احتمال فاسد شدن ۲۰۰ هزار تن برنج در گمرک!؟

خبرگزاری تسنیم: آنطور‌که مقامات دولتی می‌گویند درحال حاضر بیش از ۳.۵ میلیون تن کالای اساسی، بیش از ۳.۷ میلیون تن کالای غیراساسی غیرکانتینری و نزدیک به ۱۰۰ هزار تی. ای. یو کانتینر کالای اساسی و غیراساسی در بنادر و گمرکات کشور رسوب کرده است. برنج وارداتی رسوبی در گمرکات کشور به بیش از ۲۰۰ هزار تن می‌رسد که در حال فساد هستند. این رسوب کالا در گمرکات و بنادر کشور، بار‌ها و بار‌ها مسئولین را به واکنش یا موضع گیری واداشته است تا جایی که روحانی، رئیس جمهور، چندین بار تأکید بر ترخیص کالا‌های موجود در بنادر و گمرکات نموده و حتی از عبارت «هفتاد خوان گمرک» در راستای تشریفات گمرکی استفاده نموده؛ بار‌ها جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور با تشکیل جلسات متعدد بر لزوم تسریع در ترخیص کالا‌های اساسی و ضروری در بنادر و گمرکات کشور تأکید نموده است.

حتی موضوع به اینجا ختم نشده و این مسئول بلندپایه دولت با اکیپی از مسئولین وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مرتبط برای بررسی موضوع بصورت میدانی به استان هرمزگان سفر کرده و مصوبات سفر مهم معاون اول رییس جمهور برای اجرا به کلیه دستگاه‌ها ابلاغ شده است لیکن به گفته فعالان تجاری و اقتصادی، صاحبان کالا‌های اساسی و متصدیان واحد‌های تولیدی، این مصوبات تاکنون خروجی مطلوبی نداشته است. به همین منظور و با توجه به اینکه اجرای تمامی مصوبات و مقررات ابلاغی در خصوص کاهش رسوب کالا در بنادر و گمرکات، در گمرک متبلور می‌شود، گفتگویی با مهرداد جمال ارونقی- معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران داشتیم تا بتوانیم جواب صریحی برای سئوالاتمان دریافت کنیم و ببینیم این قصۀ پرغصۀ «رسوب کالا درگمرکات کشور» تا کی ادامه خواهد یافت؟

موجودی کالا‌ها در بنادر و گمرکات کشور

تسنیم: به عنوان مقام مسئولی که بیش از سایر مسئولان دولتی، در این خصوص گزارش ارائه کرده اید، اولین سوال این است که درحال حاضر چه میزان کالا در بنادر و گمرکات کشور موجود است؟

- ارونقی: قبل از توضیح در این خصوص جا دارد از توجه شما به این موضوع تشکر کنم. مطابق آمار واصله از مراجع ذیربط، درحال حاضر، بیش از ۳.۵ میلیون تن کالای اساسی فله، بیش از ۳.۷ میلیون تن کالای غیراساسی غیر کانتینری و بیش از ۳۰ هزار کانتینر حاوی کالا‌های اساسی و غیراساسی در بنادر و گمرکات کشور موجود است.

تسنیم: ولی آمار دریافتی ما تعداد کانتینر‌ها را بیش از ۱۰۰ هزار کانتینر نشان می‌دهد. این تناقض را چگونه پاسخ می‌دهید؟

- ارونقی: بله، آمار شما درخصوص کلیۀ کانتینر‌های موجود در بنادر و گمرکات در تمامی رویه‌های گمرکی از جمله ترانزیت، ورود موقت، صادرات، واردات و. صحیح هست؛ اما تعداد کانتینر‌های پُر وارداتی در بنادر و گمرکات کشور بالغ بر ۳۰ هزار باکس کانتینر هست که البته این تعداد هم رقم کمی نیست!

