هشدار ؛ منتظر قطعی آب باشید!؟

متاسفانه کمبود بارش ها در سال گذشته مشکلات عدیده‌ای را برای کشور به وجود آورده است، با توجه به میزان منابع آب و سرانهٔ مصرف، ایران از جمله کشورهایی است که در گروه کشورهای مواجه با کمبود فیزیکی آب قرار دارد.

این گروه شامل کشورهایست که در سال ۲۰۲۵ با کمبود فیزیکی آب مواجه هستند. این بدان معناست که حتی با بالاترین راندمان و بهره‌وری ممکن در مصرف آب، برای تأمین نیازهایشان آب کافی در اختیار نخواهند داشت،حدود ۲۵ درصد مردم جهان از جمله ایران مشمول این گروه است.

۳۰۴شهر ایران با کمبود آب دست و پنجه نرم می کنند

طبق گفته مسئولان برای رفع کمبود آب هشت هزار و ۴۰۵ روستا و برخی از شهرهای ایران با تانکر آبرسانی انجام می‌گیرد.

این در حالی است که بخش خانگی و کشاورزی در استفاده همچنان با اسراف در مصرف رو به رو هستند و هشدارها هنوز هم در فرهنگ استفاده صحیح آنطور که باید اثر گذار نبوده است.

حمیدرضا جانباز، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب و حمیدرضا کشفی، سخنگوی شرکت آب و فاضلاب کشور از بحرانی شدن وضعیت کم‌آبی بی‌سابقه کشور خبر داد.

او گفت:در قیاس با سال پیش در شش حوزه آبریز کشور حدود ۵۲ درصد بارش‌ها کاهش پیدا کرده است.

به گفته این مقام مسئول بیشترین کاهش بارش‌ها در حوزه شرق و مرکز فلات ایران با ۵۳ درصد و کمترین کاهش بارش‌ها در شمال غرب و حوزه آبریز دریاچه ارومیه ۱۳ درصد بوده است.

در این ارتباط اما باید به این موضوع هم اشاره کرد که سطح آب دریاچه ارومیه با وجود کم بودن کاهش بارندگی پایین آمده است.

به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کشور، گرمای شدید امسال سبب افزایش مصرف بی‌رویه آب شده است.

کولرها در مرکز کشور، ۱۱ درصد آب مصرف می کنند

او گفت کولرها در مرکز فلات ایران طی ماه‌های گرم سال حدود ۱۱ درصد آب مصرفی را به خود اختصاص می‌دهند.

آنچه که این مقام ایرانی به آن اشاره‌ای نکرده پایین آمدن سطح آب سفره‌های زیرزمینی است که به گفته کارشناسان یکی از عوامل خشکسالی و کم‌آبی در کشور است. در نتیجه استفاده بی‌رویه از آب، به ویژه در بخش کشاورزی، سطح آب سفره‌های زیرزمینی پایین آمده است. حدود ۵۰ درصد از منابع آبی ایران در سفره‌های زیرزمینی قرار دارند.

اما متاسفانه این پایان ماجرا نیست، متاسفانه کاهش شدید بارندگی در کشور ورودی سدها را هم خالی کرده به طوری که ورودی آب سدهای کشور نسبت به سال گذشته 60 درصد کاهش بارندگی به ثبت رسیده است.

چشم ۵۰۰ شهر به منابع آبی سدهاست

حمیدرضا جانباز، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کشور در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان گفت:تامین آب شرب حدود 500 شهر وابسته به منابع آب سدها هستند و میزان ورودی آب سدها در امسال نسبت به متوسط سال گذشته 60 درصد و میزان حجم آب سدها هم 34 درصد کاهش داشته است.

جانباز افزود: در برخی از استان‌ها تابستان امسال وضعیت سختی ایجاد خواهد شد.

مدیر عامل آب و فاضلاب کشور اضافه کرد:بر اساس ارزیابی‌های کنون، در سال 1400 بیش از 300 شهر در معرض تنش آبی هستند و از میان این تعداد 101 شهر در وضعیت قرمز تامین آب قرار دارند.

