كارمندانی كه از تهران رفتند، پشيمانند؟

تهران‌امروز: نبود زمينه اشتغال و امكانات رفاهي و كمبود امكانات بهداشتي درماني، فقدان درآمد و مسكن از مهم‌ترين دلايل مهاجرت به كلانشهرهاست. آسيب‌شناسان اجتماعي هم معتقدند كه بيش از 70 درصد مهاجرت‌ها به «تهران» نيز ناشي از همين مشكلات اقتصادي است.تجمع و تمركز امكانات در كلانشهر پايتخت و مشكلات زير ساختي در استان‌هاي مهاجر فرست باعث شده تا تهران و شهرك‌هاي اقماري آن پذيراي مهاجراني باشند كه به اميد زندگي بهتر راهي پايتخت شده‌اند اما نه تنها به آرزوهاي‌شان دست نيافته‌اند بلكه به عنوان شهروند درجه دو هم شناخته مي‌شوند. اين افراد به دليل نوع زندگي‌اي كه دارند باعث بروز مشكلات فراواني براي دولتمردان و ساير ساكنان شهرهاي بزرگ هم مي‌شوند. دكتر مجيد ابهري با اشاره به اين نكته كه اشتغال مهم‌ترين دغدغه مهاجران است، به تهران امروز مي‌گويد: كارآفريني و اشتغالزايي در شهرهاي كوچك و روستاها يكي از اهرم‌هاي اصلي پيشگيري از مهاجرت است. اين آسيب‌شناس اجتماعي با اشاره به برنامه دولت مبني بر خروج كارمندان از تهران و بازگشت مهاجران به شهرهايشان در قالب طرح مهاجرت معكوس مي‌گويد: برنامه‌ريزي دولت براي مهاجرت منفي و بازگشت به شهرهاي كوچك عجولانه بوده و اكثريت آنها تحقق نيافته است چرا كه بدون افزايش حقوق و بالا بردن كيفيت‌هاي زندگي در شهرستان‌ها اين كار عملا امكانپذير نخواهد بود. وي با طرح اين موضوع كه طرح مهاجرت معكوس دولت تقريبا شكست خورده است، مي‌افزايد: به نظر من چون اين طرح كارشناسي و مديريت درستي نشده بود نتوانست آنطور كه بايد و شايد موفق باشد و كارمنداني كه از تهران خارج شده‌اند اكثرا اظهار پشيماني مي‌كنند چرا كه امكاناتي كه وعده آنها داده شده بود هيچ‌كدام تحقق پيدا نكرده و اين موضوع باعث شده تا ديگراني كه تصميم به خروج از شهرهاي بزرگ گرفته‌اند نيز از تصميم خود پشيمان شوند. وي در خصوص آمار مهاجرت شش‌هزار نفر از كارمندان از تهران مي‌گويد: اگر چه كارشناسي دقيق و مديريت درستي در اين زمينه انجام نشده اما با توجه به فرمايشات مقام معظم رهبري درخصوص اعتماد به آمارهايي كه مسئولان دولتي مي‌دهند در راستاي اجراي دستورات معظم له بايد به اين آمارها اعتماد كنيم تا پژوهش‌هاي بعدي در اين باره انجام بگيرد. اين رفتار شناس در عين حال تصريح مي‌كند:‌ گروه آسيب‌شناسي بنياد علوم رفتاري از هفته گذشته پژوهشي را پيرامون طرح مهاجرت معكوس دولت آغاز كرده كه به دليل فقدان پشتيباني مالي اين كار با كندي پيش مي‌رود. پرخاشگري ساكنان شهرهاي بزرگ وي تصريح مي‌كند:‌ به عنوان يك رفتار شناس معتقدم بسياري از آسيب‌هاي اجتماعي زاييده شهر و شهرنشيني است كه در