استاد اقتصاد: سودهای کلان پتروشیمی به جیب عده‌ای خاص و نه مردم خاص می‌رود

عادل پیغامی استاد اقتصاد دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) امروز در برنامه دستخط شبکه 5 صدا و سیما حاضر شد و به سوالات متعدد مجری پاسخ داد.

به گفته وی امام صادقی‌ها (فارغ التحصیلان دانشگاه امام صادق(ع) وقتی وارد عرصه‌ می‌شوند که جریانات مختلف شکست می‌خورند، دانشگاه امام صادق 6000 دانشجو دارد؛‌ در این دولت، کمتر از 20 نفر به مسئولیت‌ها رسیده‌اند.

وی همچنین از ماجرای تلاش وزیر علوم دولت اصلاحات برای به هم ریختن دانشگاه امام صادق (ع) خبر داد.

وی همچنین با بیان این که دکترین اقتصادی واحدی از دولت شنیده نمی‌شود، گفت: در حوزه مالیات و روش‌های تامین مالی دولت، کارهای خوبی در دست انجام است، اقتصاد ایران 70 سال است که رانتی است و در 20 سال گذشته، رانت‌های بزرگی نصیب 4 درصد جامعه شده است، سودهای کلان پتروشیمی به جیب عده‌ای خاص می‌رود، نه مردم.

پیغامی سرعت مجلس در اصلاح امور را کُند دانست و ماجرای گُم شدن طرح‌های پیشنهادی تربیت نخبگان نفتی در وزارت علوم و تذکر رهبر انقلاب را یادآور شد.

وی گفت: کسانی که برای تحلیل‌های اقتصادی به رسانه دعوت می‌شوند، اقتصاددان‌های درجه 3 کشور هستند. دولت روحانی نسبت به دولت خاتمی متوهمانه‌تر عمل کرد، احمدی‌نژاد دانش جعفری را دو سال بیشتر تحمل نکرد و اقتصاد را به کسانی داد که تفکر اقتصادی نداشتند.

وی همچنین گفت: درباره فرمایشات رهبری، با اقتصاددانان خارجی بهتر می‌توان صحبت کرد، تا با داخلی‌ها،به گفته وی، بورس در درازمدت بهتر می‌شود.

به گزارش فارس، مجری این برنامه گفت: میزبان یکی از چهره های اقتصادی کشور هستیم که البته سن و سال خیلی زیادی ندارند، ولی در عین اینکه به 50 سال نرسیده‌اند، انسان بسیار پخته ای در حوزه اقتصادی و نظریه‌سازی اقتصادی است و کارهای فراوانی در این عرصه انجام داده است.

هفته پیش هم که برنامه مان با سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی بود با بازخوردهای فراوانی میان مخاطب روبرو بود و الان هم که موضوع اصلی کشور موضوع اقتصادی است، خدمت ایشان خواهیم بود متولد 52 در تهران؛ سال 71 وارد دانشگاه امام صادق علیه السلام می شوند و در کنار تحصیلات علمی اقتصاد، تحصیلات حوزوی خودش را هم طی می کند. دکتری علوم اقتصادی دارد و به نظرم گفتنی‌های فراوانی برای ما خواهد داشت از حال، گذشته و آینده عرصه اقتصادی کشور.

در خدمت جناب آقای دکتر عادل پیغامی هستیم؛ اقتصاددان و استاد دانشگاه که من بخش هایی از سوابق ایشان را بیان کردم و امروز می خواهیم کلی بحث های خوب داشته باشیم و بیشتر در عرصه اقتصاد یاد بگیریم.

*سلام، خیلی خوش آمدید

عرض سلام خدمت و بینندگان عزیز دارم

*اوضاع امام صادقی ها چه طور است اول برنامه گفتم 71 وارد دانشگاه امام صادق شدید و در کنار تحصیلات دانشگاهی تحصیلات حوزوی هم خواندید. الان خیلی با امام صادقی ها شوخی می‌کنند.

شوخی که طبیعی است و فضای مجازی هم هست و شوخی‌ها هم آمیخته می شود با چیزی که مردم نیاز دارند و دوست دارند و برخی هم شیطنت هایی می‌کنند.

دانشگاه امام صادق علیه السلام هم در حوزه کارآمدی نظام دغدغه ای که مرحوم آیت الله مهدوی کنی داشتند که بحث کارآمدی و نظام سازی بود و یک طور دانشگاه گام دوم و گام سومی بود که در دهه 60 در ابتدای گام اول تاسیس شده و جالب اینکه در این سال ها همه جناح های سیاسی در همه دوره ها و مدیریت های مختلف از امام صادقی ها استفاده کرده‌اند. امام صادقی هایی که الان در دولت جدید به نوعی مطرح می شوند و در فضای مجازی هم به آنها اشاره می شود بیشتر در گروه اقتصادی وارد شده‌اند.

امام صادقی ها معمولا وقتی وارد عرصه ها می شوند که جریانات مختلف شکست می‌خورند؛ تا وقتی آنها باشند، اینها معمولا بالا نمی آیند شما مثلا سازمان بورس ببینید چه زمانی آقای صالح‌آبادی جوان بیست و شش و هفت ساله رئیس سازمان بورس می شود وقتی کسی نمی‌تواند بیاید.

در هر صورت دانشگاه امام صادق 6000 نفر است و کل کسانی که شاید الان به مسئولیت ها رسیدند کمتر از بیست نفر باشند به جهت های اخلاقی و سیاسی نگاه آیت الله مهدوی کنی را سعی می‌کنیم دنبال کنیم. در کدام دانشگاه شما می توانستید رئیس دانشگاه را هر روز ببینید و هر روز با او صحبت کنید، ارتباط پدرانه با او برقرار کنید مسائل شخصی خانوادگی‌ات را هم بتوانید با او مطرح کنید؟ من صراحتا بگویم من خودم شنیدم از زبان خودشان که تاکید داشتند که در دانشگاه امام صادق و در گزینش اصلا مسائل سیاسی و جناح سیاسی اعمال نشود، فقط تنها مسئله ای که ایشان تاکید داشتند بحث ولایت فقیه بود.

من خودم 25 ساله بودم آذر 77، که مدیرکل دانشجویی فرهنگی دانشگاه شدم با حکم ایشان. فضای سال 77 هم فضای بسیار حساسی بود به سبب آشفتگی های سیاسی اجتماعی و فرهنگی که شده بود مخصوصا وزیر علوم آن زمان مثلا پیگیر این بود که فضای دانشگاه امام صادق را جوش را به هم بریزد، ما حد نصاب نمره قبولی‌مان 12 بود در دوره لیسانس، برخلاف آئین نامه وزارت که نمره قبولی 10 است. وزیر پایش را در یک کفش کرده بود و مفصل هیئت می فرستاد که شما چرا 12 هستید ما می گفتیم ما استاندارد آموزشی را پایین نیاوردیم بالا بردیم. این هم دانشگاه خاصی است و با بودجه نفت و دولت نیست و بودجه متفاوتی دارد اموال امام صادق(ع) است ما استاندارد را بالا بردیم.

