چه اقلامی از سفره دهک‌های پایین جامعه حذف شدند؟

خبرگزاری مهر: سیاست‌های اشتباه اقتصادی باعث شده تا تورم کشور روندی صعودی به خود بگیرد که این رشد تورم تأثیر خود را به روشنی در کیفیت سفره مصرف مردم نشان می‌دهد.

در این زمینه مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی وضعیت معیشت و تغذیه جامعه ایران از سال ۹۰ تا ۹۸ پرداخت. در این گزارش آمده است، رفاه خانوار ایرانی در یک دهه گذشته، با کاهش قابل توجهی مواجه شده است، به طوری که خانوار‌های ایرانی از سال ۱۳۹۰ به بعد به طور مرتب کاهش در میزان کالری دریافتی داشته اند و بیشترین کاهش نیز در سال ۱۳۹۷ با ۴ تا ۵ درصد کاهش در میزان کالری دریافتی (به ترتیب میانگین و میانه کالری دریافتی) رخ داده است.

نگاهی به میزان مصرف کالا‌های اساسی نشان می‌دهد که نه تنها کاهش در کالری دریافتی رخ داده، بلکه کیفیت سبد غذایی خانوار نیز کاهش یافته و از میزان مصرف کالا‌های با کیفیت‌تر کاسته و کالای

کم کیفیت جایگزین آن شده است. نسبت مصرف دهک دهم به دهک اول نیز قابل توجه است. به عنوان مثال، دهک دهم ۲۷ برابر دهک اول گوشت گوسفندی مصرف می‌کند. (ارقام جدول ذیل بر حسب گرم است)

همه دهک‌های درآمدی، میزان مصرف خود از گوشت قرمز (گوسفند وگوساله) وروغن نباتی را کاهش داده وبرای جبران پروتئین ازدست رفته، مرغ و تخم مرغ را جایگزین کرده اند. نکته قابل توجه آنجاست که این کاهش در دهک‌های میانی مانند دهک چهارم شدید‌تر بوده است.

در کنار افزایش هزینه‌های غذایی و سایر هزینه‌های خانوار که با شاخص قیمت رشد می‌کنند، خانوار با کاهش درآمد حقیقی نسبت به سال ۱۳۹۷ مواجه بوده است به نحوی که در سال ۱۳۹۸، ۷ درصد از درآمد سرانه هر ایرانی نسبت به سال ۱۳۹۷ کاسته شده است. مجموع موارد عنوان شده در خصوص وضعیت خانوار می‌تواند نتایج قابل توجهی در پی داشته باشد که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره شده است.

۱. کاهش کالری مصرفی ایرانیان و همچنین کاهش کیفیت کالری دریافتی به خصوص برای دهک‌های پایین درآمدی، می‌تواند این گروه‌ها را در معرض خطر سو تغذیه قرار دهد. میزان مصرف برخی گروه‌های غذایی به حدی پایین است که تقریباً می‌توان آن را برابر صفر در نظر گرفت. به عنوان مثال دهک اول به طور متوسط در ماه ۲۵ گرم گوشت گوسفندی مصرف می‌کند.

۲. با وجود اختصاص حجم بالایی از درآمد‌های نفتی به واردات کالا‌های اساسی با نرخ ارز ترجیحی در سال ۱۳۹۷ (۱۴ میلیارد دلار) و سال ۱۳۹۸ (در حدود ۱۵ میلیارد دلار) به نظر می‌رسد نه تنها گروه‌های بالای در آمدی از این یارانه بیشتر منتفع شده اند، بلکه با برهم خوردن قیمت‌های نسبی به واسطه اختصاص ارز با نرخ ترجیحی، در سال ۱۳۹۸ میزان بهره مندی گروه‌های بالای در آمدی نسبت به سال ۱۳۹۷ در مقایسه با گروه‌های پایین بیشتر شده است؛ بنابراین میزان اصابت به هدف این یارانه دچار ایراد بوده است.