بحران روغن به کجا رسید؟/ روغن به ازای رب و عدس؟!
این بار نه نزولی شدن شاخص بورس مورد بحث بوده و نه افزایشی شدن نرخ دلار، بلکه کمبود یک کالای اساسی (روغن) جنجال به پا کرده است.
این بار نه نزولی شدن شاخص بورس مورد بحث بوده و نه افزایشی شدن نرخ دلار، بلکه کمبود یک کالای اساسی (روغن) جنجال به پا کرده است.
بحران روغن به کجا رسید؟
بازدید‌های میدانی از فروشگاه‌ها و مغازه‌های سطح شهر نشان می‌دهد که قفسه‌ها خالی از روغن جامد و مایع بوده و حتی در صورت موجودی با قیمتی بالاتر و یا با شروطی عجیب و غریب به مشتری عرضه می‌شود. اما دلیل کمیاب شدن روغن چیست؟ هر یک از فروشندگان دلایلی برای این امر مطرح می‌کنند، البته باید اشاره کرد که کمبود روغن تنها مختص به شهرهای بزرگ همچون تهران نبوده و شهرستان‌های کوچک نیز با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند. از اواخر شهریور سال جاری عرضه روغن جامد در بازار کم شد و کمتر از یک ماه، این مشکل برای روغن مایع نیز به وجود آمد. مشکلات ایجاد شده در حدی بود که براساس گزارش رسانه‌ها تهران و برخی شهرستان‌ها یا به طور کل روغن در فروشگاه‌ها و مغازه‌ها نبود، یا با قیمت‌های بالاتر به بهانه کمیاب شدن فروخته می‌شد و این در حالی است که خرید روغن در برخی از مغازه‌ها منوط به شروطی همچون خرید اقلام دیگر بود. به هر حال این‌روزها صحبت کمبود روغن، تشکیل صف‌های طولانی و چندین ساعته در شرایط کرونایی و شروط عجیب‌وغریب برای خرید یک کالا نقل محافل شده است و در این میان بدون شک بازار حاشیه و شایعه نیز داغ می‌شود.
مثلا از برخی محله‌های شهر تهران در بعضی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرید روغن جامد با ارائه کارت ملی میسر است؛ یعنی به هر کارت ملی تنها یک روغن جامد فروخته می‌شود نه بیشتر! البته روز گذشته عباس قبادی دبیر ستاد تنظیم بازار در حاشیه جلسه این ستاد در جمع خبرنگاران با اشاره به فروش روغن با کارت ملی گفته است: « موضوع عرضه روغن با کارت ملی شیطنت بوده و من آن را تکذیب می‌کنم. میانگین مصرف ماهیانه روغن در کشور حدود ۱۵۰ هزار تن است، اما در ماه‌های گذشته بیش از ۱۷۰ تا ۱۸۰ هزار تن در ماه تولید روغن داشتیم. فضای روانی ایجاد شده در جامعه مراجعه به فروشگاه‌ها را بیشتر کرده است. در تمام دنیا افزایش تقاضا بازار را با مشکل مواجه می‌کند. امروز هیچ مشکل و کمبودی در بازار‌های کشور وجود ندارد. مصرف خانوار بیشتر روغن مایع است که مشکلی در تامین آن وجود ندارد. با ایجاد اختلال در تامین روغن جامد تقاضا به سمت روغن مایع خانگی حرکت کرده و بخشی از تولید به سمت روغن مایع خانگی حرکت کرده است و در نهایت مشکل‌ساز شد. برای سال آینده هیچ افزایش قیمتی در بازار نخواهیم داشت و عرضه به میزان کافی خواهد بود.»
شروط جدید برای خرید روغن برای جلوگیری از سوءاستفاده است
برخی از مسئولان در حالی معتقدند که کمبود روغن در بازار وجود ندارد که مشاهدات میدانی خلاف آن را ثابت می‌کند.
گزارش میدانی از شهرستان ملایر حاکی از آن است که فروشگاه‌های ملایر با معضل کمبود روغن در قفسه‌ها مواجه بوده و روغنی که در فروشگاه‌ها عرضه می‌شود جوابگوی نیاز مردم نیست. یکی از فروشندگان به می‌گوید: «روغن این روزها سهمیه‌بندی شده است و ما به عنوان توزیع‌کننده خرد مجبوریم که به هر نفر یک روغن بدهیم. به ما گفته‌اند که خرید روغن را مشروط به خرید کالاهای دیگر کنیم، این قانون برای این است که در روزهای کمبود یک کالا، فسادی ایجاد نشود، چراکه برخی‌ها در زمان کمبود یک کالا اقدام به خرید همان جنس در تعداد بالا کرده و بعد در بازار شروع به فروش اجناس خریداری شده‌شان می‌کنند. بنابراین برای اینکه از چنین رفتارهایی جلوگیری شود و نیاز واقعی مصرف‌کننده تامین شود چنین قانونی را گذاشته‌اند. متاسفانه افرادی هستند که از سوپرمارکت و فروشگاه‌های زنجیره‌ای روغن و یا هر کالایی که کم شده است را جمع‌آوری می‌کنند و بعد اجناس را با قیمت‌های بالاتری به فروش می‌رسانند.»