هیئت پشت هیئت و نهایتا خود وزیر آمد در یک فضای آشوب‌ناک و با مسائل حاشیه سازی های فراوان که به زور باید شما هم اجازه بدهید دانشجو بیش از ساعتی که شما می گویید غیبت کند، ما گفتیم نه غیبت 20 ساعت در ماه آن هم موجه و هم نمره‌تان باید بشود 10 در شرایطی که دانشگاه فاطمیه قم را به هم ریختند. عامدانه به هم ریختند با فضاسازی های روزنامه‌ای و به نوعی فتحش کردند. عده ای دور هم جمع شدند گفتند دانشگاه بعدی دانشگاه امام صادق است که باید فتح شود از طرفی آقای موسوی خوئینی ها حرف می زد با برخی دانشجویان و افراد قرار می گذاشت، از طرفی آقای علوی تبار و آقای سروش جلساتی را می گذاشتند و عده ای از دانشجویان را فعال می کردند که در و دیوار دانشگاه علیه مقام معظم رهبری مطلب بنویسند و با بی بی سی مصاحبه کنند در این شرایط بسیار آشوب‌ناک ایشان یک جوان 25 ساله را می گذارد مدیر کل دانشجویی فرهنگی دانشگاه.

* این که شما می گویید که الان شجاعت کردند و فداکاری کردند آمدند در عرصه اقتصاد بچه هایی که الان سمت گرفتند ولی تذکر آقای دکتر رئیسی رئیس جمهور هم به نظرم تذکر به جایی بود؛ یک جاهایی هم باید مراعات بکنند اینکه یک دفعه گفت همه اش هم کلاسی هایتان را نیاورید، درست بود به نظر من باید یک حد و حدودی هم برایش قائل شد که اصلا هم اجازه سوء استفاده از این تحول بزرگ و این دستاورد بزرگ داده نشود و چیزهایی که شما می‌گویید دستاورد بزرگی برای جمهوری اسلامی است دانشگاهی با این سبک و سیاق با این تولید نیروهای مختلف در ابعاد مختلف و حتی نظریه ها و جناح های مختلف نباید آسیب ببیند باید حد و حدودش رعایت شود

بلاشک هم عقل و هم شرع به ما تاکید می کند که اصل بر شایسته‌سالاری است. اگر واقعا دو نیروی شایسته ای هستند که یکیش هم کلاسی من هستند و دیگری هم کلاسی من نیستند و شایسته تر است من اجازه ندارم هم کلاسی ام را بیاورم باید مصداقی ببینیم که این افراد این اشتباه را کردند و مصداقی هم برخورد شود و از این طرف هم کمی فضا رسانه ای است و مجازی است؛ یعنی ما الان سوال مان این است که مثلا چند درصد از مدیران کشور دانشگاه تهرانی هستند؟ چند درصد دانشگاه شریفی هستند؟ همیشه هم بوده این درصد ها.

*الان اوضاع چه طوری است فکر می کنید دولت در این چند ماه چه طور حرکت کرده و ریل گذاری می کند برای آینده و به نظرتان فرصت ها و تهدید ها کجاست؟

انتظار این است که دکترین واحدی از مسیر تغییر وضع موجود مسیر رفع آسیب ها و مسیر درمان مشکلات اساسی اقتصاد را بشنوند. این در فضای انتخاباتی معمولا فرصت نیست که این دکترین ها شنیده شود چون بیشتر وعده ها و کارهای انتخاباتی است،‌ ولی بعد از پیروزی انتخاباتی تا تشکیل دولت ما تقریبا دو ماه داشتیم آنجا جامعه اقتصاد دان ها منتظر بود دکترین ها را بشنود که نشنید در این فاصله هم نشنیدیم.

*نشنیدید؟! چون یک جلسه ای آقای رئیسی گذاشتند.

بله در آن جلسه بیشتر از جانب ما نکاتی مطرح شد تا اینکه از طرف آنها و حتی تیم ها و گروه های فکر اقتصادی ایشان در آن جلسه حضور نداشتند این یکی از اشکالاتی بود که آن جلسه داشت، ولی از یک طرف ما منتظریم این را بشنویم، ولی از یک طرف هم اطلاعات ناقص است برای تحلیل. ما نمی دانیم که در گروه اقتصادی دقیقا چه نوع دکترین هایی دارد انتخاب می شود؟ مثلا اخباری که منتشر می شود شاید بعد رسانه ای اشکال دارد، چه از طرف خود دولت چه از طرف دفتر رسانه ای که بیشتر اخبار سطحی و قشری منتشر می شود؛ مثلا فکر کن چه کسی رئیس بانک کجا شد چه کسی معاون کجا شد، ولی در مورد برنامه ها و مسیری که قرار است طی شود کمتر اطلاع‌رسانی شود.

ما معلم ها با اطلاعات تحلیل می کنیم، فعلا اطلاعاتم به قدر نیست پس هم زمان کم است برای اینکه قضاوت کنیم و هم اطلاعات بسیار کم است برای اینکه تحلیل کنیم، اما این نکته سوم این است که واقعا آن حدی که اطلاعات را دریافت می کند، حوزه اقتصاد دولت حوزه یک پارچه ای فعلا نیست به جهت کارنامه ها مثلا ما در عرصه توسعه تجارت هم می بینیم یک جوانی که از قبل می شناسیم دارد یک فعالیت هایی می کند و اقداماتی می کند و هم وقتی که سوال و جواب می کنیم پالس های خوبی دریافت می‌کنیم و یا در عرصه حوزه مالیات آدم احساس خوبی دارد نسبت به کارهایی که دارد انجام می‌شود.

نسبت به مقوله تامین مالی دولت و هزینه مالی در همین یکی دو ماه اخیر، اینکه از بانک مرکزی استخراج نشود، اینکه از اوراق بدهی استفاده ای که واقعا می شود گفت که سوء استفاده شده و سونامی های بدهی را علیه اقتصاد ایران راه انداخته را جلویش را گرفته باشند، اینها نکات خوبی است که می شنویم، ولی واقعیت این است که اقتصاد ایران بیمار است؛ بیماری های بسیار عمیق و بلندمدتی هم دارد بخشی هم برای دوران پهلوی است که باقی مانده است.

اقتصاد ایران 70 سال است که اقتصاد رانتی است و آوردن این اقتصاد به سمت ریل پیشرفت و توسعه نیازمند یکسری تصمیمات سخت و دردآور است؛ دردآور نه برای مردم دردآور برای همان هایی که رانت دریافت می کنند، خب این دولت فعلا نشان نداده چه قدر حاضر است این چنین ریسک هایی را بکند و با بعضی جریانات دربیفتد.

*به لحاظ اقتصادی باید چه قدر مردم صبوری کنند؟ به لحاظ علم اقتصاد چه قدر باید صبر کنند و چه کمک هایی باید خودشان کنند که این عرصه یک مقدار هم آسان تر بگذرد و هم کوتاه تر بگذرد؟

عرض کردم بالاخره مثل بدنی که مدت ها به آن بی توجهی شده و انواع بیماری ها این بدن را گرفته و طبیعتا به نقطه ای رسیده که دیگر باید جراحی هایی بشود و دردآور است، بخشی از این درد طبیعتا به همه بدن منتقل می شود ولی باید با انواع مسکن ها بدن را راحت کرد والا جراحی هم ناممکن می شود، تسکین فقط این نیست که ما پول چاپ کنیم که فعلا مردم فکر کنند اوضاع خوب شده، یا به زور قیمت دلار را بیاوریم پایین‌تر از آنچه که بازار اقتضا می کند و مردم بگویند که چه خوب شد.