جانباز بیان کرد:در تابستان امسال هشت هزار و 405 روستا توسط ناوگان سیار آبرسانی می‌شوند.

کاهش بارندگی در کشور به حدی رسیده است که اوضاع در برخی از استان های کشور بخصوص سیستان و بلوچستان وخیم است به طوری که در برخی از شهرهای این استان آب شرب نیست.

وضعیت برخی از شهرهای کشور وخیم است

حمیدرضا کشفی، سخنگوی شرکت آب و فاضلاب کشور در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان گفت: هشت هزار و 405 روستا با تانکر آبرسانی می شود.

او ادامه داد:این عدد در سال گذشته پنج هزار و500 روستا بوده و حدود سه هزار روستای جدید به شمار روستاهایی که با تانکر آبرسانی می‌شدند افزوه شده است.

باتوجه به نقشه های هواشناسی، کارشناسان از کمبود بارش در سال گذشته هشدار داده بودند به طوری که متاسفانه علی رغم توصیه و کمبود بارش ها وزارت نیرو هیچ اقدامی برای بارورسازی ابرها انجام نداده است و در حال حاضر کشور با بحران بی آبی دست و پنجه نرم می کند.

خشکسالی و عواقب آن تهدیدی برای امنیت غذایی است. طبق پیش بینی ها و شواهد موجود، امسال در ایران سالی کم آب و کم بارش را شاهد هستیم میزان بارش‌ها در کشور طی سال آبی زراعی جاری نسبت به‌مدت مشابه در سال گذشته 50 درصد کمتر گزارش شده است.

وضعیت کنونی ایجاب می کند که بر اساس سیاست های کلی اسناد بالا دستی مانند برنامه ششم، اقدامات موثری در جهت مدیرت این بحران احتمالی صورت بپذیرد.

در شرایط بحرانی می­ توان تلاش کرد همه چیز را تا حدودی به روز اول برگرداند اما در ورشکستگی دیگر امکان بازگشت به شرایط اول امکان ندارد. بنابراین باید بپذیریم در ورشکستگی آبی سازگاری با طبیعت از احیای آن ضرورت بیشتری می­ یابد.

کسی که به بحرانی بودن شرایط اعتقاد دارد همه منابع و اهتمام خود را صرف برگرداندن شرایط به حالت قبل می‌کند اما کسی که از ورشکستگی آبی صحبت می‌کند، ابتدا می‌پذیرد که بازگشت‌پذیری و احیا پذیری به‌طور کامل ممکن نیست بنابراین بخشی از تمرکز خود را روی احیا و بخش دیگر را روی سازگاری با شرایط می‌گذارد.

بیشتر آب‌های زیر زمینی ایران مصرف شده اند و در آینده‌ای نزدیک اگر با این بحران مقابله نشود، اثرات منفی از خود بجای می‌گذارد، نیاز است تا هر چه سریع‌تر برای مقابله با کم آبی راه حل‌ها و تدابیری اندیشیده شود؛ بیشتر سد‌ها و تالاب‌های ایران در معرض خشکسالی هستند.

آب هدر رفته را به جوی برگردانیم

ایران با وجود بحران آبی پیش رو، اما هدررفت زیادی را در روند انتقال و توزیع آب دارد و برای تامین آن دست به دامان منابع زیرزمینی شده است و آنقدر این بهره برداری افزایش پیدا کرده است که شاهد فرونشست زمین و از دست رفتن منابع ذخیره‌ای آب یکی بعد از دیگر هستیم.

در کنار مصرف بی رویه آب نباید بازچرخش آن را فراموش کنیم به ویژه در بخش کشاورزی که قاتل اصلی آب محسوب می‌شود و می‌توان فاضلاب تصفیه شده را برای آبیاری به کار گرفت و تاکنون محدودیت چندانی برای استفاده از این روش مشاهده نشده است.

