رانت خودروسازان به اندازه یک خودرو!/ کف قیمت کارخانه‌ای هم بالا رفت

روز گذشته نتایج قرعه‌کشی فروش خودرو در سامانه یکپارچه تخصیص خودرو اعلام شد و اگر نگاهی به میزان ظرفیت فروش طرح‌های مختلف و تعداد متقاضیان خودروهای گوناگون بیندازیم، شاهد شانس اندک هر فرد برای برنده شدن در قرعه‌کشی سامانه یکپارچه هستیم. در طرح اخیر قرعه‌کشی سامانه یکپارچه مجموعا 5 میلیون و 740 هزار نفر ثبت‌نام کردند، در حالی که تنها  104 هزار خودرو به متقاضیان اختصاص می‌یابد. اگر به آمار جزئی‌تر افراد ثبت‌نامی و میزان ظرفیت فروش نگاهی بیندازیم، مشاهده می‌کنیم شانس برنده شدن هر فرد برای یک خودرو پژو پارس سال یا پژو 206 نزدیک به 0.02 درصد است.

از طرف دیگر وضعیت خودروسازی داخلی در شرایطی است که گزارش‌های فعالیت ماهانه خودروسازهای بزرگ کشور نشان از رشد قابل توجهی که بتواند نوید پایان لاتاری خودرو را بدهد، ندارد. میزان تولید خودروهای ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو به عنوان خودروسازهای بزرگ کشور بر اساس آخرین گزارش‌های فعالیت که در سامانه کدال منتشر کردند، به ترتیب در ۳ ماهه 1401، 123 هزار، 75 هزار و 27 هزار دستگاه بوده است که مجموعا نسبت به سال گذشته حدود 11 درصد رشد کرده، در حالی که برای حذف قرعه‌کشی خودرو نیاز به افزایش نزدیک به 50 درصدی تولید و عرضه است.

به گزارش «وطن‌امروز»، بررسی داده‌های شرکت‌های خودروساز داخلی (ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌‎خودرو) در تارنمای کدال حاکی از افزایش میزان تولید در فصل بهار سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته است به طوری که در ۳ ماه ابتدایی سال جاری 226 هزار و 378 خودرو توسط این شرکت‌ها تولید شده است که نسبت به 203 هزار و 502 خودروی تولید شده در بهار 1400 حاکی از رشد 11 درصدی است. با این وجود باز هم میزان عرضه خودرو به بازار به قدری نیست که بساط لاتاری خودرو برچیده شود. منوچهر منطقی، معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صنعت، معدن و تجارت در این باره گفته است: «اگر یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه خودرو به بازار ایران عرضه شود، به قرعه‌کشی نیازی نخواهد بود. وقتی برای تقاضا عرضه کمی وجود دارد، به‌ طور طبیعی قیمت بالا می‌رود و قیمت کارخانه با بازار، فاصله معناداری پیدا می‌کند. محاسباتی انجام شد تا نشان دهد چقدر خودرو باید عرضه شود تا نیازی به انجام قرعه‌کشی نباشد و بر اساس نتایج آن محاسبات، برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شد. این محاسبات نشان داد اگر یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه خودرو به بازار ایران عرضه شود، به قرعه‌کشی نیازی نخواهد بود، پس تولید یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو برای امسال هدف‌گذاری شده است تا عرضه و تقاضا به هم نزدیک شود». با این توضیحات می‌توان گفت فاصله‌ای عمیق بین نقطه مطلوب یعنی شرایطی که دیگر احتیاجی به لاتاری خودرو نباشد، با شرایط کنونی تولید خودرو در شرکت‌های بزرگ داخلی وجود دارد. در صورتی که میزان تولید خودرو در ۳ ماه ابتدایی سال جاری یعنی 226 هزار و 378 عدد در ۳ فصل آتی نیز ادامه داشته باشد، میزان تولید خودرو در کشور ظرف یک سال 905 هزار و 512 دستگاه برآورد می‌شود. این یعنی تا یک میلیون و 400 هزار دستگاه خودروی اعلام شده توسط معاون وزیر صمت، باز هم عقب‌افتادگی 494 هزار و 488 دستگاهی وجود دارد. به عبارت دیگر میزان تولید خودرو باید 54 درصد افزایش یابد.

* شکاف قیمتی به اندازه یک خودرو!

یکی از نتایج سیاست‌گذاری غلط در حوزه خودرو، ایجاد شکاف قابل توجه قیمتی میان قیمت کارخانه و بازار آزاد در خودروهای داخلی است. در همین ارتباط اگر به عنوان نمونه برخی خودروها را مورد بررسی قرار دهیم، در حال حاضر قیمت پژو‌ پارس سال در بازار آزاد حدود 320 میلیون تومان است، در حالی که قیمت کارخانه این خودرو 176 میلیون تومان است که نشان از شکاف 144 میلیون تومانی است که این عدد تنها 30میلیون تومان پایین‌تر از رقم فروش کارخانه است. یا نمونه‌ای دیگر، قیمت پژو 206 در کارخانه 150 میلیون تومان و در بازار آزاد 300 میلیون تومان است که این فاصله قیمت خود به اندازه بهای یک خودرو است.

