افزايش ۳۰۰درصدی قيمت میوه با 8دست چرخش

فارس: از ديرباز دلالي و واسطه‌گري مشكل اصلي كشاورزان بوده و به گفته كارشناسان با چرخش 8 دست بين آنها تا 300 درصد افزايش قيمت را رقم مي‌زند. سيستم توزيع ميوه در شهرهاي بزرگ طوري است كه ميادين تره‌بار خرد و مغازه‌داران از يك ميدان بزرگ مركزي تره‌بار تغذيه مي‌شوند، ميوه‌ها و محصولات كشاورزي طي شبانه‌روز از شهرهاي ديگر يا بنادر به اين مكان كه گلوگاه اصلي توزيع ميوه است هدايت شده و از آنجا به دست مصرف كننده مي‌رسد.از آنجايي كه اين محيط محدود است بسياري از مديريت‌ها را مي‌توان به خوبي انجام و نتيجه مناسبي گرفت،مثلا دولت مي‌تواند با استقرار آزمايشگاهي ميزان باقيمانده سموم را كنترل از ورود آن به چرخه مصرف جلوگيري و با توليد كننده‌ها و يا فروشندگان چنين ميوه‌هايي كه با عدم رعايت استاندارهاي لازم سلامتي مردم را نشانه رفته‌اند مقابله كند. طي سالهاي اخير با افزايش استفاده از سموم و كود كشاورزي به ويژه در گلخانه‌ها تجمع آنها در ميوه بيشتر شده كه به اعتقاد بسياري كارشناسان منشاء بيماري‌هاي زيادي هستند. همچنين با مديريت بر اين ميدان مي‌توان تا حدود زيادي قيمت بازار را از بي‌ثباتي نجات داده و با حذف دلالي در اين مكان قيمت مصرف كننده را كاهش داد و بسياري محاسن ديگر. اما در كنار آن عدم مديريت صحيح نيز عواقبي دارد كه به دليل سر منشاء بودن توزيع، جاي‌جاي كشور از اين سوء مديريت مصون نخواهد بود. ميدان مركزي تره‌بار در منطقه 19تهران در اتوبان آزادگان واقع شده است در گشت چند ساعته در اين ميدان حضور واسطه‌هاي مختلفي از قوميت‌هاي مختلف موج مي‌زند به گفته خودشان دلالند از اين دست مي‌خرند به آن دست يا دستهاي مختلف مي‌دهند و اين سوال را در ذهن باقي مي‌گذارد كه اگر دولت نتواند دلالي را در اين مكان محدود كنترل كند چطور مي‌تواند در سطح كشور كنترل كند. در صحبت با حجره‌داران، كارگران و واسطه‌ها وجود عاملان مافيا در ميدان، عدم نظارت به حق‌العمل‌كاريها، مبتدي بودن كارشناسان نظارت، عدم ارائه فاكتور فروش و غيره جزو مشكلاتي است كه در اين گزارش بررسي مي‌شود. * نوسان قيمت در ميدان بزرگ تره‌بار در گشت و گذار ميدان بزرگ تره‌بار مركزي تهران انواع قيمت‌ها وجود دارد سيب از 1500 تا 3 هزار تومان، گوجه‌سبز از 500 تومان تا 4 هزار و 500 تومان، كيوي از يك هزار تومان تا 2 هزار تومان و همين طور ادامه دارد. گرچه برخي فروشندگان متغير بودن كيفيت را دليل اين تفاوت مي‌دانند اما اين نوسان در كيفيت‌هاي مشابه هم وجود دارد. علي رمضاني حجره‌دار با سابقه گفت: واقعيت اين است كه قيمت بازار را خريدار و فروشنده تعيين مي‌كند، اول صبح كه مي‌رسيم، قيمتي را به خريدار مي‌گوئيم و اگر خريدار قبول نكرد مي‌دانيم كه گرانتر است و قيمت را تا حدي پايين مي‌آوريم تا مشتري خريد كند و آن همان قيمت روز مي‌شود. رمضاني گفت: هيچ نظارتي بر قيمتها نيست، اصلاً كسي قيمت گذاري نمي‌كند و ماموران تعزيراتي هم كه گاه‌گاهي پيدايشان مي‌شود تنها اتيكت مغازه‌ها را بررسي مي‌كنند. * مأموران نظارت هيچ تخصصي ندارند ناصر قاسمي 46 ساله كه 25 سال است در ميدان بزرگ تره‌بار فعاليت مي‌كند، گفت: مأموران تعزيراتي هيچ تخصصي ندارند و اصلاً