رسوب چندین ماهه کالا‌های اساسی و چندین هزار کانتینر در گمرکات

تسنیم:برخی‌از فعالان تجاری و صاحبان کالا اعلام می‌کنند چند ماه از تاریخ تخلیۀ کالاهایشان می‌گذرد و گمرک هیچ اقدامی درخصوص ترخیص کالاهایشان بعمل نیاورده است. این ادعا درست است؟

- ارونقی: این که برخی از کالا‌ها چند ماه در بنادر و گمرکات دپو شده است درست است. بالاخره تمامی کالا‌هایی که تخلیه شده اند دارای قبض انبار هستند و تاریخ تخلیه کالا در این سند قید شده است. به راحتی می‌توان مدت ماندگاری کالا‌ها را از این سند متوجه شد و، اما اینکه گمرک نسبت به ترخیص این کالا‌ها اقدام نکرده هم معلوم است. گمرک صرفاً درخصوص کالا‌هایی که کد رهگیری بانک مرکزی داشته باشند می‌تواند و اختیار دارد اجازه ترخیص صادر کند مگر اینکه کالا‌هایی مثل دارو با حداقل اسناد از گمرک ترخیص شوند.

ترخیص کالا‌ها از گمرک با رویۀ «اعتباری» و «بدون انتقال ارز»

تسنیم: مصوبۀ ۲۴ تیرماه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت تصریح به ترخیص کالا‌ها بصورت «اعتباری» و «بدون انتقال ارز» کرده بود. شنیده‌ها حاکی است گمرک از ترخیص کالا‌ها به صورت اعتباری یا بدون انتقال ارز جلوگیری کرد و این مصوبه اجرایی نشد. آیا این خبر درست است؟

- ارونقی: نه خیر، اصلاً صحت ندارد. درخصوص ترخیص کالا‌های اساسی بصورت اعتباری و بدون ارائه کد رهگیری بانک، از سوی گمرک، به حد کافی اطلاع رسانی شد، اما استقبالی نشد. انتظار نداشته باشید کسی که کالای اساسی را در حجم بالا بصورت اعتباری وارد و در بندر دپو کرده، به صِرف یک مصاحبه گمرک و بدون تعیین تکلیف تأمین ارز، از گمرک ترخیص کند؛ درخصوص ترخیص مواد اولیه و نهاده‌های تولید بصورت بدون انتقال ارز نیز که تصریح مصوبه بود، گمرک اعلام آمادگی کامل نمود؛ حتی بنده در جلسات، مسئولیت ترخیص کالا از محل ماده ۳۸ آیین نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات را برعهده گرفتم، اما متاسفانه علیرغم تلاش‌های صورت گرفته از سوی گمرک، اجرایی نشد. توجه کنید طبق مصوبه سال ۹۷ هیات وزیران، ترخیص کالا بصورت بدون انتقال ارز هم منوط به تأیید منشأ ارز از سوی بانک مرکزی شده است. گمرک حتی اعلام آمادگی کرد تا بدون کد بانک هم نسبت به ترخیص اقلام اقدام کند تا مصوبه اجرایی شود؛ اما هیچ دستگاهی قبول نکرد این موضوع را تصریح و مکتوب کند.

نتایج غیرملموس مصوبات سفر معاون اول رییس جمهور به استان هرمزگان

تسنیم: درخصوص اجرای مصوبات سفر معاون اول رییس جمهور، گمرک توانست اقدامی کند یا خیر؟ فکر می‌کنید این مصوبات هم مانند مصوبات ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، بی نتیجه به بوتۀ فراموشی سپرده می‌شود یا اقدامی هم صورت می‌پذیرد؟ البته این مورد را هم توجه کنید هنوز بعد از یک ماه اتفاق خاصی نیفتاده!

- ارونقی: ببینید، در مصوبه سفر اشاره نشده گمرک نسبت به ترخیص کالا اقدام کند، تصریح شده هر دستگاه باید چه کاری انجام بدهد. گمرک حتی قبل از ابلاغ مصوبات سفر فراخوان داد و همه صاحبان کالا‌هایی که کالاهایشان قبل از ۵ مهرماه سالجاری در بنادر و گمرکات بود، اعلام آمادگی کرده و نسبت به تکمیل فرم‌های مربوطه اقدام نمودند. بیش از ۵ هزار درخواست به گمرک ایران واصل شد و لیست این اقلام در فرمتی که درنظر گرفته شده بود تحویل وزارت صمت داده شد. کار تنظیم این لیست‌ها توسط گمرک، حتی در روز‌های تعطیل تا پاسی از شب ادامه پیدا کرده و تاکنون ۸ فقره لیست با ارزش کالا‌های بیش از ۸۰۰ میلیون دلار تحویل وزارت صمت داده شد. وزارت صمت هم این لیست‌ها را پالایش کرده و تحویل بانک مرکزی داده است. هر دستگاه باید گزارش کار خود را در این راستا برای تنویر افکار عمومی منتشر کند.

