای این اقدام ایرانی باشد. گرچه اروپایی ها از تامین گاز خود توسط یک شریک تجاری دوم بیشتر از تامین گاز توسط خط دوم روسیه استقبال می کنند اما باید دید کدامیک از این دو طرح در دست مذاکره زود تر به سرانجام خواهد رسید. گفتنی است جغرافیای خطوط لوله گاز و نفت همواره از لحاظ استراتژیک اهمیت بالای سیاسی و اقتصادی داشته و مطالعه نقشه خطوط موجود جهان ارتباطات خاص سیاسی- اقتصادی افشا نشده کشور ها را به خوبی شرح می دهد به عنوان نمونه می توان به خط لوله گاز مصر به فلسطین اشغالی و یا خطوط لوله طویل و غیر اقتصادی عربستان از شمال به غرب این کشور اشاره کرد.