آشنایی با سیستم داکت اسپلیت برای تهویه مطبوع

در این مقاله با داکت اسپلیت که نوعی سیستم با کانال است میپردازیم. وجود این کانال­های تهویه باعث می‌شود که هوای مطبوع مورد نیاز به صورت یکنواخت و یکسان در کل ساختمان توزیع گردد و شرایط را برای آسایش (هوای سرد یا گرم) ساکنین ساختمان فراهم نماید. این شرایط تنها با داشتن یک دستگاه داکت اسپلیت فراهم می‌شود که نیازی به تعداد زیادی دستگاه اسپلیت دیواری و صرف هزینه‌های زیاد نیست.

داکت اسپلیت چیست؟

داکت اسپلیت (Ducted Split Air Conditioning) یکی از انواع دستگاه‌های تهویه مطبوع است که قابل استفاده در ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری است. یکی از مواردی که موجب متمایز شدن کولرگازی داکت اسپلیت از کولر‌های گازی اسپلیت می‌شود، نحوه‌ی انتقال هوا در آن است. در داکت اسپلیت، هوا از طریق کانال‌های تهویه (کانال گالوانیزه، پلی یورتان و لوله‌های فلکسیبل) منتقل می‌شود..

اجزای تشکیل دهنده داکت اسپلیت

داکت اسپلیت از دو قسمت یونیت داخلی و یونیت خارجی تشکیل شده است. یونیت داخلی داکت اسپلیت شامل لوله مویین و اواپراتور است.. یونیت داخلی، هوای محیط را توسط دریچه بازدید (کانال برگشت) دریافت کرده و پس از خنک یا گرم کردن هوا، آن را توسط کانال رفت توزیع می‌‌کند.

داکت اسپلیت از چهار جزء اصلی تشکیل شده است. این اجزا، سیکل تبرید تراکمی بخار را تشکیل می‌دهند که عبارتند از:

کمپرسور

کمپرسور، مبرد (سیال فعال) را متراکم می‌کند و پس از افزایش فشار و دمای آن (با استفاده از انرژی الکتریکی که دریافت کرده است)، مبرد را به کندانسور هدایت می‌کند.

کندانسور

کندانسور در واقع یک نوع مبدل حرارتی است. وظیفه‌ی کندانسور در حالت سرمایشی داکت اسپلیت، دفع حرارت به محیط است. به این معنا که حرارتِ مبرد را به محیط بیرون منتقل می‌کند و باعث کاهش دمای مبرد و تبدیل آن از حالت گاز به مایع می‌شود.

لوله مویین یا شیر انبساط

لوله مویین (یا شیر انبساط که در برخی مدل‌ها از آن استفاده می‌شود)، فشار مبرد را کاهش می‌دهد. عملکرد آن به این صورت است که فشار مبرد را حین عبور مبرد از درون یک لوله‌ی طویل بسیار باریک، کاهش می‌دهد.

اواپراتور

 محل قرارگیری اواپراتور پس از لوله مویین است. اواپراتو، حرارت محیط را دریافت کرده و به مبرد منتقل می‌کند. در این حالت، مبرد از فاز مایع به گاز تبدیل می‌شود و دوباره به کمپرسور باز می‌‌گردد. در این حالت، هوای خنک به محیط تهویه شونده دمیده می‌‌شود.

انواع داکت اسپلیت

داکت اسپلیت انواع مختلفی دارد. برندهای متفاوتی مثل برند ایرانی داکتینو انواع داکت اسپلیت را مناسب با هر محیطی تولید و نصب می‌کنند.

داکت اسپلیت فقط سرمایشی

در داکت اسپلیت فقط سرمایشی، هیچ نوع گرمایشی تولید نمی‌شود و فقط به منظور کاهش دمای محیط از این دستگاه استفاده می‌شود. در این نوع داکت اسپلیت، سرمایشِ محیط تهویه شونده از طریق مصرف انرژی الکتریکی یا برق تامین می‌گردد.

هوای گرم محیط تهویه شونده در یونیت داخلی، از طریق فن به اواپراتور مکش می‌شود. بدین ترتیب، حرارت محیط به مبرد منتقل می‌گردد. این امر باعث سرد شدن هوای مکش شده محیط می‌شود که این هوا از طریق دریچه‌های خروجی کانالِ هوا در محیط توزیع می‌شود.

داکت اسپلیت دو منظوره سرمایشی و گرمایشی

در این نوع داکت اسپلیت، سرمایش و گرمایش محیط تهویه شونده از طریق مصرف انرژی الکتریکی یا برق تامین می‌‌شود. نحوه عملکرد این نوع دستگاه با داکت اسپلیت فقط سرمایشی، یکسان است و تنها تفاوت آن وجود یک جز دیگر به نام شیر چهار راهه یا معکوس است. وظیفه این شیر، تغییر جهت چرخش مبرد در سیستم کولر گازی است. به عبارت دیگر، تغییر عملکرد داکت اسپلیت از حالت گرمایش به سرمایش و یا برعکس، توسط این شیر چهار راهه انجام می‌گردد.