با الفاظ بازی نکنیم

تسنیم: قبلاً هم از طرف شما فرخوان داده شد و لیست‌ها به مراجع مختلف ارسال شد. ولی بعد ارسال لیست‌ها اتفاقی نیفتاد. به عبارت دیگر کالای اساسی یا نهاده‌های تولید بصورت بدون انتقال ارز ترخیص نشد. البته درخصوص مصوبات سفر معاون اول رییس جمهور هم درجریان هستید که برای این کالا‌ها کد تخصیص صادر شده است. یعنی این کالا‌ها این بار ترخیص می‌شوند؟

- ارونقی: هرکسی کوچکترین دستی بر آتش تجارت دارد رویه را می‌داند. اولاً -برای ورود هر کالایی نیاز به ثبت سفارش در وزارت صمت است. ثانیاً- بعد این اقدام، بانک مرکزی باید منشأ ارز این ثبت سفارش‌ها را تأیید کند. زمانی که این دو مرجع از طریق سامانه جامع تجارت به هم اتصال دارند چه لزومی به دادن فراخوان و تکمیل لیست توسط منِ گمرک هست؟ آیا لیست ثبت سفارش‌ها را این دو مرجع یعنی وزارت صمت و بانک مرکزی ندارند؟ یعنی صمت با توجه به مراجعات روزانه نمی‌داند چه کالا‌هایی ترخیص نشده اند؟ یا بانک مرکزی نمی‌داند برای کدام ثبت سفارش‌ها هنوز کد رهگیری صادر نشده است. به نظر من نباید با الفاظ بازی کنیم. در این جنگ اقتصادی تمام عیار، که صاحب کالایی با پذیرش هرنوع ریسکی می‌تواند کالایی را اعتباری یا غیراعتباری خریداری کند و به بنادر یا گمرکات کشور حمل کند، بعد از رسیدن کالا به بندر گرفتار بازی با الفاظ «صف تخصیص» و «صف تأمین» و «اولویت» و «صف تشریفات گمرکی» و «صف ترخیص» می‌شود و این کار زیبنده نیست! بار‌ها گفته ام به جای اینکه صاحبان کالا را از حقوق مکتسبه شان محروم کنید روند تجارت کشور را اصلاح کنید. روزی نیست مدیرعامل شرکت تولیدی یا کالای اساسی به گمرک مراجعه نکند و التماس نکند تا پیگیر ترخیص کالا‌های وارده باشیم. این موضوع اصلاً زیبنده نیست که در سال «جهش تولید»، تولیدکننده‌ها مستأصل باشند. بهتر است خودتان تحقیق کنید تا آنچه را که می‌گویم لمس کنید. درباره لیست ها، بازهم گمرک قبول مسئولیت کرد. لیست‌ها را جمع کرد و به وزارت صمت فرستاد. حالا باید منتظر باشیم و ببینیم چه اتفاقی می‌افتد؟ علی الاصول با این مصوبات نباید هیچ کالای مشمول مصوبه‌ای مشکل ترخیص داشته باشد.

واردات برنج آزاد شد، اما برنج‌های رسوبی هنوز در گمرک هستند

تسنیم: اخیراً طبق مصاحبه شما اعلام شد که ممنوعیت فصلی برنج به پایان رسید و از دیروز صاحبان کالای برنج می‌توانند نسبت به اظهار کالا‌های خود به گمرک اقدام کنند. طبق گفته اتحادیه مربوطه و صاحبان کالا، بیش از ۲۰۰ هزار تن برنج وارداتی از سال گذشته در گمرکات کشور دپو شده اند. با لغو ممنوعیت برنج، آیا این برنج‌های رسوبی ترخیص خواهند شد؟

- ارونقی: برنج‌های رسوبی مشکل ممنوعیت فصلی نداشتند که با لغو این ممنوعیت، اجازه ترخیص پیدا کنند. طبق مصوبات تنظیم بازار این برنج‌ها حائز شرایط ترخیص بودند و لیکن هنوز کد رهگیری بانک برای این برنج‌ها صادر نشده است. هر زمان کد رهگیری صادر شد، گمرک نسبت به ترخیص این برنج‌ها اقدام خواهد کرد؛ البته گمرک، مجوز‌های قانونی معتبر را دوباره مطالبه خواهد کرد و امیدوارم برنجی در طول این مدت فاسد نشده باشد!