اینها خوبی های کوتاه مدت است بعدا آثار برعکسی دارد مردم بارها این را تمرین کردند در دولت های قبلی که یک دوره مثلا دو ساله، یک ساله و نیمه خوشی به مردم دادند و مردم احساس نسبتا خوبی داشتند، یک آرامش‌تری داشتند نه خوب آرامش تر نسبت به قبل، ولی بعدا چند برابرش را مردم بیچاره پس دادند به جهت همین بحث تورم.

نکته اساسی که می خواستم این جمله را بگویم این است که باید قبول کنیم که ب خش هایی از جامعه ما در طول این بیست سال گذشته و دو دولت گذشته، رانت های بسیار بزرگی گیرشان آمده ، تسکینی که باید به 94 درصد یا 96 درصد مردم داد مجموعه ای است که باید از آن چهار درصد دریافت کرد.

یک بخشی از جراحی برمی‌گردد به طبقات بالا و دهک‌های بالای درآمدی که باید در این مدت که دریافتی داشتند، حالا پس بدهند. از هر جهت دریافت داشتند به جهت دلار این ها رانت را دریافت کردند به جهت تورم رانتش را دریافت کردند. جالب است شاید بدانید که در این بیست سال گذشته وقتی مثلا ما متوسط تورم را می گفتیم 20 درصد است این متوسط بود برای یک گروه هایی که معمولا گروه های پولدار بودند این می شد ده دوازده درصد برای اقشار متوسط این می شد 40 درصد که این متوسط‌گیری می شد بیست درصد چرا باید برای اقشار نسبتا برخودار تورم حتی پایین تر بیاید این ها اشکالات است اقتصاد رانتی باعث تورم می شود. چرا چون مثلا فرض کنید پولی خلق می شود توسط بانک مرکزی دولت کسری بودجه اش را پر می کند دولت خودش الان دولت رانتی است، چون هزینه هایی می کند با پولی که از هیچی خلق شده است.

جالب تر این است که همه پولی که خلق شده، ای کاش فقط توسط دولت خلق می شد، چون بالاخره دولت ممکن است حقوق کارگرش را با این پول بدهد، شاید حداقل یک فایده کوچک داشته باشد اگر ضررهای بزرگی هم هست، ولی اگر بگوییم بخش زیادی از این پول و حجم نقدینگی که خلق شده ما در اقتصاد می گوییم پول درون‌زا، این در بانک ها خلق می شود نه در دولت نه در بانک مرکزی!

حالا بانک ها این پول را کجا خلق می کنند و به چه کسانی وام می دهند؟ به من و شما که نمی دهند وام ازدواج که می بینید چه مسئله ای دارد وام مسکن چه مسئله ای دارد این رانت و این پولی که توسط بانک ها خلق شده کجا می رود و بانک ها یکی از آن نهادهایی است که در این جراحی باید حسابی جراحی شوند.

* در این بیست آن مقاطعی که رانت های بزرگی بعضی گروه ها کسب کردند که شدند یک کلونی قدرت، اینها کجاها بوده است؟

عرض کردم یک بخش عمده در حوزه سیستم بانکی و خلق پول است یک بخش عمده اش در حوزه مالیات هایی است که باید داده شود و داده نشده است. مثلا فرض کنید کسی که خانه ای 100 متری و 150 متری دارد یا توانسته پس اندازی کند و برای بچه اش آپارتمانی دیگری بخرد، ما این را رانت‌خوار نمی دانیم هر چند که این هم ممکن است نسبت به آن فرد روستایی که در سیستان و بلوچستان و در هرمزگان است که خانه اش افزایش ارزشش به قدری نبوده، ممکن است مالیاتی هم از این فرد متوسط شهرنشین دریافت کنیم، ولی اصل رانت همان طور که گفتید در فدک های بالاست، قضیه از دهک هم می گذرد و آن جا در مقوله خلق پول و وام های کلانی که گرفته می شود، در مسئله زمین های بزرگی که ارزش افزوده آن چنانی پیدا می شود، در زمینه حباب ها در بازار سرمایه، مبادلات کلانی که صورت می گیرد، در مسئله بازرگانی آنجایی که انحصاراتی هست. انحصار همیشه رانت می آورد در اقتصاد هم می گوییم بعضی موارد باید دست انحصار باشد انحصارات طبیعی داریم انحصارات قانونی درست داریم اما در همان موارد انحصارات طبیعی و قانونی درست هم می گوییم حتما رانت خلق می شود و رانتش باید تخلیه بشود توسط مالیات.

ما در ایران رانت های تخلیه نشده را در جاهای مختلف زیاد داریم که صورت گرفته افرادی که از برخی مثلا منابع ارزی برخوردار شدند اینها رانت هستند. دریافت رانت اگر پیش‌مقدمه ای باشد برای یک پیشرفتی توسط یک نهاد، باز می گوییم در اقتصاد بلا اشکال است؛ مثلا فرض کنید ایران خودروی الان را کار ندارم ایران خودروی 30 سال پیش را می گوییم بعد از جنگ را می گوییم، اگر بگوییم مدتی از منابع ارزی به من بدهید من می خواهم خودرو را به یک پیشرفتی برسانم بازارهای خودروی منطقه را کسب کنم می گوییم باشد. تو را مثل یک نوزاد می بینیم هفت سال هم به تو رانت می دهیم، ولی اگر دیدیم این رانت تبدیل شد به ناکارآمدی بیشتر و به یکسری فقط سودهایی که به عده ای می رسد به مدیرانی که اهل بهره وری نیستند، اهل نوآوری نیستند، این رانت باید قطع شود.

الان هم دقیقا حوزه خودروی ما همین رانت را دارد و برخی حوزه های صنعتی دیگر ما. یا حوزه های مثلا فرض کنید پتروشیمی. این پتروشیمی خیلی مثال ساده ای بزنم؛ پتروشیمی از نفتی است که برای مردم است، خود پتروشیمی ها یک بخش عمده اش دولتی هستند سهام دولتی شان بالاست باز برای مردم است ولی شما می بینید که حاشیه ای سودی که پتروشیمی دارد صادرات پتروشیمی دارد بسیار بسیار بالاست و این به جیب مردم برنمی گردد.

