ریشه گرانی تخم مرغ کجاست؟

خبرگزاری فارس: تخم مرغ نیز از افزایش‌های اخیر قیمت در حوزه محصولات پروتئینی عقب نمانده و در بازار تهران هر کارتن تخم مرغ به ۱۸۱ هزار تومان و هر شانه به ۳۶ هزار تومان افزایش یافته است. این در حالی‌ست که براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار در مهرماه، مقرر شده بود که تخم مرغ ۳۰ عددی بسته بندی شناسنامه دار دارای زنجیره سرد حداکثر ۳۱ هزار تومان، تخم مرغ ۲۰ عددی ۲۲ هزار تومان، تخم مرغ ۱۵ عددی ۱۸ هزار تومان، تخم مرغ ۹ عددی ۱۱ هزار تومان و تخم مرغ شش عددی ۷۰۰۰ تومان عرضه شود.

* ریشه گرانی تخم مرغ کجاست؟

تخم مرغ از قدیم به غذای فقرا معروف است و یک غذای ساده، ارزان و سهل الوصول بوده و به همین دلیل سفره خانواده‌ها به ویژه خانواده‌های کم درآمد با این غذای همواره آشنا بوده، اما آیا اکنون با این قیمت‌ها هم می‌توان گفت که غذای فقرا است؟

مهدی دستوری مدیر فروشگاه بزرگ در منطقه ۱۹ تهران از افزایش بیش از ۸ هزار تومانی قیمت تخم مرغ در یک کارتن و افزایش بیش از ۲ هزار تومانی در هر شانه تخم مرغ در یک هفته گذشته خبر می‌دهد. او فاکتور‌های خرید خود از میدان بهمن تهران که محل عمده فروشی این قبیل محصولات است را نشان می‌دهد که قیمت هر کارتن تخم مرغ ۱۸۱ هزار تومان درج شده است.

بررسی میدانی خبرنگار فارس از قیمت شانه تخم مرغ در سطح خرده فروشی‌های این منطقه از تهران هم نشان می‌دهد که قیمت هر شانه تخم مرغ ۳۰ تایی از ۳۶ هزار تومان تا ۳۸ هزار تومان متغیر است.

در زیر فاکتور خرید تخم مرغ به نرخ عمده فروشی از میدان بهمن معروف به کشتارگاه تهران را ملاحظه می‌کنید:

مردم از افزایش قیمت محصولاتی که نیاز روزمره اشان هست بسیار ناراضی اند، آن‌ها میگویند تخم مرغ، مرغ و گوشت و لبنیات محصولاتی هستند که روزانه در سبد خانوار‌ها وجود دارد و افزایش قیمت آن‌ها فشار زیادی به اقتصاد خانوار می‌آورد و دولت باید با هر روشی که شده قیمت آن‌ها را کنترل کند.

مردم چه می‌گویند؟

یک مرد میانسال در فروشگاه مواد غذایی منطقه ۱۹ به خبرنگار فارس گفت: اگر مسکن، خودرو یا پوشاک گران می‌شود، چون این‌ها نیاز روزانه نیست بلاخره می‌توان مدارا کرد یا امید به آینده داشت که انشالله روزی بهتر شود. اما درباره تخم مرغ و لبنیات که در حقیقت مصرف روزانه خانوار‌ها است نمی‌توان به بچه گفت که امروز شیر نخورد اگرچه فعلا با این قیمت‌ها هفته‌ای یکیار هم شیر نمی‌خورند.

وی که تاکید دارد افزایش قیمت‌ها روی خرید مردم تاثیر منفی قابل توجهی گذاشته است، گفت: مردم یک درآمد ثابتی دارند که با افزایش روز به روز قیمت‌ها قدرت خرید با این درآمد اندک بسیار کاهش می‌یابد و خانواده‌ها مجبورند فقط نیاز‌های بسیار ضروری را خریداری کنند که متاسفانه مدتی است افزایش قیمت‌ها هم روی کالا‌های ضروری هم جولان میدهد.

یک خانم حدودا ۴۰ ساله هم از تاثیر ویروس کرونا بر درآمد خانوار‌ها می‌گوید که بسیاری از سرپرستان خانوار‌ها را از کار بیکار کرده است.

وی میگوید: د رخانواده ۷ نفره آن‌ها ۳ نفر به خاطر این ویروس بیکار شده اند یعنی محل کسب و کار آن‌ها تعطیل است دو نفر از اعضای خانواده در نورپردازی و یک نفر دیگر در سبزی فروشی کار می‌کرده اند که همه بیکار هستند.

آیا تخم مرغ هم باید گران شود؟

به گفته ناصر نبی پور سخنگوی اتحادیه مرغداران میهن، در ایران روزانه ۲۵۰ تن بیش از نیاز کشور تخم مرغ میشود و تولید سالانه هم از یک میلیون تن فراتر است.

وزیر سابق جهاد کشاورزی هم جایگاه تولید مرغ و تخم مرغ کشور را هفتم جهان اعلام کرده بود. آمار‌ها هم این جایگاه مهم جهانی را تاییدمی کند.

تولید ۲۵۰ تن بیش از نیاز این محصول که ما را به صادر کننده تبدیل کرده بود و دارا بودن جایگاه هفتم تولید جهان میگوید که قیمت این محصول نباید بی رویه بالا برود. اما چرا مهار قیمت‌ها از دست خارج شده است؟

* دلایل بالا رفتن قیمت تخم مرغ

۱- کمبود نهاده

ناصر نبی پور سخنگوی اتحادیه مرغداران میهن گفت: نهاده‌های دولتی که پیش از این قول داده بودند به نرخ دولتی در اختیار تولید کنندگان قرار داده شود عملی نشده و مرغداران با مضیقه‌های زیادی تولید می‌کنند.