گمرک برای ترخیص درصدی هیچ اختیاری ندارد

تسنیم: آقای ارونقی، بالاخره گمرک می‌توانست در این مدت نسبت به ترخیص درصدی کالا‌های اساسی و نهاده‌های تولید اقدام کند. مصوبات فراقانونی نیز به همین موضوع اشاره کرده اند. آیا تسهیلات ترخیص درصدی که گمرک مدام از آن حرف می‌زند، در حد یک شعار است؟

- ارونقی: نه خیر شعار نیست. اولاً - شما مصوبه‌ای پیدا کنید که به گمرک اختیار ترخیص درصدی از کالا‌های در صف تخصیص ارز را داده باشد؛ بنابراین علیرغم اینکه بار‌ها و بار‌ها این اختیار را درخواست کرده ایم تا کنون منتج به نتیجه نشده است. ثانیاً - مصوبه شورای عالی امنیت ملی تصریح بر این دارد که کالا‌های در صف تأمین ارز قابلیت ترخیص از گمرک بصورت درصدی دارند. اما اینکه کالا در صف تخصیص ارز است یا در صف تأمین ارز را باید بانک‌های عامل اعلام کنند. براساس بخشنامه بانک مرکزی، بانک‌های عامل از صدور هرگونه نامه مبنی بر اینکه کالا‌ها در صف تأمین ارز هستند منع شده اند و این امر باعث شده گمرک نتواند کالایی را بصورت درصدی ترخیص کند. گمرک تنها از ظرفیت ماده ۴۲ قانون امور گمرکی استفاده نموده و کالا‌هایی را بصورت درصدی و بدون کد رهگیری بانک ترخیص کرده است.

تسنیم: همه کالا‌ها را؟ یا کالا‌های خطوط تولید و کالا‌های اساسی را؟

- ارونقی: فقط کالا‌های مربوط به خودروسازی ایران خودرو و سایپا را با تقاضا و درخواست وزیر محترم صمت و موافقت رییس کل گمرک ایران. همین طور بذر و سموم و کود به درخواست وزیر جهاد کشاورزی و دارو و مواد اولیه دارویی به درخواست وزیر بهداشت و با حداقل اسناد.

اگر مستند دارید ارائه کنید تا برخورد کنیم

تسنیم:، ولی بعضی از مراجع اعتقاد دارند صاحبان برخی از کالا‌هایی که مشکلی برای ترخیص ندارند، عمداً کالا‌های خود را در بنادر و گمرکات دپو کرده اند تا قیمت این کالا‌ها در بازار داخلی افزایش پیدا کند. این ادعا را تا چه حد قبول دارید؟

- ارونقی: اولاً - اعلام کردید ادعا، پس وظیفه مدعی است که ثابت کند چنین است. ثانیاً - هیچ آدم عاقلی در این وضعیت چنین کاری نمی‌کند و اگر شما مستندی دارید ارائه تا بررسی و پاسخ داده شود. به نظر من هیچ کالای اساسی و تولیدی در بنادر و گمرکات به این منظور دپو نشده اند. شاید صاحب کالای اساسی به من سیستم دولتی اعتماد لازم را ندارد و درصدد است تا اول تأمین ارز صورت پذیرد و بعد کالای خود را ترخیص کند، اما شما مدارکی ارائه کنید که علیرغم تأمین ارز کالای اساسی، یا علیرغم صدور کد رهگیری بانک برای نهاده‌های تولید، کالا هنوز در گمرک خاک می‌خورد تا در بازار داخلی گران‌تر شود. اگر چنین باشد که اصلاً این موضوع مصداق احتکار است به شرط اینکه اثبات شود. البته به نظر می‌رسد طرح این موضوع بیشتر به «بهانه» می‌ماند تا یک دلیل ثبوتی و اثباتی!

تسنیم: از وقتی که در اختیار ما قرار دادید تشکر می‌کنم.

- ارونقی: من هم از طرح سوالات صریح از جانب شما تشکر می‌کنم. امیدوارم بررسی میدانی و مصاحبه‌ای نیز با صاحبان کالا‌ها علی الخصوص بخش خصوصی داشته باشید تا صحت و سقم عرایض مشخص شود و این پیگیری‌ها به زودی منتج به نتیجه شود.