شهرهاي كوچك و روستاها خبري از آنها نيست. بنابراين اگر كسي اجبار به زندگي در شهر‌هاي بزرگ را ندارد بايد هر چه سريع‌تر از اين شهرها خارج شود چرا كه با ماندن در اين شهرها فقط با اتلاف عمر و سلامتي خود و فرزندانش به امتياز و افتخار شهر نشيني مي‌رسد اما ده‌ها امتياز زندگي را از دست مي‌دهد. دكتر ابهري به بروز پرخاشگري در ساكنان شهرهاي بزرگ اشاره مي‌كند و مي‌گويد: پرخاشگري در افراد شهر نشين ناشي از عوامل محيطي مثل گرما و آلودگي هوا و ترافيك بوده و بالا رفتن اكسيد جيوه در خون باعث افزايش پرخاشگري و خارج شدن كنترل رفتار از دست فرد مي‌شود. اما آموزش حقوق شهروندي براي ساكنان شهرها وانتقال ارزش‌هاي انساني يعني همدلي با همراهان، خانواده، همسايه‌ها و دلسوزي براي آنها در توليد كمتر آلودگي‌هاي صوتي و... از اهرم‌هاي مقدماتي پيشگيري از پرخاشگري در زندگي شهري است. آلزايمر هديه شهرهاي بزرگ دكتر مجيد ابهري با اشاره به بروز درگيري‌هاي خياباني و خانوادگي ناشي از اضطراب و استرس ناشي از ترافيك در شهرهاي بزرگ مي‌گويد: اين عوامل باعث كمرنگ شدن زندگي خانوادگي در شهرهاي بزرگ شده به گونه‌اي كه افراد ناچارند اوقات زيادي را در گره‌هاي كور ترافيك به جاي بودن در كنار خانواده بگذرانند و اتلاف وقت در صف‌هاي مختلف نيز يكي از ناهنجاري‌هاي اجتماعي در زندگي شهري است. وي تاكيد مي‌كند:‌ آلودگي صوتي نيز كه از مشخصه‌هاي اصلي شهرهاي بزرگ است يكي از عواملي است كه بر شهروندان اثر مي‌گذارد. شهرنشينان به خاطر صداهاي مختلف شهر ناشي از فعاليت كارخانجات مختلف تا بوق‌هاي بي‌مورد و با موردي كه زده مي‌شود دچار ضعف شنوايي شده و كمتر از ديگران قدرت شنوايي دارند. همچنين آلودگي صوتي باعث فرار پرندگان و جانوران از شهرهاي بزرگ مي‌شود به صورتي كه كم شدن تعداد كلاغ‌ها از اولين عوامل نشان دهنده آلودگي هو ا و آلودگي صوتي در شهرهاي بزرگ است. دكتر ابهري با اشاره به اين موضوع كه ممكن است دسترسي به امكانات بهداشتي و تحصيلي در شهرهاي بزرگ بيشتر از شهرهاي كوچك باشد، مي‌گويد: اما اتلاف وقت در مسير رفت و آمد‌ها توانايي مطالعه و آموزش را از افراد گرفته و باعث افت كارايي مغزي دانش‌آموزان مي‌شود. همچنين اگر در چهره شهرنشينان دقت كنيم زردي رخسار اين افراد و اضطراب و استرس در چهره آنها نشانه تمدن شهرنشيني است كه علاوه بر آسيب‌هايي كه بر افراد بزرگسال مي‌گذارد باعث مي‌شود تا كودكان و نوجوانان نيز به حكم شهرنشين بودن خسارت‌هاي شهر نشيني را پرداخت كنند. اين استاد دانشگاه تاكيد مي‌كند: زندگي در آپارتمان‌هاي كوچك و دور از نور آفتاب باعث خمودگي و بيماري‌هاي استخواني در افراد سنين پايين شده و از جنب و جوش‌هاي دوران