به گفته این مسئول افزایش قیمت نهاده هزینه تولید را افزایش داده و آن‌ها مجبورند برای داشتن حاشیه سود و یا فرار از ضرر و زیان محصول خود را به قیمت بالاتری بفروشند بیشتر مواقع نهاده دولتی نیست و مرغداران مجبورند برای رفع کمبود نهاده به بازار آزاد مراجعه کنند که البته به دلیل قیمت‌های بسیار بالا توان مالی برای خرید ازبازار آزاد وجود ندارد. زیرا یک کامیون سویا با قیمت مصوب ۳۲ میلیون تومان می‌شود در حالی که در بازار آزاد باید ۱۶۵ میلیون تومان پرداخت کنند و پرداخت این رقم برای مرغدار امکان پذیر نیست.

نبی پور معتقد است: تأمین نشدن سهمیه نهاده‌های دولتی سبب ایجاد کمبود و کاهش تولید در واحد‌های مرغ تخم گذار شده است، زیرا مرغداران مرغ‌های خود را به کشتارگاه تحویل می‌دهند.

این مسئول معتقد است که تولید مرغ هم به دلیل تامین نشدن نهاده‌های خوراک دام و طیور کاهش یافته است.

اما این کاهش تولید به معنی عدم تامین در بازار نیست بلکه دولت باید با مدیریت بازار یعنی کاهش صادرات و یا تنظیم تعرفه گذاری و یا ذخیره سازی در زمان مازاد و عرضه در زمان نیاز بازار را مدیریت کند.

۲- بیماری نیوکاسل

خبر‌هایی مبنی بر شیوع بیماری نیوکاسل در مرغداری‌ها شنیده می‌شود که باعث کاهش تولید شده است.

سخنگوی مرغداران میهن هم تایید می‌کند که بیماری نیوکاسل در مرغداری‌ها شیوع داشته و بر عرضه تخم مرغ تاثیر گذاشته است.

بیماری نیوکاسل یک بیماری ویروسی است. این بیماری اولین بار در سال ۱۹۲۶ در نیوکاسل انگلستان تشخیص داده شد.

نیوکاسل یکی از مهم‌ترین بیماری‌های پرندگانی است که به صورت صنعتی و متراکم پرورش داده می‌شوند و گله‌های بسیاری از جوجه‌های گوشتی در صورت عدم واکسیناسیون با این بیماری درگیر می‌شوند. این بیماری در سال ۱۳۲۹ در ایران شناسایی شده است.

۳- شایعه صادرات تخم مرغ

صادرات تخم مرغ هم از دیگر دلایل افزایش قیمت در بازار شده است. روزانه ۳ هزارتن تخم مرغ در کشور تولید می‌شود که به گفته اتحادیه تولید کنندگان تخم مرغ ۲۵۰ تن آن مازاد است و اگر بر اساس آنچه که گفته شده ۱۰۰ تن در روز صادر شود، نباید تاثیری در قیمت بازار داشته باشد.

اما بدیهی است که با این افزایش قیمت‌ها در بازار، دولت باید در دادن مجوز صادرات به این محصول دست به عصا حرکت کند.

۴- کاهش تولید به دلیل افزایش هزینه‌های خوراک

برومند چهارآیین عضو سابق هیئت مدیره کانون سراسری مرغداران گوشتی هم به اثرات منفی کمبود و گرانی نهاده در تولیدتاکید می‌کند و می‌گوید: تولید کنندگان نمی‌توانند خوراک به حد کافی به مرغ بدهند بنابراین آن‌ها وزن کمتری دارند که این در مقیاس کشور می‌تواند ماهانه ۲۵ هزارتن عرضه را کاهش دهد.

وی از پاس کاری‌های مدیریتی دو وزارتخانه هم گلایه می‌کند و می‌گوید:کوچکترین تصمیمات در صنعت طیور ۲ ماه آینده جواب می‌دهد و این گونه نیست که امروز با واگذاری ماموریتی از یک دستگاه به دستگاه دیگر بتوان انتظار معجزه داشت.

گرانی قیمت نهاده‌ها که از آن به عنوان پاشنه آشیل افزایش قیمت ا نواع محصولات پروتئینی ولبنی یاد می‌شود خود معلول علت‌های دیگر است. ناکامی برنامه‌های تولید خوراک دام و طیور در دهه‌های گذشته باعث وابستگی بیش از ۷۰ درصدی به این محصول شده و ما را به واردات این محصول وابسته‌تر کرده است.

صرف ۴.۵ میلیارد دلار ارز برای واردات این قبیل نهاده‌ها در شرایط تحریم و محدودیت ارزی و نیز شرایط کرونایی که بسیاری از کشور‌ها صادرات خود را متوقف کرده و یا کاهش داده اند نیز بسیار سخت شده است.

اما نکته مهم‌تر آن است که سوء مدیریت در داخل برای توزیع نهاده‌های وارداتی باعث تشکیل بازار‌های سیاه و فروش ۵ برابری این نهاده‌ها و افزایش هزینه‌های تولید مرغداران شده است. پاس کاری وظایف بین وزراتخانه‌های جهاد کشاورزی و صمت از جمله این سوء مدیریت‌ها است که تنها در این دولت چندین بار وظایف تنظیم بازار نهاده و بازار محصولات کشاورزی بین این و وزارتخانه دست به دست شده است.