داکت اسپلیت سرمایشی به همراه گرمایش با کویل آبگرم

قابل ذکر است که سیستم گرمایشی داکت اسپلیت دو منظوره در دماهای بسیار پایین کارایی مطلوبی ندارد. نحوه عملکرد حالت گرمایشی داکت اسپلیت با کویل آبگرم به این صورت است که یک کویل در قسمت جلو یا پشت یونیت داخلی قرار می‌گیرد. کویل آبگرم، توسط آب گرم تامین شده با موتورخانه مرکزی یا پکیج، گرم می‌شود. سپس، هوای محیط با کارکرد فن یونیت داخلی دستگاه، از کویل آبگرم عبور کرده و پس از گرم شدن، توسط کانال‌های هوا و دریچه‌ها در محیط توزیع می‌گردد.

مزایای داکت اسپلیت

توزیع یکسان جریان هوا

وجود کانال‌های هوا سبب انتقال جریان هوا به صورت متوازن و یکنواخت در سراسر محیط تهویه شونده می‌گردد.

تامین هوای تازه

در دستگاه داکت اسپلیت امکان دریافت هوا از محیط بیرون که به "هوای تازه" شناخته می‌شود، وجود دارد. این ویژگی در محیط‌های بیمارستانی و تولیدی‌های محصولات درمانی و بهداشتی بسیار حائز اهمیت است.

فیلتر هوا

یکی دیگر از مزیت‌های مهم دستگاه داکت اسپلیت، وجود فیلتر هوا است که هوای برگشت از آن عبور می‌کند و جریان هوا را پاک و مطبوع می‌نماید. در ضمن، این فیلترها نیاز به تعویض ندارند و قابل شستشو هستند.

بازگرداندن هوای محیط به اواپراتور

 دستگاه داکت اسپلیت، هوای محیط تهویه شونده را از قسمت مکش دستگاه دریافت کرده و پس از خنک کردن آن، به محیط تهویه شونده باز می‌گرداند. این گردش هوا بین محیط و اواپراتور، سبب خنک شدن سریع‌تر محیط شده و از اتلاف انرژی جلوگیری می‌نماید.

امکان نصب یونیت خارجی در مکان‌هایی با اختلاف ارتفاع زیاد از یونیت داخلی

در دستگاه داکت اسپلیت این امکان فراهم شده که یونیت خارجی با اختلاف ارتفاع 50 متر از یونیت داخلی، با توجه به نوع دستگاه مورد نظر، نصب شود. این ویژگی سبب ایجاد آزادی انتخابِ محل نصب یونیت خارجی می‌شود. در نتیجه، خریدار مجبور به نصب یونیت خارجی در بالکن نیست، بلکه به راحتی می‌تواند یونیت خارجی را در پشت بام نصب نمایید.

امکان محاسبه هزینه مصرف برق به صورت مجزا

بر خلاف سایر سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی، در این دستگاه امکان محاسبه‌ی هزینه‌ی انرژی مصرفی برای هر واحد به صورت مجزا فراهم شده است.

قیمت مناسب

قیمت داکت اسپلیت با توجه به برند و ظرفیت آن متفاوت است. برای مثال، اگر بخواهیم در یک واحد مسکونی دو خوابه به متراژ ۱۲۰ متر مربع، از دستگاه اسپلیت دیواری استفاده نماییم، باید دو دستگاه ۹۰۰۰ برای اتاق‌ها و یک دستگاه ۲۴۰۰۰ یا ۳۰۰۰۰ برای پذیرایی خریداری نماییم. اما، درصورتیکه از داکت اسپلیت استفاده کنیم، فقط باید یک دستگاه داکت اسپلیت ۳۶۰۰۰ خریداری و نصب نماییم.

هزینه نصب

در مقاله‌ای از داکتینو درباره هزینه نصب داکت اسپلیت می‌خوانیم: هزینه نصب به هزینه اجرای لوله مسی، کانال و عایق کاری، شستشو با گاز، نصب  کویل آبگرم، هزینه شاسی یونیت داخلی هزینه ترموستات و ... بستگی دارد.

معایب داکت اسپلیت

داکت اسپلیت نیز مانند تمامی سیستم‌های سرمایشی-گرمایشی در کنار مزیت‌های فراوانی که دارد، معایب مختص به خود را دارا می‌باشد.

تمامی محیط به صورت یکسان هم دما می‌شود

از آنجایی که ممکن است یک دستگاه برای کل واحد ساختمانی استفاده گردد، دمای تمامی قسمت‌های مختلف آن محیط به دلیل استفاده از تنها یک دستگاه، یکسان خواهد شد.

صدای نسبتا بلند

در یونیت داخلی، به دلیل وجود فن جهت دمش هوا به داخل کانال، امکان شنیدن صدای فن در سکوت مطلق وجود دارد که در مواردی باعث عدم رضایت ساکنین می‌شود.

مصرف برق نسبتا بالا در حالت گرمایش

این مشکل در صورتی اتفاق می‌افتد که گرمایش دستگاه داکت اسپلیت بصورت هیت پمپ باشد که در این صورت انرژی الکتریکی توسط کمپرسور مصرف می‌شود. اما در صورتیکه برای سیستم گرمایش از کویل آبگرم استفاده شود، این مشکل برطرف خواهد شد.