یکی‌دیگر از فروشندگان سوپرمارکت در ملایر می‌گوید: « تقاضا زیاد و عرضه کم است، چند روزی یک بار برای ما روغن می‌آید و به دلیل کمبود کالا ما مجبوریم به هر مشتری فقط یک روغن بدهیم. شرکت توزیع‌کننده‌ای که روغن را از آن تهیه می‌کنیم در ازای ۳ میلیون تومان عدس و ده کارتن رب گوجه فرنگی تعداد محدودی روغن به ما می‌دهند و می‌گویند در ازای هر یک بسته عدس و یا یک رب گوجه فرنگی، یک روغن به مشتری بدهیم. این درحالی است که مشتریان تنها متقاضی روغن هستند، به همین خاطر تمام بسته‌های رب و عدس روی دست ما می‌ماند و ما مجبوریم روغن را با قیمت بالاتری به مشتری بفروشیم. یعنی اگر مشتری عدس و یا رب را به همراه روغن خریداری کند قیمت روغن طبق قیمت درج شده بر روی روغن خواهد بود، اما اگر کالای دیگری را نخرند و فقط روغن بخواهند ما ناچاریم روغن را با قیمتی بالاتر به فروش برسانیم. خرید روغن به همراه عدس و یا رب، قانون و یا دستوری نیست که در تمام کشور ابلاغ شده باشد و این تنها خواست برخی از توزیع‌کنندگان است. البته باید اشاره کرد که حتی خرید روغن با یک کالای اضافه به معنی خرید نامحدود روغن نیست و ما ناچار هستیم به هرنفر فقط یک روغن بدهیم. فعلا شرایط اینگونه است و هیچ کدام از عمده‌فروش‌ها و خرده‌فروش قانونی برای فروش خود ندارند. متاسفانه کاسبان این‌روزها اختیاری از خود نداشته و تحت فرمان کارخانه‌ها و شرکت‌های توزیع‌کننده هستند.»
کرونا از یک سو، ترس نبود روغن از سوی دیگر
در ادامه به سراغ یکی از شهروندان می‌روم در جواب این سوال که در چند روز اخیر موفق شده است که روغن تهیه کند یا خیر؟
می‌گوید: « روز گذشته برای خرید روغن به سوپرمارکت محله رفتم و در کمال ناباوری فروشنده گفت که برای خرید یک عدد روغن سرخ‌کردنی باید یک خرید دیگر مثل رب گوجه فرنگی و یا یک خوراکی مثل کیک داشته باشم. معلوم نیست این وضعیت تا چه زمانی ادامه دارد، وقتی پای شرط و شروط برای خرید و تامین کالای مورد نیاز مردم به وسط می‌آید، ترس از نایابی جنس بالا می‌رود و مردم طمع بیشتری برای خرید پیدا می‌کنند و نتیجه، تجمع افراد در فروشگاه خواهد بود. مردم تمام فکرشان رعایت پروتکل‌های بهداشتی است اما وقتی پای کمیابی یک کالا به میان می‌آید، کرونا فراموش می‌شود و صف‌های خرید چندین ساعتی شکل می‌گیرد.» یکی دیگر از مشتریان که برای خرید روغن مایع به سوپرمارکت آمده بود، می‌گوید: « سه روز پیش برای خرید یک روغن به مغازه آمدم و به من گفتند که امروز روغن می‌رسد. این شرایط مرا یاد قدیم و کوپن کالا می‌اندازد، مگر می‌شود برای خرید یک روغن هی امروز و فردا کرد؟ بارها گفته‌اند کمبودی در بازار نداریم، اگر کمبودی نیست پس چرا مردم برای خرید یک روغن صف می‌کشند؟»
رد کوپن در یک اقتصاد، تبعاتی را به دنبال خواهد داشت
آنطور که مشخص است این‌روزها کمبود و گرانی روغن به یکی از دغدغه‌های مهم در بازار خوراکی‌ها تبدیل شده و مردم را با چالش‌های بی‌شماری روبه‌رو کرده است. در چنین شرایطی دولت باید با سیاست‌گذاری درست، کالاهای اساسی مورد نیاز مردم را تامین و در دسترس مردم قرار دهد و مانع از ایجاد صف‌های طولانی برای خرید کالاهای اساسی شود. چراکه به گفته کارشناسان نشانه‌های کوپنی شدن کالاهای اساسی، تبعات بسیاری را به دنبال خواهد داشت.
دیدگاه تان را بنویسید