* کجا می رود؟

در جیب عده ای! صادر کنندگان محصولات پتروشیمی در کشور چه کسانی هستند؟

*یعنی در عرصه تولید داخل چیزی تزریق نمی شود؟

نه خیر! معمولا نه! پتروشیمی یک مثال است؛ حالا مثال های مختلفی هست. این ها مواردی است که اسمش را می گذاریم رانت و آن بخشی از رانتی است که مثلا به مردم ساده کارگری رسیده که بسیار سهم اندکی دارد، یکی از مشکلات مهم که من در آن دیدار با رئیس جمهور خیلی تاکید کردم و به این لفظ هم گفتم که امروزه ما می شنویم که وزیر اقتصاد قرار است چه کسی باشد، وزیر صنعت قرار است چه کسی باشد، ولی نمی شنویم رئیس مرکز آمارتان کیست؟! انگار کسی به اینجا توجهی ندارد، چون خیلی هم رانت در آن نیست، ولی شما بدانید برای حکمرانی مهمترین مرکز، مرکز اطلاعات و آمار است و ما در کشور مشکل اطلاعات و آمار داریم آمار بانک مرکزی را سازمان برنامه قبول ندارد، آمار جفتشان را وزارت خانه های کار و صمت قبول ندارند، آمار آنها را بانک مرکزی قبول ندارد مشکل آمار داریم.

دومین نکته اینکه بخش پنهانی داریم که اساسا در آمار نمی آید یعنی الان ما یک شاخص های مختلف رانت را در اقتصاد ایران آمارش را از مرکز آمار بخواهیم می گوید آمار ندارم! بخش زیرزمینی و پنهان اقتصاد ایران است. یک مثال بزنم این حرف را یادم می آید سال اول دولت آقای احمدی نژاد در یک جلسه مشورتی با مسئولین آمار کشور مطرح کردم گفتم من در دانشگاه مگر نمی گویید دانشگاه اتاق فکر است؟ آقای رئیسی هم اخیرا گفتند من در دانشگاه هستم در اتاق فکر هستم 52 شاخص برای متر کردن نابرابری ها می شناسیم که هر کدام از نابرابری مثلا نابرابری حوزه درمان، نابرابری حوزه آموزش، نابرابری حوزه رسانه، هر کدام متر خاصی دارد 52 شاخص می شناسیم برای متر کردن نابرابری ها در کشور، شما چند تایش را دارید؟

بیشتر از 4 تا اسم هایش را هم نداشتند از این چهار تا مسئولین مرکز آمار و رئیس پژوهشکده آمار کشور در آن جلسه بود، چهار تا را فقط می شناخت از این چهارتا فقط دو تا برایش داده تولید می شود. سال 84 معاون وقت وزیر علوم، یک بزرگواری که امام صادقی بود، آمد گفت کشور 220 تا رشته حداقل کم دارد یکی از وزرای اقتصاد دولت های قبلی یکبار آمد دانشگاه ها و گفت من دکتری بانکداری مرکزی لازم دارم رشته اش را از افرادی که در حوزه بانکداری مرکزی رشد کنند.

و یک حمایت های اولیه کرد، ولی وزیر سریع عوض شد.

* چه کسی بود؟

آقای دانش جعفری خودش دانشگاه تهرانی بود آنجا هم طبیعتا گفته بود دانشگاه ما هم آمد و گفت من رشته بانکداری مرکزی می خواهم که اصلا در حوزه بانکداری مرکزی تربیت شوند، اما نگاه کنید در این سال ها چه کسانی را گذاشتیم رئیس بانک مرکزی یک زمانی که یک فرد سیاسی یک زمانی هر کدام از اینها را خواستید اسم می برم مثلا آقای عادلی تخصصش چه بود؟ مرحوم آقای نوربخش گذاشتیم دکتری اقتصاد دارد آیا دکتری اقتصاد پولی دارد؟ چون تخصص خاصی می خواهد.

من به شما بگویم من پزشک هستم ،ولی ممکن است پزشک ارتوپد باشم، ولی شما مشکلت چشم پزشکی است، کسی را می گذاریم مثلا دکتر بهمنی افتخارش این است که من از کف شعبه رفتم بالا، از کف شعبه اگر بیایی بالا در بالاترین مرحله خوبم هم باشی می توانی مدیر عامل بانک تجاری بشوی، اجازه نداری مدیر بانک مرکزی شود بانک تجاری با بانک مرکزی دو چیز مختلف هستند ما قانون تجارت مان و قانون سرمایه تجاری مان برای چه سالی است؟ قانون اقتصاد فضای مجازی و بازار مجازی مان الان چیست؟ قانون تعاونی مان در چه شرایطی است؟ اینها نکته است.

* الان بیش از دو سال است که تقریبا مجلس آمده به عنوان مجلس انقلابی مستقر شده و از همین مجلس چند تا وزیر بیرون آمده و چند تا هم از همین بچه های امام صادقی بودند، الان هم آنجا هستند آیا برای همین قانون های مهمی که خیلی از چیزها را نمی تواند عوض کند یک کلیدی زده شده است؟

بله. واقعا بخشی اش زده شده، ولی ما بیشتر نگران این هستیم که چرا سرعت کُند است؟ البته به ما می گویند شما در دانشگاه ماندید شما کمالگرا شدید ایده آلیست شدید گاهی وقت ها مقتضیات اجرا را نمی دانید، من معمولا می گویم اتفاقا ما مقتضیات اجرا را بیشتر از شما می دانیم، چون شما مقتضیات این 30 سال کشور خودمان را می دانید که بخشی اش هم غلط است، به چیزهایی تن می دهید که نباید بدهید، ولی ما در دانشگاه مقتضیات اجرایی 300 سال تجربه توسعه تاریخی اروپا کشورهای مختلف اروپایی، دعوای آلمان با انگلستان، جفتشان با آمریکا، آمریکا با جفتشان، تجربه های آفریقایی، تجربه آمریکای لاتین و تجربه هند همه را می‌بینیم، پس به دانشگاهی این انگ را نزنید که شما از اجرا دورید.

اما سرعت مان کم است این را باید قبول کنیم مجلس ما باید در واقع سرعتش را ببرد بالا و اهمیت بدهد به برخی از جوان ها. همان کار جهادی که حضرت آقا می فرمایند، اما یک نکته ای هم است که معمولا مثل یک زنجیر که قوت یک زنجیر به حلقه های ضعیفش تعیین می شود نه با حلقه های قوی. یکی از مدیران بسیار پایین دست نفت آمد گفت من با وزارت نفت هند رفتم کار کردم، 16 میلیون دلار به اختلاف خوردیم، برای حل این 16 میلیون دلار که بالاخره به نفع ایران باشد یا به نفع هند دنبال وکیل بودیم. پیدا نکردیم یک شرکتی در هند از خود جوانان هندی پیدا کردیم به ما گفتند 600 هزار دلار به ما بده 16 میلیون دلارت را احیا می کنیم دادیم و آنها در دادگاه به نفع ما پرونده را چرخاندند و ایران برنده 16 میلیون دلار شد.

حالا این قضیه برای سال 84 است مدیر می گفت من به این فکر افتادم که از این پنج تا جوان چرا در ایران نداریم؟ چرا در ایران شرکت های حقوقی نداریم که بتوانند در این مباحث بین المللی طرف ما را بگیرند؟ دوره افتاده بود دانشگاه های بزرگ کشور که آقا من حاضرم هرچقدر هزینه اش بدهم این طور بچه ها را برای من تربیت کنید. چرخیده بود آمد دانشگاه ما هم گفت، من خودم 6 ماه مطالعه کردم که ما آیا تکنولوژی تربیت این افراد را در ایران داریم یا خیر؟ دیدم یک جاهایی نداریم یک جاهایی داریم ولی دیدم جاهایی که نداریم هم می توانیم درست کنیم، به آنها گفتیم می توانیم 19 نفر گرفتیم یک دوره اولین بار برای نفت تربیت کردیم و نزدیک چهار سال طول کشید، البته آن چهار سال باید سه سالش آموزشی می‌شد، سه سالش عملی می شد؛ عملی اش را گفتیم اینها بیایند در بک فیلد مذاکرات نفتی وزارت نفت اجازه بدهید بنشینند.

