شاخصهای راستیآزمایی رفع تحریم‌های هوایی چیست؟
در بررسی شاخصهای راستیآزمایی رفع تحریم‌ها در حوزه فناوری هوایی، ضرورت دارد الزام مجوز اوفک در خرید هواپیما و قطعه بلافاصله برای ایران برداشته شود، همچنین کانال‌های پولی و مالی برای انتقال خرید هواپیما باز شود.
خبرگزاری فارس: اواخر بهمن سال گذشته بود که مقام معظم رهبری در دیدار با مردم آذربایجان شرقی، درباره سیاست جمهوری اسلامی در مورد برجام فرمودند: «حرف‌هایی زده می‌شود، وعده‌هایی داده می‌شود. من می‌خواهم امروز فقط همین یک کلمه را بگویم؛ بگویم ما حرف و وعده خوب خیلی شنیده‌ایم که در عمل، آن حرف‌ها و وعده‌ها نقض شده و ضدّش عمل شده. حرف فایده ندارد، وعده فایده ندارد؛ این دفعه فقط عمل، عمل؛ عمل از طرف مقابل را ببینیم، ما هم عمل خواهیم کرد. با حرف و وعده و اینکه ما این کار را خواهیم کرد، آن کار را خواهیم کرد جمهوری اسلامی این دفعه قانع نخواهد بود، مثل گذشته نخواهد بود. علاوه بر این بحث راستیآزمایی هم از بحث‌های بسیار مهمی است که ما حتماً بر آن تأکید داریم...»
در این راستا، بررسی و راستی آزمایی رفع تحریم ها برای اقدامات بعدی کشورمان، امری ضروری و مهم است.
در این راستا بررسی هایی در موضوع شاخصهای راستیآزمایی رفع تحریم‌ها در حوزه انرژی، صنعت و فناوری هوایی از سوی مراکز پژوهشی، انجام شد است که تحلیل آن در حوزه فناوری هوایی، حاکی از آن است که سه بخش تأمین هواپیما و قطعات، تعمیر و نگهداری و هوانوردی عمومی بیشترین تأثیرپذیری را از تحریم و سیاست‌های مغرضانه آمریکا علیه ایران داشته‌اند.
از جمله شاخصهای راستیآزمایی پیشنهادی در حوزه فناوری هوایی می توان خرید مستقیم و بدون واسطه هواگرد خارجی به همراه ارائه خدمات آموزشی و پشتیبانی، لغو تحریم‌ها در موضوع تعمیر، نگهداری و پشتیبانی هواپیما و تأمین تجهیزات مربوط به عملیات فرودگاهی اشاره کرد.
* آنچه بر هما درباره خرید هواپیماهای برجامی گذشت
پس از امضای برجام با کشورهای 1+5 این امکان فراهم شد که شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به عنوان ایرلاین حامل پرچم بتواند قراردادهای مهمی با دو شرکت هواپیماسازی مهم دنیا (ایرباس و بوئینگ) و همچنین سازنده هواپیماهای کوتاه‌برد (ATR) برای تأمین بخشی از ناوگان موردنیاز خود منعقد کند.
این قراردادها که درمجموع شامل 200 فروند هواپیما بود، شامل 20 فروند 600-72 ATR (به علاوه امکان سفارش 20 فروند دیگر) بود که 13 فروند آن وارد کشور شد و همچنین شامل 100 فروند هواپیمای ایرباس و 80 فروند هواپیمای بوئینگ بود که از مجموع آنها 2 فروند ایرباس A330-200 و یک فروند ایرباس 321A در ناوگان هوایی ایران قرار گرفت.
در خرید هواپیماهای برجامی هما، 70 + 330 میلیون دلار به علاوه 100 میلیون یورو پرداخت شد که از محل صندوق توسعه ملی بود.
قراردادهای مذکور نیاز به تأیید اداره کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا (اوفک) داشت و این مجوز به‌واسطه رفع تحریم‌ها صادر شده بود و تا انتهای سال 2020 میلادی اعتبار داشت اما به‌دلیل تغییر سیاست‌های دونالد ترامپ و خروج امریکا از برجام در تاریخ 8 می 2018 لغو شد.