این اختلاف قیمت تنها با افزایش میزان تولید خودروی داخلی و عرضه آن در بازار کاهش خواهد یافت و با روند قرعه‌کشی‌های قطره‌چکانی وزارت صمت، این اختلاف قیمت تشدید خواهد شد.

* چشم بازار خودرو به واردات

در حالی وارد دومین ماه تابستان شده‌ایم که بازار خودرو شاهد روند صعودی افزایش قیمت‌ است و همچنان از آیین‌نامه واردات خودرو خبری نیست، این در حالی است که بر اساس وعده‌های وزیر صمت، بنا بود این آیین‌نامه تا پایان خرداد نهایی و تصویب شود تا بازار خودرو از بلاتکلیفی خارج شود.  ممنوعیت واردات خودرو از سال 97 به دلیل محدودیت‌های ارزی و بهبود کسری تراز تجاری با مصوبه سران قوا اجرا شد که تا اردیبهشت سال جاری این مصوبه پابرجا بود. اواسط خرداد امسال بود که رئیس مجلس شورای اسلامی، قانون ساماندهی صنعت خودرو را که در آن تاکید بر مجوز 5 ساله واردات خودرو شده است، به دولت ابلاغ کرد. بر اساس ماده ۴ این قانون که توسط محمدباقر قالیباف ابلاغ شد، وزارت صمت موظف به تنظیم آیین‌نامه واردات خودرو و تصویب آن شده است. از سوی دیگر پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، سیدرضا فاطمی‌امین به عنوان وزیر صمت وعده داد تا پایان خرداد سال ۱۴۰۱ واردات خودرو تعیین‌تکلیف و آیین‌نامه‌ آن تصویب خواهد شد، این در حالی است که با وجود عبور از مردادماه هنوز این مصوبه نهایی نشده که خود موجب شده است خریداران بلاتکلیف بمانند و به دلیل نبود تعادل در عرضه و تقاضا، قیمت‌ها روز‌به‌روز افزایش می‌یابد.

* کف قیمت کارخانه‌ای خودروها هم بالا رفت

حذف خانواده تیبا و ساینای معمولی از سبد محصولاتی سایپا سبب بالا آمدن کف قیمت کارخانه‌ای خودرو می‌شود. با حذف این خودروها کف قیمت خودرو در کارخانه نزدیک به 25 درصد رشد را تجربه می‌کند.

بر اساس اعلام وزارت صمت، باید ۲ عضو خانواده تیبا (تیبا صندوقدار و تیبا 2) و ساینا از خط تولید خارج شوند. خروج این خودروها از خط تولید باعث خواهد شد ارزان‌ترین محصولات سبد محصولاتی ۲ خودروساز بزرگ کشور از دور خارج شوند. محمدعلی تیموری، مدیرعامل خودروسازی سایپا چندی پیش اعلام کرد تیبا صندوقدار از خط تولید خارج شده و تیبا 2 یا همان تیبا بدون‌صندوق (هاچ‌بک) نیز تا پایان تیرماه سال جاری روانه موزه خواهد شد. این خودروساز برای توقف تولید ساینا معمولی زمانی را اعلام نکرده اما بر اساس اظهارات رضا فاطمی‌امین، وزیر صمت توقف تولید ساینا معمولی نیز در دستورکار قرار دارد. تیبا صندوقدار با قیمتی حدود 120 میلیون تومان ارزان‌ترین محصول حاضر در سبد محصولاتی ۲ خودروساز بزرگ کشور محسوب می‌شد. ساینا معمولی نیز در مبدأ، قیمتی حدود 124 میلیون تومان داشت. تیبا 2 نیز با قیمتی حدود 127 میلیون تومان جایگاه سوم ارزان‌ترین خودروی حاضر در سبد محصولاتی ایران‌خودرو و سایپا را به خود اختصاص داده بود.

حال با حذف خانواده تیبا و ساینا، پژو 206 تیپ 2 که همچنان در خطوط تولید ایران‌خودرو حاضر است، با قیمتی حول و حوش 150 میلیون تومان، عنوان ارزان‌ترین خودروی کارخانه‌ای را تصاحب خواهد کرد.  چنانچه ایران‌خودرو تصمیم بگیرد 206 تیپ ۲ را از برنامه تولید خود خارج کند و پژو 206 تیپ 3 با سقف شیشه‌ای را جایگزین آن کند (‌206 تیپ 3 با سقف شیشه‌ای در کارخانه بیش از 180 میلیون تومان قیمت دارد) آنگاه با توجه به قیمت کارخانه‌ای پژو پارس با موتور XU7P که 176 میلیون است،‌ کف قیمت کارخانه حدود 38 درصد صعود خواهد کرد. این رشد قیمت با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد کشور سبب خواهد شد بخش دیگری از خریداران به دلیل ناتوانی در تامین مبلغ مورد نظر برای خرید خودرو از دور خارج شوند.

منبع: وطن امروز