آن موقع دولت آقای احمدی نژاد بود مطلب را به ایشان رساندیم حتی این دوره که برای اولین بار در کشورهای اوپک ما راه انداخته بودیم، فقط شرکت های نفتی بزرگ مثل توتال و شل راه می انداختند اولین بار بود در کشورهای اوپک این دوره تاسیس می شد، خیلی جالب است کتاب های درسی اش هم دست هر کسی نیست مثل دوره های معمولی نبود چون نفت است، دیگر آقای احمدی نژاد حتی ونزوئلا می رفت و یکی از مواردی که به آقای چاوز گفته بود این بود که ما یک چنین دوره ای در ایران حاضریم افرادتان را تربیت کنیم تکنولوژی اش را یافتیم، مثل هسته ای است منتهی تکنولوژی آموزشی است.

جالب است آقای احمدی نژاد دستور داد که این بچه ها بیایند در بدنه نفت کار عملی انجام بدهند، مثل پزشکی که هشت سال درس می خواند اگر پنج سال در بیمارستان انترنی نکند به مریض دست نزند پزشک نمی شود، کار نظری کرد باید کار عملی بکند وزیر نفت دستور داد نهایتا نشد که نشد این بچه ها در عمل بروند. به انحاء مختلف بالاخره یک عده ریزش کردند و یک عده رفتند در بدنه نفت و الان هم کارهای خوبی می کنند، اما جالب این بود ما آن دوره را که تمرین کردیم گفتیم این را بیاییم تکثیر کنیم.

دوره فوق لیسانس و دکتری اقتصاد نفت، فوق لیسانس و دکتری حقوق نفت، فوق لیسانس و دکتری مدیریت قراردادهای بین المللی نفت و گاز را طراحی کردیم، با متخصصان کشور دانشگاه های مختلف و با متخصصان قدیمی خود وزارت نفت. دانشگاه هم مصوب کرد، چون یک دانشگاهی باید تصویب کند برنامه ها را فرستادیم وزارت علوم دولت آقای احمدی نژاد، وزارت علوم دریافت کرد باید بررسی و مصوب می کرد به ما مجوز می داد، این برنامه ها دوبار در وزارت علوم گم شد.

هی می‌بردیم کپی می دادیم به آن کارشناس که این چه شد؟ گم شده! دوباره بیاورید دوباره وقتی پیگیری می کردیم تا اینکه خبر را یک طوری رساندیم به مقام معظم رهبری که کشور در حوزه صنعت نفت مهندس نفت خوب داریم، ولی علوم انسانی نفت اقتصاد، حقوق، تامین مالی نفت دچار مشکل است، از لحاظ نیروی انسانی این دوره ها را می فرستیم وزارت علوم گم می شود. مقام معظم رهبری اتفاقا یک سفری رفته بودند عسلویه آن سال وسط سخنرانی یک دفعه ایشان فرمود ما در حوزه نفت نیازمند نیروی انسانی کارآمد هستیم دوره های اقتصاد نفت، حقوق نفت باید تاسیس شود. 24 فروردین بود معاون وزیر به من زنگ زد گفت آن دوره هایی که فرستاده بودی همه اش تصویب شد باز هم اگر داری در حوزه نفت بیاور.

حالا بخشی از آن دوره ها در حال اجراست در دانشگاه تهران و دانشگاه علامه در حال انجام است، ولی جالب این است همین مقام معظم رهبری چند سال پیش در یکی از نشست های راهبردی فرمودند، دکتری عدالت‌پژوهی در کشور لازم است ؛ چرا تاسیس نمی شود؟

* اصلا خوب است با توجه به این قضیه رانت و قدرتی که پشتش وجود دارد یک رشته رانت‌شناسی و جریان شناسی رانت برقرار شود که در همه این چیزها کشف بکند و کار را پیش ببرد.

دانشکده‌های اقتصاد قبل از انقلاب یک ویژگی خوبی داشتند ترکیب متکثری بودند از اساتیدی که در فرانسه درس خوانده بودند که من شاگرد بعضی از این بزرگواران بودم، از اساتیدی که در انگلستان درس خواندند در آلمان درس خواندند و اساتیدی که حتی مارکسیست بودند. شهید مطهری حتی می گفت که یک مارکسیست واقعی بیاورید دانشکده الهیات. دانشکده اقتصاد هم داشت. یکی از مکاتبی که سعی کرده رانت را به خوبی بشناساند، اقتصاد مارکسیستی است.

بعد از انقلاب ما با موج انقلاب فرهنگی که لازم هم داشتیم متاسفانه عده ای رانت‌خوار در دانشگاه ها سوءاستفاده از انقلاب فرهنگی کردند، کسی که آلمان درس خوانده کسی که فرانسه درس خوانده اینها را همه را حذف کردند، دانشکده های اقتصادی بیشتر افتاد دست جریان آنگلوساکسن آمریکا درس خوانده! در تفکر آمریکایی خیلی مدل های آمریکایی ها تئوری های آمریکایی توان تجزیه و تحلیل رانت را ندارد، در حالی که مدل های فرانسوی و مدل های مارکسیستی بیشتر دارد.

حالا این را بگذارید یک طرف؛ حالا ما می گوییم اقتصاد اسلامی باید در دانشگاه ها مطرح شود که آن هم قصه دومی دارد که آن یک اتفاق واقعا عجیبی باید بیفتد و می‌تواند بیفتد و یک بخشی هم افتاده ولی باید دولت ها خریدار باشند.

* در قضیه رانت و اینها که اشاره می کنید یکی از این عرصه ها عرصه ارز 4200 است یا ارز ترجیحی که این را من دفعه قبل اشاره کردم که وزیر صمت سابق در جلسه ای اشاره کرده بود که از همین 4200 حدود 10 هزار میلیارد تومان رانت به وجود آمده و خوردند و معلوم نیست دست کیست . الان هم یک زمزمه هایی است که البته هنوز قطعی نشده که باید یک فکری برای این ارز بکنند که به مردم به معنای واقعی نمی رسد؛ نظر شما چیست؟

من می بینم که بعضی ها به خود 4200 بودن ایراد می گیرند؛ که چرا یک ارز ارزانی وجود دارد؟ من فکر می کنم مشکل در این نیست، مشکل در نقطه اصابت است. اینکه دولت بخشی از منابعی که مال این ملت است مال مملکت است را با قیمت ارزانی می خواهد به مردم مستحقش، مردم نیازمندش و مردم مالکش برساند تا اینجا که بد نیست، نکته آنجاست که چرا اصابت نمی کند به نیازمند؟ بحث نقطه اصابت را اگر پیگیری کنند به نظر می رسد که مسئله می تواند به مسیر درستی منجر شود این کلیت مطلبی است که می توانم بگویم.