به صورت خلاصه بخش‌های متأثر از تحریم و سیاست‌های مغرضانه آمریکا علیه ایران در حوزه هوایی را می‌توان در قالب سه موضوع «تأمین هواپیما و قطعات»، «تعمیر و نگهداری» و «هوانوردی عمومی» دسته‌بندی کرد.
* بررسی سیاست‌های مغرضانه آمریکا علیه ایران در حوزه تأمین هواپیما و قطعات
در تحلیل موضوع «تأمین هواپیما و قطعات»، مهمترین مسئله در موضوع تأمین هواپیما، ممنوعیت مجوز فروش هواپیما و تجهیزات به ایران به‌واسطه اعلام دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (اوفک OFAC) است.
در این قانون، فروش هواگردهایی که بیش از 10 درصد آن ساخت کمپانی‌های آمریکایی باشد نیازمند اخذ مجوز اوفک هستند که به همین دلیل همه قراردادهایی که ایران در زمینه خرید هواپیما پس از برجام امضا کرد لغو شده است.
به‌واسطه امضای برجام قرارداد خرید 200 فروند هواپیما از شرکت‌های هواپیماساز امضا شد، اولین نکته حائز اهمیت آن است که با وجود تلاش و زحمات تیم ایرانی در پسابرجام، قراردادهای فروش به‌صورت Relevant event منعقد شده بودند، این امر این طور تفسیر می‌شود که قرارداد فروش به ایران تا زمان اعتبار مجوز اوفک برقرار است و در صورت لغو مجوز، قرارداد فروش کان لم‌یکن تلقی می‌شود هرچند که مسائل مربوط به دریافت خسارت از خود آمریکا از طریق کانال‌های دیگر قابل پیگیری است.
نکته دوم این است که شرکت‌های فروشنده برای هر قرارداد باید مجوز فروش هواپیما و تجهیزات به ایران را از وزارت خزانه‌داری آمریکا دریافت کنند بنابراین قابل بیان است که با هدف خرید به تعداد دلخواه و نامحدود توسط
ایران، آمریکا نباید مجوزهای اوفک را با قید محدودیت زمانی برای این شرکت‌ها صادر کند.
در صورت عدم ملاحظه چنین قیدی حتی در صورت امضای قرارداد و سفارش ساخت هواپیما، با توجه به طولانی
بودن پروسه ساخت و تحویل، امکان عدم تحویل هواپیما وجود دارد، در ادامه موضوع محدودیت‌های اوفک همچنین مشاهده شد که پس از ورود هواپیماهای ATR به ایران با توجه به شرایطی که در آن زمان به‌وجود آمد، امکان اجاره کوتاه‌مدت هواپیماها به ایرلاین‌های خارجی نیز مقدور نشد.
* شاخص راستیآزمایی در تأمین هواپیما خرید هواپیما بدون نیاز به مجوز اوفک است
در مجموع می‌توان گفت مهمترین اقدام راستی آزمایی در این زمینه عبارت است از اینکه ایران بتواند مطابق روش تجارت جهانی به تعداد دلخواه هواگرد خارجی (Aircraft) شامل (مسافربری، باری، بالگرد و غیره) را مؤکدا به‌صورت مستقیم و بدون واسطه با رعایت قید عدم محدودیت مجوز اوفک خریداری کند و به همراه آن خدمات آموزشی و پشتیبانی را دریافت کند.
* بررسی سیاست‌های مغرضانه آمریکا علیه ایران در حوزه تعمیر و نگهداری هواپیما
شاید بتوان گفت یکی دیگر از مهمترین چالش‌های کنونی بخش هوایی کشور عدم تکمیل عملیات تعمیر و نگهداری، پشتیبانی، آموزش و تأمین مالی است که به واسطه آن علاوه بر هواپیماهای فرسوده داخلی حتی چند فروند از هواپیماهای ATR پسابرجامی نیز به دلایلی دچار مشکل شده‌اند.
موضوع تعمیر و نگهداری از موضوعاتی است که به نظر می‌رسد ازلحاظ برطرف شدن چالش‌های آن که شامل تعمیرات و پشتیبانی هواپیماهای ایرانی در خارج از کشور است، سریع‌تر و عملیاتی‌تر باشد.
