مسئله بنزین از نگاه برنامه هفتم و دولت چهاردهم

یکی از تاکیدات مهم رئیس جمهور منتخب در برنامه های رسانه ای انتخاباتی، اجرای قوانین بالادستی از جمله برنامه هفتم توسعه بوده است. این قانون در روزهای اخیر پس از تایید مجمع تشخیص مصلحت نظام به دولت ابلاغ شد. یکی از محورهای مهم این سند، انرژی و به خصوص بنزین  است. حامل انرژی که کشور در آن حوزه با چالش هایی همچون تولید کمتر از مصرف روبه روست. با این همه، این سوال مطرح می شود که دولت پزشکیان چه مسیر کلی را در این زمینه پیش رو خواهد داشت؟ به نظر می رسد رویکرد کلی برنامه هفتم، تاکید بر متنوع سازی سبد سوخت و نیز کاهش مصرف بنزین است و دست دولت برای اجرای سیاست های قیمتی در حوزه بنزین بسته نیست.

بازگذاشتن دست دولت درباره قیمت بنزین

فصل نهم از برنامه هفتم پیشرفت به موضوع انرژی اختصاص دارد که ماده 46 آن مربوط به مدیریت و نحوه مصرف بنزین، نفت گاز(گازوئیل) و سایر حامل های انرژی شبکه حمل و نقل کشور است. در تمام این فصل و بندهای زیر مجموعه آن هیچ حکمی درباره تعیین یا اجرای سیاست قیمتی درباره بنزین دیده نمی شود. در عوض مجموعه احکامی درباره تنوع در سبد سوختی کشور و سازوکارهایی برای مدیریت و بهینه سازی مصرف و جلوگیری از قاچاق سوخت بیان شده است.

در بند ب ماده 46 تاکید شده است که «به‌منظور رفع ناترازی بنزین، ایجاد تنوع در سبد سوختی کشور و اجرای تکالیف پدافند غیرعامل و قانون هوای پاک، سازمان {برنامه و بودجه} مکلف است با همکاری وزارتخانه‌های نفت، کشور و صنعت، معدن و تجارت، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان ملی استاندارد ایران، برنامه جامع تأمین و تخصیص حامل های انرژی شبکه حمل‌‌و‌نقل کشور را شامل بنزین، نفت‌گاز، گازمایع، برق و گازطبیعی فشرده حداکثر ظرف شش‌ماه از لازم الاجرا شدن این قانون تهیه نموده و به تصویب هیئت وزیران برساند.»

حکم قانونی فوق گرچه فاقد سیاست مصرح قیمتی درباره سوخت است اما منع قانونی نیز برای آن مطرح نکرده و به جای آن دولت را مکلف کرده است برنامه جامعی برای تامین و تخصیص حامل های انرژی شبکه حمل و نقل کشور ازجمله بنزین تهیه کند که البته امکان درنظر گرفتن سیاست قیمتی در این برنامه جامع نیز در صورت هماهنگی دولت و مجلس وجود دارد.

نکته دیگر هدف کمی تولید روزانه 129 میلیون لیتر بنزین در انتهای برنامه است که در جداول برنامه هفتم در این حوزه بیان شده و به نظر می رسد در حال حاضر تولید بنزین در کشور فاصله زیادی با آن ندارد. این موضوع نشان می دهد که تمرکز دولت می بایست متوجه توسعه سایر سوخت ها و نیز کنترل مصرف بنزین باشد.

در برنامه هفتم همچنین حکم مهم دیگری مبنی بر ایجاد سازمان راهبردی در زیرمجموعه دولت برای موضوع انرژی مطرح است. هدف از تشکیل این سازمان، ایجاد هماهنگی فرابخشی و مدیریت کلان و متمرکز در حوزه بهینه سازی مصرف انرژی، مدیریت بهینه ناترازی انرژی در بخش های مختلف با رعایت ملاحظات کاهش شدت انرژی و پیگیری اجرای طرح های بهینه‌سازی انرژی و تعیین میزان و نحوه تخصیص کلیه یارانه‌‌های انرژی در هر بخش است.

دیدگاه دولت چهاردهم

دیدگاه چهاردهمین رئیس جمهور منتخب درباره سیاست بنزینی به صورت مشخص از سوی وی در آخرین  مناظره با سعید جلیلی در پاسخ به مجری مناظره مطرح شد. وی با اشاره به یارانه های انرژی گفت: ما پرت انرژی داریم و این انرژی را بیشتر پولدارها مصرف می کنند، کسانی که خانه و ماشین و منابع و امکانات بیشتر دارند، اما هزینه آن را آدم هایی می دهند که انرژی و برق مصرف نمی کنند، خانه هایشان یک لامپ دارد، حاکمیت این یارانه را به کسانی می دهد که پولدارند، اگر قرار است این مسئله عادلانه مطرح شود باید این پول به همه داده شود.

باید کارشناسی شود که افراد ضعیف آسیب نبینند

رئیس جمهور منتخب درباره راه حل مسئله نیز گفت: نگاه من این است که اگر عدالت وجود دارد باید محرومان را دید ، کسانی را باید دید که جان و مالشان را برای انقلاب و جنگ می گذارند، {نه پولدارها} پس اگر بخواهند یارانه بدهند، اول باید به این افراد بدهند، بعد اگر رسید به من هم بدهند، هیچ اشکالی ندارد، اما نباید با یارانه دادن به من سفره نان افراد محروم را ساقط کنیم، این یک نگاه کلی است و آن چه در قانون وجود دارد و به صورت کارشناسی باید حل کرد آن است که این یارانه ای را که به یک عده می دهیم و به یک عده نمی دهیم، عادلانه اش کنیم.

مسعود پزشکیان در برنامه اولین مناظره نیز با انتقاد از برخی از رسانه ها به دلیل انتساب موضوع گرانی بنزین به وی گفت: خبری را در رسانه ها به نقل از ما پخش کرده اند که بنزین را گران می کنیم، ما بارها گفته ایم که این کار را نمی کنیم ولی متاسفانه رسانه ها خبرها را به این شکل درمی آورند، به طور قاطع می گویم که ما بدون رضایت مردم هیچ گونه اقدامی نخواهیم کرد.

در مجموع باید گفت که نگاه کلی دولت منتخب در خصوص بنزین، عادلانه کردن یارانه آن و همچنین لااقل پرهیز از شوک های قیمتی به آن (بر خلاف برخی اظهارنظرهای اعضای ستاد وی در هفته های اخیر) است. با این حال، این که چه مسیری طی خواهد شد و به عنوان مثال چه سرنوشتی در انتظار سهمیه بندی بنزین است، موضوعی است که باید منتظر مواضع بعدی دولت در این خصوص باشیم.

روزنامه خراسان