* یعنی چیز بدی نیست و کلا نباید حذف کرد؟

چرا 4200؟ بخش هایی از اقتصاد ایران بخش هایی از زندگی من و شما بخش هایی از مردم ایران باید مفت ارز رایگان دریافت کنند، اصلا چرا 4200 دریافت کنند؟ ولی به شرط اینکه در جیب خودش برود.

* متولد 52 تهران هستید؟

جواب: بله من تهران متولد شدم تا 11 سالگی تهران بودم بعد به دلیل شرایطی که پدربزرگم داشت از تهران سال 62 مهاجرت کردیم به شهرستان شبستر اصالتا اصل آذربایجان شرقی و شبستری هستم و تا دیپلم آنجا بودم و خانواده آنجا هستند و من برگشتم.

پدرم تهران کارمند دانشگاه بود، ولی به دلیل شرایط پدربزرگ مهاجرت کردیم از تهران و بعد دوباره بعد از دیپلم من به دلیل دانشگاهی که در تهران قبول شدم، آمدم تهران.

*پدر کارمند دانشگاه بودند.

مرحوم پدرم کارمند مدرسه عالی بازرگانی و کارشناس لابراتوار زبان آن مدرسه بودند که الان دانشکده اقتصادی علامه است.

مادرم خانه دار هستند.

*چند خواهر برادر هستید؟

ما سه فرزند هستیم یک برادر و یک خواهر دیگر هم داریم. من سال 81 ازدواج کردم.

* چه طور آشنا شدید با حاج خانم.

در دانشگاه امام صادق علیه السلام که بودم آنجا خیلی از دوستان موردهایی معرفی می کردند یکی از بزرگوارانی که به نوعی از همراهان آقای مهدوی کنی از قبل و بعد از انقلاب در کمیته ها و بعد در وزارت کشور بود، در آن ایام چند سالی بود که مدیریت حوزه اداری مالی دانشگاه را داشتند، با واسطه ای که معرفی شد خدمت ایشان رسیدیم و افتخار پیدا کردیم که داماد ایشان شویم.

* خانم تحصیلات شان چیست؟

هم تحصیلات حوزوی و هم تحصیلات دانشگاهی داشتند فوق لیسانس. خانه دار هستند فعالیت اجتماعی به شکل رسمی ندارند.

*مهریه چقدر بود؟

مهریه شان 14 سکه است. خطبه عقد را حضرت آیت الله مهدوی کنی خواندند در منزل شان.

*چند فرزند دارید؟

من یک فرزند پسر دارم و الان سال دوازدهم هستند و سال آینده کنکور دارند.

* ایشان هم دوست دارند در عرصه اقتصاد درس بخوانند.

من همیشه می گویم پدر و مادرها باید بدانند که بچه یک انسان و یک موجود دیگری است یک انسانی است برای خودش با تمام علایق و استعدادهایش اصلا نباید فکر کنیم که او شبیه من و از من است و در عرصه چه انتخاب رشته در دبیرستان چه الان در دانشگاه یا انتخاب دانشگاه، هیچ نوع من توصیه ای به ایشان نکردم، حتی صحبتی هم نشده تا الان و هر طور خودشان صلاح بدانند.

طبیعتا اگر اقتصاد بیاید یک فوایدی گیرش می آید، از جمله کتابخانه من، ولی اگر رشته دیگر برود کتابخانه من (می‌خندد)، ولی رشته دیگری برود، کتابخانه من به دردش نمی خورد، ولی این انتخابی است که خودش باید بکند. الان ریاضی فیزیک می خوانند.

* تفریح آقای پیغامی چیست؟

پیاده روی هایی است که گاهی فرصت می شود با خانمم بروم.

*اهل فوتبال و اینها هم هستید؟

زمان دانش آموزی که فوتبال بازی می کردم و دروازه بان حرفه ای هم بودم تیم پرسپولیس شهرداری آنجا و پرسپولیسی هم هستم. ولی الان بیشتر می بینم تا فرصتی برای بازی ندارم.

* دوران انقلاب که کودک بودید؛ از دوران جنگ هم که خاطره ای چیزی دارید؟

من روز 12 بهمن 57 روی دوش مرحوم پدرم بودم جلوی دانشگاه صنعتی شریف در خیابان آزادی. برای استقبال از امام رفته بودیم، دقیقا ماشین هایی که رد شد را من در ذهنم دارم. یک خاطراتی از قبل از انقلاب دارم در ذهنم مانده ولی دوران جنگ من راهنمایی بودم و یک بخشی هم دبیرستانی بودم البته سال دوم راهنمایی که می‌شدم 13 ساله دوره یک ماهه آموزش تکمیلی نظامی را دیدم که کامل و مفصل بود، مربی‌ام را خدا رحمت کند شهید مقدسی بود. این خاطرات دوران جنگ مان به این نحو بود.

*در دانشگاه امام صادق (ع)، نخستین درس تان با کدام استاد بود در دانشگاه؟

خدا رحمتش کند شنیدم فوت شدند، استادی داشتیم زبان عربی درس می داد از معاودین عراقی بود که از عراق فرار کرده بودند و سال ها در رادیوی ایران هم با لهجه خاص عربی بسیار سلیسی متون عربی را می‌خواندند. استاد بشیر الجزایری که اسم مستعارشان بود، جلسه اول با ایشان بود چون ما در آنجا دو زبان عربی و انگلیسی یا فرانسه را باید یاد بگیریم و خیلی از درس هایمان هم به زبان های عربی و انگلیسی تدریس می شود، در دانشگاه امام صادق علیه السلام.

* اولین استاد اقتصادتان چه کسی بود؟

یکی از فارغ التحصیلان بود که الان عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی هستند آقای دکتر امیری تهرانی ما اولین درس اقتصاد را با ایشان شروع کردیم، یادم می آید تحقیقی به من داد که آن تحقیق تفاوت دو تا مکتب را در اقتصاد از من خواست سال ها بعد از آن، شاید دو دهه بعد دیدم شان و گفتم هنوز که هنوز است مشغول آن تحقیق هستم.

* قبل از برنامه اشاره کردید که یکسری از اساتید اقتصاد هستند که حیف است که حرف نمی زنند.

در دانشگاه امام صادق ما رشته مان معارف اسلامی و اقتصاد است و ما دو رشته را به شکل موازی با هم می‌خوانیم هم زمان گویا دو تا فوق لیسانس را می گیریم؛ در حوزه اقتصاد به دلایل اینکه برخی از اساتید بازنشسته شده بودند و یا در دانشگاه ها تسویه شده بودند، آیت الله مهدوی این اساتید سالم، ولی به نوعی بازنشسته شده را در دانشگاه جمع کرده بودند، افتخار پیدا کردم شاگردی دو بزرگوار را یکی آقای دکتر نورعلی نوری نیستانک که شخصیت بسیار عجیبی بودند و چهار تا دکتری و یک فوق دکتری داشتند و همین طور شاگردی آقای دکتر سیدمحمد مشکوة را، ایشان به نوعی موسس دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران است.