نمي‌دانند قيمت ميوه چقدر بايد باشد، زماني هم كه مراجعه مي‌كنند كاري به قيمت ندارند،اگر ببيند توت‌فرنگي يك حجره 3 هزار تومان و حجره‌ديگر 5 هزار تومان است دليل آن را نمي‌پرسند و كلاً با قيمت آشنايي ندارند. وي با بيان اينكه امروزه نظارت بر قيمت ميوه مفهوم خودش را از دست داده است، ادامه مي‌دهد: مگر در ايام عيد مصوب نشد كه قيمت موز در ميادين نبايد بيش از يك هزار و 150 تومان و در بازار بيش از 1350 تومان فروخته نشود، چه كسي مراعات كرد و كدام مأمور تعزيراتي توانست جلوي آنها را بگيرد، در حالي كه قيمت در بازار به بيش از 2 هزار تومان هم رسيد. قاسمي گفت: بسياري از فروشندگان فاكتور فروش نمي‌دهند و كسي هم به آنها رسيدگي نمي‌كند. * واسطه‌ها همچنان ميدان‌داران اصلي ميادين تره‌بار ميدان مركزي تره و بار تهران پذيراي محموله‌هاي وارداتي و كشاورزان داخلي است كه معمولاً شبانه به آنجا وارد مي‌شوند تا صبح زود مشتري‌ها به سراغشان بيايند، در اين ميان دلال‌ها شبانه آنجا اتراق مي‌كنند به محض ورود محموله كه معمولاً با كاميونهاي بزرگ و بعضاً يخچال دارد وارد مي‌شود، وارد عمل شده ميوه‌ها را به قيمت نازل‌تر خريداري كرده و فردا صبح با قيمت بالاتري به مشتريها مي‌فروشند. حميد حيدري كه از شهرستان ميانه آمده در حالي كه 3 كارگر هم دارد كارتن‌هاي موز با مارك اكوادور را جلوي مغازه روي هم انباشته است. وي مي‌گويد: من دلالي مي‌كنم 12 شب منتظر بارهاي ميوه وارداتي يا داخلي هستم كه از بندر، جنوب و يا از شهرهاي ديگر مي‌رسد، مي‌خرم و فردا هر كيلو 100 تومان بيشتر مي‌فروشم، شب گذشته موز خريدم اما معمولا هر ميوه‌اي باشد خريداري مي‌كنم. *چرخيدن 8 دست ميوه بين دلالان ابراهيم مراد‌زاده كارشناس كشاورزي به خبرنگار فارس گفت: ميوه از سر مزرعه تا دست مصرف كننده كه مي‌رسد 4 تا 8 دلال و واسطه دست به دست مي‌كنند و در برخي موارد تا 300 درصد افزايش قيمت را سبب مي‌شود. علي عزيزي حجره‌دار با سابقه ميدان مركزي در اين باره گفت:البته در خود ميدان تره‌بار مركزي نيز برخي‌ بارهاي ميوه ‌از شب تا صبح چند دست مي‌چرخد و كساني هستند كه از شب منتظر ورود بار ميوه به ميدان هستند و با خريد از كشاورزان و يا واسطه‌هاي دست اول آن را اول صبح به واسطه‌هاي بعدي و يا خريداران ديگر با قيمت بالاتري مي‌فروشند. يك فروشنده ميوه به خبرنگار فارس گفت: مخصوصا در مورد ميوه‌هاي لوكس حتي 3 الي 4 دست در خود ميدان مركزي مي‌چرخد و اگر خريداران اين واسطه‌ها را نشناسند بار مناسب وبا كيفيت گيرشان نمي‌آيد. اين در حالي است كه سازمان مركزي تعاون روستايي طرحي را از از سال گذشته با عنوان "طرح جامع بازار يابي و بازاررساني " براي حذف دلالي در بخش كشاورزي آغاز كرده در نخستين گام عرضه مستقيم محصولات كشاورزي در يك‌هزار و 100 غرفه در سطح كشور را شروع كرده كه قرار است اين ميزان به 3 هزار غرفه برسد اما زماني كه از ميزان تاثير آن در كاهش واسطه ‌گري در اين بخش سوال مي‌شود مي‌‌گويد: اين طرح نوپا است و ميزان پيشرفت آتي آن بستگي به ميزان تخصيص اعتبار دارد. سيد نظام‌الدين سجادي اضافه مي‌كند: هدفگذاري ما براي ساماندهي 15 درصد بازار است و نمي‌خواهيم بازار سنتي را حذف كنيم اما با تحقق اين هدف