توافق پشت پرده گازی قطر و روسیه

یازدهمین نشست مجمع صادرکننده گاز در حالی روز پنجشنبه با حضور 14 کشور عضو و ناظر در دوحه برگزار شد که برخی گزارشها از توافق پشت پرده گازی قطر و روسیه و انتقال میزبانی سران GECF از تهران به دوحه حکایت دارد. طرح تاسیس مجمع کشورهای صادرکننده گاز 10 بهمن سال 1385 از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار با ایگور ایوانف دبیر شورای امنیت وقت روسیه مطرح شد. بر این اساس با اعلام آمادگی ایران، روسیه و قطر به عنوان تروئیکای گازی جهان نشست سه جانبه ای مهر ماه سال 1387 به منظور تسریع در ایجاد یک مجمع جهانی به میزبانی تهران برگزار شد. پس از توافق وزیران نفت و انرژی تروئیکای گازی درباره چارچوب ایجاد یک مجمع مستقل بین المللی گاز، با تصویب اساسنامه روسی این مجموعه در نشست مسکو، به طور رسمی فعالیتهای این مجمع بین المللی با حضور 11 کشور دارنده ذخایر گاز طبیعی جهان آغاز شد. در نهایت با تاسیس این مجمع جهانی گاز ابتدا مقر دائمی دبیرخانه مجمع کشورهای صادرکننده گاز به قطر و سپس "لئونید بوخانوفسکی" نامزد روسیه هم به مدت دو سال به عنوان دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز انتخاب شد. انتخاب دبیر کل مجمع کشورهای صادرکننده گاز از روسیه هر چند با انتقادات کارشناسان صنعت گاز ایران مواجه بود اما مسئولان وزارت نفت در پاسخ به انتقادات از دبیر کلی " بوخانوفسکی" حمایت کردند. مسئولان وزارت نفت در پاسخ به انتقادات، سه عامل میزان تولید، حجم ذخایر، صادرات گاز و قدمت حضور در بازارهای جهانی گاز را از مهمترین عوامل دبیرکلی روسیه در مجمع کشورهای صادرکننده گاز دانسته و اعلام کردند: با حضور روسیه به عنوان دبیر کل وضعیت دبیرخانه و سامان دهی بازارهای جهانی از بلا تکلیفی خارج می شود. بررسی این موضوع نشان می دهد که با حمایت روسیه از قطر مقر دائمی دبیرخانه مجمع صادرکنندگان گاز به دوحه منتقل شده است و در عوض قطر با متقاعد کردن نظر برخی از کشورهای عضو مجمع همچون مصر، الجزایر، گینه استوایی، لیبی و نیجریه شرایط را برای دبیر کلی بوخانوفسکی روس فراهم کرد. میزبانی سران GECF از تهران به دوحه رفت یازدهمین نشست وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز هم روز گذشته با حضور 14 کشور عضو و ناظر در حالی به میزبانی دوحه آغاز به کار کرد که مهمترین محور این نشست تعیین میزبان اولین اجلاس سران این مجمع بین المللی گاز بود. پیش از برگزاری نشست دوحه، سید مسعود میرکاظمی وزیر نفت از اعلام آمادگی ایران برای برگزاری نخستین اجلاس سران کشورهای عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز خبر داده و گفته بود: تعیین میزبانی اجلاس سران مهمترین دستور کار مجمع صادر کنندگان گاز است. اما در نهایت با توافق پشت پرده گازی مسکو- دوحه بار دیگر میزبانی برگزاری یک نشست استراتژیک حوزه انرژی به قطری ها واگذار شد. پیگیریهای مهر از وزارت نفت نشان می دهد که پیش از برگزاری نشست دوحه، سرگئی اشماتکو و عبدالله بن حمد العطیه وزیران نفت و انرژی روسیه و قطر مذاکراتی را برای ایجاد اجماع برای واگذاری میزبانی اجلاس سران مجمع صادرکنندگان گاز به دوحه انجام داده بودند. بر این اساس با موافقت اکثریت اعضا دوحه نوامبر سال اینده میلادی میزبان روسای جمهور 14 کشور عضو و ناظر مجمع صادرکنندگان گاز خواهد بود. از سوی دیگر در حالی ایران به عنوان دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی جهان سومین ناکامی متوالی خود را در مجمع صادرکنندگان گاز تجربه می کند که در شرایط فعلی میزان پیشرفت صنعت گاز ایران در سطح جهان قابل توجه بوده است. در اختیار داشتن ظرفتی تولید، پالایش و انتقال 600 میلیون متر مکعب گاز طبیعی، موقعیت استراتژیک جغرافیایی و ژئو انرژی برای ترانزیت، سوآپ و صادرات گاز به بازارهای شرق آسیا و غرب اروپا و وجود بیش از 33 تریلیون ذخیره گاز طبیعی از مهم ترین پتانسیل های گازی ایران بوده که حتی به مجمع صادر کنندگان گاز هم وزن داده است. این در حالی است که افزایش ظرفیت تولید، پالایش و انتقال روزانه گاز به مرز یک میلیارد متر مکعب تا پایان برنامه پنج توسعه، راه اندازی اولین کارخانه LNG با ظرفیت تولید سالانه 10.5 میلیون تن و افزایش سهم در تجارت جهانی گاز از مهمترین برنامه های کلان مدت ایران در برنامه پنجم توسعه در بخش گاز به شمار می رود. به گزارش مهر، در حال حاضر 11 کشور به عنوان و سه کشور ناظر در مجمع کشورهای صادرکننده گاز حضور دارند که کشورهای عضو 42 درصد از تولید گاز جهان، 70 درصد از ذخایر گازی جهان، 38 درصد از انتقال گاز با خط لوله و 85 درصد از تجارت گاز طبیعی مایع شده (ال.ان.جی) را در اختیار دارند. در شرایط فعلی الجزایر، بولیوی، ایران، قطر، گینه استوایی، لیبی، مصر، نیجریه، روسیه، ترینیداد وتوباگو، ونزوئلا 11 عضو اصلی و قزاقستان، هلند و نروژ سه عضو ناظر مجمع کشورهای صادرکننده گاز به شمار می روند.