كودكي در بچه‌هاي شهرنشين خبري نيست. زندگي بزهكاران در حاشيه شهرها دكتر ابهري با اشاره به معضلاتي كه حاشيه نشينان براي شهرهاي بزرگ ايجاد مي‌كنند، مي‌گويد: 75 درصد بزهكاران در حاشيه شهرهاي بزرگ زندگي مي‌كنند كه اين موضوع به خاطر در هم تنيدگي معماري شهري و حضور خرده فرهنگ‌هاي متعدد در اين محل هاست كه خود بستر بزرگي در بروز آسيب‌هاي اجتماعي است. وي اضافه مي‌كند:‌ مخفي شدن بزهكاران به خاطر تباني اجتماعي در محله‌هاي حاشيه‌اي از ويژگي‌هاي بارز حاشيه‌نشيني است و در اين ميان تنها اقدام دولت تخريب شهرك‌هاي حاشيه‌اي بوده اما با اين اقدام ويروس ناهنجاري‌ها در سطح شهر گسترده شده و شهرك‌ها و محلات ديگر مثل مرتضي گرد و خنازير و... به وجود آمده‌اند. اين استاد دانشگاه تاكيد مي‌كند: همين تضارب خرده فرهنگ‌ها در شهرك‌هاي اقماري يكي از معضلات قابل توجه اجتماعي است و خود باختگي فرهنگي توسط حاشيه‌نشين‌ها حتي تغيير زبان و لهجه و پوشش باعث مي‌شود تا آنها در فرهنگ ميزبان استحاله شده و ديگر علاقه‌اي به بازگشت به زادبوم خود نداشته باشند. وي با اشاره به اقدامات در خور توجه شهرداري تهران در شهرك‌هاي حاشيه‌اي تهران مي‌گويد: شهردار تهران در چند سال گذشته با ارائه خدمات مناسب به شهرك‌هاي اقماري باعث شده مسائل بهداشتي و عمراني آنها تا حد مطلوبي رشد كند اما مسائل فرهنگي، اخلاقي و اجتماعي متاسفانه در وضعيت نابساماني وجود دارد. اما براي پيشگيري از مهاجرت با بالا بردن كيفيت بهداشت و آموزش در روستاها و شهرهاي كوچك مي‌توان از مهاجرت به شهرهاي بزرگ جلوگيري كرد. وي با اشاره به كمبود درآمد مهاجرنشينان مي‌گويد: كمبود درآمد افرادي كه به شهرهاي بزرگ مهاجرت كرده‌اند باعث شده تا اين افراد به زندگي در شهرك‌هاي حاشيه‌اي،خانه‌هاي دسته جمعي و حياط‌هاي كوچك و فاقد ضريب ايمني رضايت بدهند اما آسيب‌هاي اجتماعي ناشي از اين نوع زندگي مثل خودباختگي فرهنگي و ناهنجاري‌هاي رفتاري در فرزندان مهاجران و نسل دوم آنها، آمار بالاي طلاق، اعتياد و افسردگي باعث به وجود آمدن الگوي منفي رفتاري در كودكان اين خانواده‌ها مي‌شود. ابهري با اشاره به درآمد افرادي كه به شهرهاي بزرگ مهاجرت مي‌كنند، مي‌گويد: متوسط درآمد كارهاي حلال بين مهاجران در شهرهاي بزرگ 600 تا يك ميليون و 500 هزار تومان است كه از طريق مشاغلي چون دستفروشي و خرده فروشي به دست مي‌آيد و افرادي كه به كارگري رضايت مي‌دهند مي‌توانند به در آمد ماهانه 600 هزار تومان اميدوار باشند. وي در پايان مي‌گويد:‌ در حال حاضر شوراي اجتماعي كشور در وزارت كشور برنامه‌ريزي‌هاي كاربردي در مقابله با آسيب‌هاي اجتماعي در دست مطالعه و اجرا دارد كه اميد همه ما به موفقيت آنهاست.