خودكفايي ايران در توليد سوخت ديزل

جام جم آنلاين: صنعت پتروشيمي به عنوان قلب تپنده صنايع، بخش زيادي از اشتغال و توليد كشور را به خود اختصاص داده است. در اين ميان بندر ماهشهر در كشور ما به عنوان بزرگ‌ترين مهد اين صنعت در جنوب ايران خود را مطرح كرده است. اين بندر چندي قبل ميزبان خبرنگاران بود تا اعلام كنند كه ايران در دانش توليد سوخت ديزل خودكفا شده است و هم‌اكنون توليد آن در مرحله آزمايشي قرار دارد. منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي ماهشهر در محدوده‌اي به وسعت 2600 هكتار در جنوب غربي ايران و در ساحل خليج‌فارس واقع شده است. در بندر ماهشهر و در واحدهاي پتروشيمي آن، آروماتيك، متانول، الفين، پليمرهاي مهندسي، ايزوسيانات‌ها، كلر آلكالي پي وي سي، كودهاي ازته فسفاته، پت (الياف و بطري)‌ و رنگ و رزين محصولات پايه‌اي توليد مي‌شود كه هريك از اين محصولات در صنايع پايين‌دستي پلاستيك، فيلم، رنگ، چسب و... كاربردهاي فراواني دارد. همچنين آروماتيك‌ها به عنوان پايه‌اي از توليد بنزين به‌شمار مي‌رود كه در واحد پتروشيمي اميركبير توليد مي‌شود. غلامرضا جوكار، رئيس شركت پژوهش و فناوري پتروشيمي در بازديد خبرنگاران از واحد پژوهشي اين شركت تصريح مي‌كند كه پيش از اين دانش فني توليد سوخت ديزل از كشورهاي غربي وارد مي‌شد كه به دليل تحريم اين موضوع مورد پژوهش و بررسي متخصصان داخلي قرار گرفت و هم‌اكنون اين دانش و فناوري در كشور بومي شده است. وي معتقد است: تحريم بهانه خوبي براي دستيابي متخصصان به دانش‌هاي پيچيده‌اي شده كه كشورهاي غربي از واگذاري آن به ايران خودداري كرده‌اند. جوكار درباره پژوهش صورت گرفته درخصوص« دمو» (DEMO) كه قرارداد آن با شركت« لورگي» آلمان به امضا رسيده، اما اين شركت بنا به دلايل نامعلوم از يك سال پيش تاكنون از اجراي اين استنكاف ورزيده مي‌گويد: پس از آن كه آلمان از حضور در اين پروژه كناره‌گيري كرد تصميم به ظرفيت‌سازي درباره توليد سوخت ديزل در داخل گرفتيم. DME به عنوان سوخت پايه ديزل پاك‌ترين نوع سوخت در دنيا به شمار مي‌رود كه هم‌اكنون در ژاپن 100 درصد خودروها و در چين 85 درصد خودروها از اين نوع سوخت استفاده مي‌كنند. براي اجراي اين پروژه به صورت پايلوت 350 هزار يورو و 142 ميليارد ريال سرمايه‌گذاري صورت گرفته است.به گفته جوكار DME ، گوگرد و تركيبات آلاينده ندارد و قرار است در آينده نزديك در كشور ما نيز كاملا جايگزين گازوئيل شود. در حال حاضر شركت بهينه‌سازي مصرف سوخت و شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي خريدار اصلي اين پژوهش هستند كه به صورت مهندسي پايه ابتدا با توليد 800 هزار تني در اختيار شركت پالايش و پخش قرار مي‌گيرد. در فرآيند پيچيده DME ، متانول به عنوان يكي از محصولات پايه‌اي پتروشيمي پس از تبديل به الفين و پروپلين مبدل به سوخت ديزلي (گازوئيل)‌ مي‌شود كه به گفته رئيس شركت پژوهش و فناوري پتروشيمي، تحريم فرصت مناسبي را براي بومي كردن فناوري توليد آن در اختيار پژوهشگران و صنعتگران ايراني قرار داده است. در اين عرصه رقباي سرسختي براي توليد DME وجود دارند، اما ويژگي‌هاي منحصر بفرد ايران در وجود خوراك اصلي (گاز)‌ كه از پارس جنوبي آن را دريافت و در مجتمع‌هاي پتروشيمي به محصولات پايه‌اي تبديل مي‌كنند مي‌تواند بازار خوبي براي كشورمان فراهم سازد. متانول عاري از گوگرد است كه در كشورهاي توسعه يافته صنعتي، آمريكا، ژاپن، آلمان و... از سوخت آن در خودروها به منظور حفظ سلامت شهروندان و پاكيزگي محيط زيست استفاده مي‌كنند. به گفته جوكار موفقيت دستيابي به دانش توليد سوخت ديزل از متانول يكي از گام‌هاي بزرگي است كه در سايه تحريم، توسط متخصصان ايراني برداشته شده است. افزايش توليد اسيد فسفريك در ادامه بازديد به مجتمع پتروشيمي رازي سر مي‌زنيم. اين مجتمع كه اولين واحد پتروشيمي كشور و قديمي‌ترين مجتمع در ماهشهر است در سال 1346 طراحي و ساخته شده است. اين واحد تنها كارخانه توليد اسيد فسفريك است كه تجهيزات بخش‌هايي از آن قديمي و مستهلك شده و با راه‌اندازي واحد جديد، واحدهاي قديمي برچيده خواهند شد. نياز مبرم و روزافزون كودهاي شيميايي و مكمل‌هاي دامي حاوي فسفر در كشور كه بالغ بر يك ميليون تن در سال است به عنوان انگيزه اصلي ايجاد واحد جديد قرار گرفته است.