کاهش ۲۶۷ میلیون متر مکعبی ذخایر آب در مخازن سدها

محمد شهریاری، مدیر دفتر بهره‌برداری از تاسیسات‌ آبی و برق‌آبی شرکت آب منطقه‌ای تهران اظهار می کند: در فروردین امسال در حوزه عملکرد استان تهران بی‌سابقه‌ترین و کم بارش‌ترین ماه در طول ۵۳ سال گذشته را شاهد بوده‌ایم.

شهریاری با بیان اینکه از ابتدای سال آبی جاری تا کنون، ورودی سدها با کاهش ۳۰ درصدی مواجه بودند، افزود: شرایط حاکم در فصل آبگیری سدهای استان، اثر مستقیم روی حجم آب قابل تامین و مورد نیاز در بخش‌های شرب، کشاورزی و صنعت و همچنین میزان تولید برق داشته و لزوما متناسب با میزان کاهش منابع آب در سدها، کاهش تامین آب و همچنین کاهش تولید برق را شاهد خواهیم بود.

وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر مخازن سدهای تهران ۲۶۷ میلیون مترمکعب نسبت به روز مشابه سال گذشته کاهش ذخیره دارند، عنوان کرد: این کاهش ذخیره موجب کاهش تولید نیروگاه‌های برق‌آبی تهران شده است، به‌طوری که در سال گذشته برنامه‌ریزی تولید در نیروگاه‌های تحت پوشش بر مبنای حجم ذخیره آب ۱۰۸۶ میلیون مترمکعبی صورت پذیرفته بود، در حالی که امسال برنامه‌ریزی ما جهت تولید انرژی برق‌آبی بر اساس حجم ۸۱۹ میلیون متر مکعب است.

 این مقام مسئول با تاکید بر اینکه آمار بارندگی از ابتدای سال آبی جاری تاکنون ۲۸۴ میلی‌متر بوده است که در مقایسه با ۴۵۷ ملی‌متر مدت مشابه سال آبی گذشته، با کاهش ۳۸ درصدی میزان بارندگی‌ها مواجه هستیم، گفت: بر اساس جلسات و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته با شرکت آب و فاضلاب تهران، تلاش بر این است که با همراهی و همکاری شهروندان تا انتهای شهریورماه نیاز آب شرب تهران را با کمترین مشکل تامین کنیم که طبیعتا به همان نسبت تولید برق از نیروگاه‌های تحت پوشش نیز خواهیم داشت.

مدیر دفتر بهره‌برداری از تاسیسات‌ آبی و برق‌آبی شرکت آب منطقه‌ای تهران در پایان با اعلام این هشدار که با توجه به روند شدید کاهش ورودی‌ها با کمبود جدی منابع آبی در ماه‌های آتی بخصوص در فصل پاییز مواجه خواهیم شد، خاطرنشان کرد: از همه شهروندان درخواست می‌شود که صرفه‌جویی و مصرف بهینه آب را همواره مدنظر داشته باشند تا بتوانیم بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده در تابستان امسال و روزهای اوج مصرف آب، مشکلی به جهت تأمین مطمئن و پایدار آب نداشته باشیم.

مساله آب در ایران بحرانی ماندگار است. مساله­‌ای که چون اسم و برچسب بحرانی به آن خورده، محکوم است به بحرانی ماندن. مساله‌­ای که نسل­‌های بعد معلوم نیست چه بلایی سرشان می آید.

شهرهای جنوبی در تسخیر بی آبی

متاسفانه اوضاع و احوال خوزستان هم مطلوب نیست به طوری تنش آبی از یک سو و طرفی دیگر حق آبه آن هم پرداخت نشده است.

به طوری که فراز رابعی، معاون سازمان آب و برق خوزستان در تابستان امسال تامین حقابه زیست محیطی و حقابه کشاورزی، به طور کامل امکان پذیر نیست./ باشگاه خبرنگاران