نظر توليد كننده و هم مصرف كننده تامين خواهد شد. *حضور ميوه‌هاي قاچاق در ميدان غلامرضا پناهي حجره‌داري كه 30 سال است فعاليت مي‌كند نيز عنوان مي‌كند: بسياري از اين ميوه‌ها به صورت قاچاق از مرزهاي عراق، كويت و اروميه براي فرار مالياتي وارد كشور مي‌شود. * واردات كشاورزان را فلج مي‌كند وي ادامه مي‌دهد: واردات ميوه نمي‌تواند قيمت بازار را تنظيم كند زيرا به محض اينكه دولت اقدام به واردات مي‌كند كشاورز محصول خود را در انبارها نگهداري كرده و به به بازار نمي‌فرستد و بعد از آن هم قيمت پايين آمده و كشاورز ضرر مي‌كند. پناهي مي‌گويد: سياست دولت بايد طوري باشد كه بتواند در تمام سال قيمت را كنترل كند، كنترل مقطعي هنر نيست. * حجره‌داران ميادين عاملان مافيا رمضان مظفري كه به گفته خودش قبل انقلاب در رسته نيروي هوايي خدمت كرده است و شغل پدر را در حجره ميدان تره‌بار مركزي ادامه مي‌دهد، مي‌گويد: واردات ميوه به ويژه موز انحصاري است در حال حاضر 5 نفر واركننده موز هستند من هم در قبال دريافت 3 درصد از فروش براي آنها كار مي‌كنم. وي تاكيد مي‌كند: امروزه تمام بازار براي آنها كار مي‌كنند، پول، سرمايه و سردخانه‌هاي بزرگ دارند، وارد مي‌كنند و هر زمان هم صلاح بدانند به بازار عرضه مي‌كنند. *عدم نظارت به حق‌العمل حجره‌ها معمولا در ميادين تره‌بار كه قبلا معروف به امانت فروشي بود درصدي را به عنوان حق‌الزحمه مي‌گرفتند كه به آن حق‌العمل‌كاري مي‌گفتند و معمولا اين براي همه كشاورزان ميزان ثابتي بود. علي اسماعيلي يكي از ججره‌داران توضيح مي‌دهد: نه تنها نظارتي بر قيمت ميوه‌هاي ميادين تره‌بار نمي‌شود بلكه به حق‌العمل‌كاري يا ميزان سهم فروشندگان هم كسي نظارتي نمي‌كند. وي اضافه مي‌كند: ميزان درصد سهم ما از فروش بستگي به ميزان مساعده‌اي دارد كه كشاورز طي سال از ما دريافت مي‌كند و بين 10- 5 درصد يا بيشتر در نوسان است هر كس ميزان مساعده بيشتري بگيرد ما هم حق‌العمل خودمان را بيشتر مي‌كنيم. اما روايت يك كشاورز به گونه ديگرس است،او مي‌گويد: كشاورزان به دليل نياز و تأمين نهاده‌هاي كاشت مجبور به گرفتن مساعده هستند و موقع فروش هم چاره‌اي جز اين ندارد كه هرچه حجره‌داران بگويند، عمل كنند. *اذان در ميدان تره‌بار مركزي طنين‌انداز نيست گشت‌و‌گذار از اول صبح در ميدان تره‌بار مركزي و برخورد با جذابيت‌هاي اين ميدان كه سرنوشت بيشتر كشاورزان در آن رقم مي‌خورد طوري ما را مشغول كرده بود كه وقت از نيمه گذشته است و هنوز صداي اذاني به گوش نمي‌رسد. وقتي علت را جويا مي‌شوم يكي از حجره‌داران مي‌گويد: اينجا اكثرا متعهدند و كاري كه انجام مي‌دهند همراه با عرق جبين است كه همواره سفارش انبيا و ائمه بوده است اما در چنين مكاني اذان طنين انداز نيست. رضا كرمي ضمن انتقاد از مديريت ميدان تره‌بار مركزي گفت: حيف است در چنين مكاني كه اكثرا كارگران و زحمت‌كشان فعاليت دارند صداي اذان به گوش نرسد. به هر حال مصداق شعر "اي سليم آب زسر چشمه ببند / كه چو پر شد نتوان بستن جوي " مسولان بايد نظارت كافي به توزيع ميوه در ميدان مركزي ميوه و تره‌بار تهران كه به عنوان گلوگاه اصلي محسوب مي‌شود داشته باشند در غير اينصورت كنترل آن در ميادين خرد و بازار سخت خواهد بود.