من در ابتدای جلسه هم گفتم اگر قرار باشد من به عنوان معلم اقتصاد بیایم اینجا خیلی از اساتیدی هستند که آنها اینحا حضور پیدا کنند، زودتر از بنده دانشکده های اقتصاد واقعا معلم های بسیار ارزشمند اقتصادی داشته و خیلی ها هم بازنشسته شده‌اند و بعضی ها هنوز هستند اسم هر کسی را ببرم می ترسم ده ها نفر دیگر باقی بمانند، ولی فرض کنید دکتر ابریشمی و فرزین‌وش اساتید دانشگاه تهران بودند که می آمدند و برای ما تدریس داشتند.

ولی متاسفانه رسانه نتوانسته است حق این اساتید و معلمان را - من دانشکده های اقتصاد را می گویم و حقوق و سیاسی و ... طبیعتا همین را دارد - به نحوی ادا کند نمی گویم همه ولی بیشتر کسانی که در تحلیل های کارشناسی اقتصادی دعوت می شوند اقتصاددان های درجه سه کشور هستند، اقتصاددان های درجه یک کشور نیستند شما مثلا کسی مثل دکتر متوسلی در اقتصاد توسعه دانشگاه تهران، بازنشسته شده و الان خانه است، ولی حرف های او را مردم باید بشنوند.

* گفتید که دولت آقای روحانی نه تنها اقتصاد مقاومتی را نمی شناسد حتی با کلیات اقتصاد متعارف سرمایه داری هم آشنا نیست و از دولت آقای خاتمی متوهمانه‌تر برخورد می کند. این را سال 94 گفتید.

بله، ابتدای آغاز دولت یکسری طبل هایی زده می شود که آن طبل ها را صدایش بعدا درمی آید ولی ما زودتر می شنویم چون کارمان است، در مورد دولت آقای رئیسی هم همین طور است منتظریم صداهایی بیاید و زودتر بگوییم که چه طبل‌هایی نواخته می شود.

در زمان آقای خاتمی یک طرح ساماندهی اقتصادی مطرح شد اگر مردم یادشان باشد، طرح ساماندهی اقتصادی آقای خاتمی وزارت اقتصاد آقای دکتر نمازی سردمدار طرح شد، آقای روغنی زنجانی در سازمان برنامه طرح دومی نوشت کاملا در تضاد با طرح اول و طرح اول و دوم به جنگ هم افتادند که آقای خاتمی 8 جلسه گذاشت و گفت بعد از 8 جلسه دو ساعته نتوانستیم اینها را به یک جمع‌بندی برسانیم یک گروهی را ایشان ریش سفید جمع کرد گفت شما بین این دو جریان یک طوری جمع بندی کنید آنها هم آمدند بخشی از طرحی ساماندهی وزارت اقتصاد و بخشی از طرح ساماندهی سازمان برنامه را با هم مخلوط کرده و خیلی هم متناقض هم بودند در جاهایی و شد طرح ساماندهی اقتصادی و یک چیزهایی اجرا شد.

قسمت های پر لیوانی داشت آن دوره البته بخش هایی ناشی از این بود که طرح های زیرساختی بعد از جنگ داشت به نتیجه می رسید و این فوایدش بیشتر می‌شود گفت دروی محصولش را در دولت آقای خاتمی می کردیم، افزایش جی دی پی خوبی داشتیم.

ولی قسمت های زیربنایی باز اقتصاد متاسفانه در آن طرح ساماندهی به نوعی قربانی شد، آن طرح ساماندهی اتفاق نیفتاد آنجا بود که من آن دولت را نقد داشتم ولی دولت آقای روحانی از همان ابتدا فهمیدیم که علی رغم اینکه مشاوران ظاهرا خوبی دارد و مشاوران علمی بیشتری نسبت به دولت آقای احمدی نژاد دارد؛ چون دولت آقای احمدی نژاد هم بنده منتقد بودم ولی واقعا احساس کردم که نسبت به جریان اصلاحات اگر آقای خاتمی را داشته و آقای روحانی در ادامه اش آمده این دولت این برهه از جریان اصلاحات از دوره قبل اصلاحات متوهم‌تر است. دوره آقای روحانی از همان ابتدا معلوم بود که تصمیماتی که گرفته می شود تصمیماتی است که حتی غربی ها هم حاضر نیستند... یعنی اگر اقتصاد غربی را ما اجرا کنیم وضع مان بهتر است تا اقتصاد غرب‌زده را اجرا کنیم. اینجاست که من آن جمله را عرض کردم.

* دولت آقای احمدی نژاد چه طور؟ گفتید نقد داشتید

دولت آقای احمدی نژاد که همان طور که گفته می شد واقعا یک دولت پوپولیستی بود تلاش ایشان و زحمت شبانه‌روزی که خودش می کشید هوشمندی شخصی اش و مطالبه گری اش از مدیران زیر دستی اش اینها واقعا گم شده های خوبی بود برای اقتصاد ایران که آنها را نادیده نمی گیریم.

اما در تفکر اقتصادی ایشان همان آقای دانش جعفری را دو سال بیشتر تحمل نکرد برای وزارت اقتصاد و آن را داد دست جریاناتی که واقعا تفکر اقتصادی نداشتند. دلارهای نفتی آن موقع یک بخشی از این مشکلات را پوشاند ولی کاملا واضح بود که مشکلات اساسی سر جای خودش هستند.

همین قضیه مربوط به یارانه ها ما در دانشگاه امام صادق 51 جلسه و نشست برگزار کردیم برای یارانه ها، با کمک خود وزارت بازرگانی با خود مجلس متاسفانه به خروجی آن نشست هایی که با کارشناسی و بدنه کارشناسی کشور برگزار شده بود، هیچ اهمیتی داده نشد و آنی نشد که برآیند بدنه کارشناسی کشور پیشنهاد می‌داد، اینها نشان می داد که ما آینده خوبی در این مسیر نداریم.

* با ایشان ملاقات داشتید؟

من یک جلسه که با اقتصاددان ها برگزار شده بود خدمت ایشان رسیدم، مثل همه جلساتی که روسای جمهور با اقتصاددان ها می‌گذارند جلسه صوری بود.

*گفته بودید شهید مطهری نوآوری های ویژه در اندیشه اقتصاد اسلامی داشته اما کسی به آنها توجه نکرده است.

خب این جمله را گفتم ولی جملات دیگر این را کامل‌تر می کند ما در عرصه فکر اقتصادی و نظریه پردازی اقتصادی یک اتفاق نوآورانه ای در نیم قرن اخیر در حوزه ها افتاده که به آن بی‌توجهی شده و آن اتفاق را امام موسی صدر و شهید صدر رقم زدند؛ مخصوصا امام موسی صدر ایشان نزدیک به 60 سال پیش سه تا مقاله نوشته در مجله مکتب اسلام آن موقع چاپ شده، یک نوآوری نظری بسیار عمیقی دارد در اقتصاد اسلامی. بعدا آن نوشته را شهید صدر تفصیل داده و تکمیل کرده و مفصل‌ترش کرده و در قالب کتاب «اقتصادنا» چاپ کرده است، ولی این کار متاسفانه در حوزه ها و دانشگاه‌ها دیده نشده است.