صنايع ايران مصرف‌كننده 70 هزار تن اسيد فسفريك در سال هستند كه به دليل حجم بالاي واردات سالانه اسيد فسفريك و كودهاي فسفاته از خارج از كشور ضرورت احداث سريع واحد ياد شده را مشخص كرد. سوخت پايه ديزل پاك‌ترين نوع سوخت در دنيا به شمار مي‌رود كه هم‌اكنون در ژاپن 100درصد خودروها و در چين 85 درصد خودروها از اين نوع سوخت ستفاده مي‌كنند اسيد فسفريك يكي از اسيدهاي پرمصرف در صنايع شيميايي است كه هم به عنوان ماده اوليه و ماده واسط كاربرد فراوان دارد. اين ماده طيف وسيعي از كودهاي فسفاته (دي‌آمونيوم فسفات و سوپرفسفات تريپل)، مكمل‌هاي خوراكي دام و طيور (كلسيم فسفات‌ها)‌، پودرهاي شوينده صنعتي و خانگي (سديم تريپل فسفات)‌، مصارف انساني (نوشابه‌سازي، تصفيه آب، خمير دندان و داروسازي) صنايع كاغذسازي، آبكاري، عكاسي و نساجي را در بر مي‌گيرد. به گفته كارشناسان، توليد اسيد فسفريك در واحدهاي پتروشيمي از سودآوري بالايي برخوردار است و حداقل سرمايه‌گذاري را مي‌طلبد. ضمن اين كه بازيافت بالا و حداقل آلودگي را در محيط زيست دارد. طرح جديد توليد اسيد فسفريك در مجتمع پتروشيمي رازي در بندر ماهشهر 12 ميليون يورو و 145 ميليارد ريال هزينه ارزي و ريالي داشته است كه به گفته مديران اين طرح سرمايه‌گذاري كلان در اين طرح باعث استفاده از ظرفيت‌هاي معطل مانده صنايع متعدد پايين‌دستي در كشور خواهد شد و امكان توسعه صادرات اين محصول را فراهم مي‌كند. فروش برق مازاد به ساير نقاط يكي ديگر از طرح‌هاي مورد بازديد خبرنگاران در بندر ماهشهر، مجتمع پتروشيمي فجر بود كه اين واحد به عنوان قلب مجتمع‌ها در ماهشهر عمل مي‌كند و در واحدهاي يوتيليتي (آب، بخار و برق)‌ كه نياز مبرم و اوليه صنعت پتروشيمي است، خودكفا شده است. تامين برق منطقه به عهده پتروشيمي فجر است. اين مجتمع مازاد برق خود را به ساير نقاط كشور مي‌فروشد و در حال حاضر 2 هزار مگاوات برق مازاد دارد كه مي‌تواند تامين‌كننده برق شبكه سراسري نيز باشد. براي احداث اين واحد توليد برق 620 ميليارد تومان هزينه شده است. طرح پلي‌اتيلن سبك بازديد بعدي خبرنگاران، مجتمع پتروشيمي اميركبير بود كه اين مجتمع واحدهاي پلي‌اتيلن سبك خطي با ظرفيت 300 هزار تن، اتيلن به ظرفيت 520 تن، پروپلين به ظرفيت 158 هزار تن و بنزين پيروليز به ظرفيت 317 هزار تن در سال احداث شده است. پيش از اين اميركبير يكي از واحدهاي توليدكننده بنزين در ماهشهر بود كه پس از اجراي سياست‌هاي افزايش قيمت سوخت و صرفه‌جويي در مصرف بنزين نياز به توليدات آن قطع شد، اما به گفته عليرضا بابادي معاون پتروشيمي اميركبير اين بنزين به ميزان مورد نياز به عنوان خوراك پتروشيمي بوعلي توليد مي‌شود و به عنوان محصول پايه‌اي براي ساير توليدات در اختيار مجتمع مذكور قرار مي‌گيرد. واحد پتروشيمي اميركبير طي 7 ماه روزانه 400 تن بنزين از آروماتيك‌ها توليد مي‌كرد. در حال حاضر توليدات پتروشيمي اميركبير كاربرد عمده‌اي در لوله گاز و فاضلاب، جعبه حمل و نقل، اسباب‌بازي و وسايل خانگي، ظروف مايعات، كيسه‌هاي پلاستيكي و بطري دارد. به اعتقاد كارشناسان سودآوري و اشتغالزايي صنعت پتروشيمي مي‌تواند سرمايه‌گذاران را به اين سمت سوق دهد زيرا دهه آينده دهه پلاستيك خواهد بود و جهش به سوي مصرف محصولات پتروشيمي افزايش خواهد يافت از اين رو با وجود منابع غني‌گاز در پارس جنوبي و دستيابي سريع به خوراك به عنوان ماده اصلي مجتمع‌هاي پتروشيمي، سرمايه‌گذاري در اين بخش با بازگشت سرمايه بالا و رونق صنايع پايين‌دستي روبه‌رو خواهد بود.