* شاخص راستیآزمایی لغو تحریم‌ها در موضوع تعمیر و نگهداری و تأمین قطعات هواپیما
مهمترین اقدام راستی آزمایی در این زمینه عبارت است از لغو تحریم‌ها در موضوع تعمیر، نگهداری و پشتیبانی به هر شکل، شامل تأمین قطعات، تعمیر هواپیما و تعمیرات اساسی هواپیما در خارج از کشور و همچنین تأمین تجهیزات مربوط به عملیات فرودگاهی و چک‌های پروازی فرودگاهی (Workshop Equipment)
* بررسی سیاست‌های آمریکا علیه ایران در حوزه هوانوردی عمومی
هوانوردی عمومی برخلاف دو مورد بالا، پس از لغو برجام به نحو چشمگیری تحت تأثیر قرار نگرفت اما به دلیل موضوع عدم امکان مبادلات مالی به‌واسطه همکاری نکردن کشورهای صاحب فناوری و همچنین سیاه نمایی‌ها و جنگ روانی آمریکا در دوران دونالد ترامپ، یک فضای ناامن سرمایه‌گذاری به وجود آمد و این حوزه به‌واسطه قطع همکاری شرکای خارجی تاحدی آسیب‌پذیر شد.
* باید کانال‌های پولی و مالی برای انتقال خرید هواپیما باز شود
در ترسیم اقدامات راستیآزمایی طرفین غربی خصوصاً ایالات متحده در موضوع بازگشت به برجام از یکسو باید عزم کشورهای 1+5 مورد محک قرار گیرد و از سوی دیگر در موضوع اقدامات راستیآزمایی، موارد باید به صورت عملیاتی، دارای بازه زمانی و حداقل پیچیدگی‌های اجرایی و حقوقی و با تأکید بر حفظ مصالح ملی باشد.
با توجه به اهمیت موضوع، اقداماتی که در کوتاه‌مدت در زمینه رفع تحریم‌ها قابل ارزیابی باشد موردتوجه قرار گرفت، مهمترین پیشنهاد در این رابطه در وهله اول عبارت است از اینکه ایران بتواند مطابق روش تجارت جهانی به تعداد دلخواه هواگرد خارجی (Aircraft) شامل مسافربری، باری، بالگرد و غیره را مؤکداً به صورت مستقیم و بدون واسطه با رعایت قید عدم محدودیت مجوز اوفک خریداری کند و به همراه آن خدمات آموزشی و پشتیبانی را دریافت کند، این امر به‌منظور راستیآزمایی عملیاتی به این صورت پیشنهاد می‌شود که اوفک مجوزهای شرکت‌های ایران ایر، آسمان و زاگرس را ظرف مدت حداکثر یک هفته کاری بدون اعمال قید محدودیت مجدداً تمدید کند و علاوه بر آن کانال‌های پولی و مالی برای انتقال خرید هواگردها باز شود و یا حداقل در یک بازه زمانی چند ساله (مثلا تا پایان سال 2030) به صورت نامحدود مجوز اوفک را صادر کند با این هدف که قرارداد از حالت Relevant Event خارج شود.
* باید انسداد دسترسی به پنل سرویس‌های پشتیبانی ایرباس رفع شود
در وهله دوم پیشنهاد راستیآزمایی عبارت است از لغو تحریم‌ها در موضوع تعمیر، نگهداری و پشتیبانی به هر شکل، شامل تأمین قطعات، تعمیر هواپیما و تعمیرات اساسی هواپیما در خارج از کشور و همچنین تأمین تجهیزات مربوط به عملیات فرودگاهی و چک‌های پروازی فرودگاهی (Workshop Equipment)؛ برای راستیآزمایی عملیاتی در صورت تمدید مجوز اوفک بدین‌صورت می‌تواند باشد که ظرف مدت یک هفته پس از تمدید مجوز اوفک، دسترسی به پنل سرویس‌های پشتیبانی ایرباس که به‌واسطه تحریم مسدود شده بود، میسر شود.
دیدگاه تان را بنویسید