* گفته بودید عده ای در گوشه و کنار نشستند و به جای چاره برای مسائل اقتصادی کشور به دنبال زیر سوال بردن کارآمدی نظام اسلامی هستند، در حالی که در گذشته هم ما با مشکلاتی از این نوع مواجه بودیم و برطرفش کردیم؛ یعنی معتقدید که ما می توانیم.

ببینید، دو تا اعتقاد داریم یکی اینکه حتما ممکن است چون بسیاری از کشورهای دنیا وضعیت اقتصادی بدتر از ما داشتند و توانستند به جای خوب برسند شما مثلا در اروپا ما آلمان را مثال بزنیم 200 سال گذشته آلمان را مرور کنیم خیلی شرایط عجیب غریبی را گذراندند، ولی آلمان شدند. انگلستان را گذر کنیم ببنیم چه شرایطی داشتند انگلستان مهد تفکر اقتصادی بوده، پس اول علم اقتصاد و تاریخ علم اقتصاد به من می گوید شدنی است ممکن است، ثانیا ما توانایی اش را داریم هم به جهت سرمایه های مادی هم به جهت سرمایه های معنوی و انسانی.

* یک جمله ای گفتید زمانی که برجام امضا شد معاون پژوهشی وقت وزارت علوم ما را جمع کرد و گفت برجام امضا شد و الحمدلله هزاران میلیارد تومان می آید در کشور و مشکلات حل می شود.

این یکی از آن توهم ها بود که همان موقع هم معلوم بود توهم است، هفته پژوهش بود همه معاونین پژوهشی دانشگاه های کشور جمع شده بودند، بنده هم معاون پژوهشی دانشگاه بودم و آنجا معاون وزیر گفتند که هزار میلیارد دلار، نه تومان، بعد از برجام دارد سرمایه خارجی می آید و همه نیازهای آزمایشگاهی دانشگاه و نیازهای علمی شان و هر چه می خواهند بخرند لیست‌هایشان را بیاورند!

اقتصاد ایران درآمد نفتی‌اش در بهترین حالت بدون تحریم با قیمت بالای 100 دلار نفت می فروختیم 70 میلیارد دلار بوده است، یعنی اقتصاد ایران اساسا توانایی جذب 150 میلیارد دلار را هم ندارد چه برسد به هزار میلیارد! آن کسی که می گوید یا نمی داند هزار میلیارد دلار یعنی چه یا نمی داند، اقتصاد ایران یعنی چه!

واقعیت این است که تورم مثل دمای بدن است اقتصادهایی که مریض می شوند تب می آورند تورم می آورند اقتصادهایی که گاهی وقت ها تلاش هم می کنند یک حدی تورم دارند البته تورم نباید دو رقمی بشود ولی تورم های یک رقمی برای اقتصاد کشور لازم است. نکته دوم، همان طور که بدن اگر دمایش از 37 درجه بشود 40 درجه می گوییم مریضی و نگران کننده است اما اگر از 37 درجه بشود می گوییم خیلی خطرناک‌تر است. تورم منفی در اقتصاد خیلی خطرناک‌تر از تورم مثبت است ولی حتما باید تک رقمی باقی بماند.

* گفته بودید نهاد فکری کنگره آمریکا در حوزه تحریم می گوید هر تحریمی به طور مداوم چهار سال ادامه پیدا کند، تبدیل به فرصت می شود.

یک موسسه هست به نام «پیترسون انستیتو» که از اتاق فکر های اقتصاد بین الملل کنگره آمریکاست، گزارشی را چاپ کرده بود و بعدا مفصل‌ترش کتاب شد و به فارسی هم ترجمه شد. آنجا در مورد تحریم هایی کشورهای مختلف گزارش داده بودند، در مورد ایران دقیقا گفته بودند که فقط چهار سال تحریم در مورد ایران کفه اش به نفع ما عمل می کند و بعد از چهار سال، متوسط به نفع خود ایران نتیجه داده است.

تحریم آن ایام بیشتر تحریم های تجاری بود، تحریم های نقطه زن هوشمند مالی نبود. تحریم های تجاری همینطور بودند به نقطه مثبت خودمان منجر می شدند.

*گفته بودید 16 مکتب اقتصادی در جهان وجود دارد، در ایران فقط یک مکتب آن هم به صورت ناقص تدریس می شود، از این رو اقتصاددان های داخلی سیاست های ابلاغی رهبری معظم انقلاب در باره اقتصاد مقاومتی را نمی فهمند.

واقعیت این است؛ من در گفتگوهایی که با اساتید اقتصادی خارج از کشور دارم خیلی راحت‌تر با آنها می شود گفتگو کرد در مورد فرمایشات مقام معظم رهبری خیلی جالب است با اقتصاددان های دانشگاه های کمبریج، مدرسه اقتصادی لندن بهتر می شود گفتگو کرد.

*خیلی می‌پرسند بورس چه می شود قصه اش؟ خیلی‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند

به طور عمومی در دنیا هم همین طور است، برای نگاه بلندمدت و برای کسانی که به نوعی سرمایه اضافی را بردند در بورس، حتما خوب است، شک نکنند. بالاخره ما تورم داریم که اگر من دارایی دارم اگر الان من صد میلیون داشته باشم دوست دارم این صد میلیون قدرت خریدش باقی بماند، حداقل تورم نخورد آن را و دوست دارم خودش هم رشد کند در بلندمدت هر دوی اینها را بازار سرمایه تضمین می کند، این تجربه ای است که هم در ایران و هم در همه کشورهای دنیا داریم، اما اگر کسی نگاه کوتاه مدت دارد کوتاه مدت بازار سرمایه پایین بالا دارد هر کسی نباید وارد بازی کوتاه مدت بازار سرمایه شود، افرادی که ریسک‌پذیر نمی توانند باشند افرادی که خانه اش و ماشینش را فروخته اند و رفتند بازار سرمایه، اینجا ممکن است ببازد.

*خیلی سپاسگزارم؛ از شما بینندگان عزیز خداحافظی می‌کنم، اما برنامه با دستخط جناب آقای دکتر پیغامی تمام می‌شود.

«باسمه تعالی

خدای متعال را شاکرم که رزق و نعمت بی بدیلی را در زندگی خود بهره مند شدم و آن درک حکومت اسلامی امام راحل و شهدای انقلاب اسلامی بود.

اینکه بتوان به اندیشه نابی از اسلام از طریق اسلام‌شناسان بی نظیری چون امام موسی صدر، شهید مطهری، مرحوم آیت الله مهدوی کنی و مقام معظم رهبری دست یافت و شاگردی کرد، نعمت عظیمی است که امیدوارم قدردان آنها باشم و توفیق خدمت به ایران اسلامی عزیز و مردم بزرگوار میهنم را داشته باشم.

کشور عزیزم از فقدان حافظه تاریخی و یا پاک شدن آن توسط دشمنان ضربه ها خورده و لذا اقدام عزیزان برنامه دستخط در جمع آوری تاریخ شفاهی بخشی از تاریخ معاصر کشور را ارج می‌نهم»./فارس