زنانی که افسردگی بعد از زایمان را تجربه می کنند، ممکن است با احساسات شدیدی از غم و ناراحتی مواجه شوند. آن‌ها ممکن است با اضطراب دست‌وپنجه نرم کنند یا به حدی احساس خستگی حس کرده که حتی برای مراقبت از خود و یا رسیدگی به نوزاد تازه متولد، قدرت لازم را نداشته باشند. افسردگی پس از زایمان معمولا در چند ماه اول بعد از زایمان شروع شده و به‌عنوان یک مشکل بیماری‌زا محسوب می‌شود که اگر درمان نشود، ممکن است به مدت بیش از یک سال ادامه پیدا کند به همین دلیل است که مراجعه به بهترین متخصص اعصاب و روان بسیار پر اهمیت است. در صورت تشخیص و درمان به موقع، شما می‌توانید سریعا بهبود پیدا کنید.

دلایل ایجاد افسردگی پس از زایمان

هنوز دلایل درست و مطمئنی مبنی بر اینکه چه چیزی باعث افسردگی پس از زایمان می‌شود، وجود ندارد. اما می‌دانیم که قوی‌ترین عامل آن، سابقه فردی ابتلا به اختلالات خلقی یا اضطراب است. به‌ ویژه اگر فرد در طول بارداری به این اختلالات مبتلا بوده و درمان نشده باشد.احتمالا کاهش ناگهانی سطح هورمون‌ها پس از زایمان می‌تواند منجر به بروز افسردگی در زنان شود. 

معمولا زنانی که در طول بارداری افسردگی داشته‌اند، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به افسردگی بعد از زایمان هستند. عوامل دیگری که ممکن است به بروز افسردگی پس از زایمان منجر شوند، شامل عوامل استرس‌زا اجتماعی مانند حمایت ضعیف خانواده و مشکلات مالی هستند. عوامل ژنتیکی نیز می‌تواند باعث بروز این مشکل پس از زایمان شود.

در واقع پیش‌بینی دلایل دقیق بروز افسردگی پس از زایمان تا حدی ناممکن است. در اکثر زنان، این علائم بدون درمان برطرف می‌شوند. اما حدود 20 درصد از مادران حتی بعد از گذشت یک سال هنوز علائم قابل توجهی از افسردگی را دارند.

علائم افسردگی بعد از زایمان

• احساس غم، اضطراب یا پوچ بودن
• گریه کردن زیاد
• تحریک‌پذیری 
• احساس گناه، بی‌ارزشی، بی‌پناهی و درماندگی یا نا امیدی 
• از دست دادن علاقه و لذت در مورد انجام کارها و فعالیت‌های گذشته
• احساس خستگی یا کم شدن انرژی 
• حس بی‌قراری یا ناتوانی در نشستن 
• ایجاد اختلال در خواب (حتی هنگام خواب نوزاد)، خوابیدن بیش از اندازه معمول یا از خواب پریدن‌ در صبح
• ایجاد اختلال در اشتها، کاهش یا افزایش غیر طبیعی وزن
• بروز سردرد یا مشکلات گوارشی بدون دلیل مشخص یا بدون راهی برای درمان
• مادر در برقراری رابطه عاطفی با نوزادی که تازه متولد شده با مشکل مواجه می‌شود. 
• اضطراب و نگرانی توانایی در مورد نگهداری از نوزاد
• داشتن افکاری چون مرگ، خودکشی یا آسیب زدن به خود یا نوزاد

تشخیص افسردگی بعد از زایمان

فقط یک متخصص قادر است تشخیص دهد که احساسات یک مادر پس از زایمان مربوط به افسردگی است یا خیر. بنابراین، مادری که یک یا چندین علامت از علائم فوق را تجربه می‌کند، باید به پزشک مراجعه کند. با توجه به تاثیر افسردگی پس از زایمان بر سلامتی مادر، نوزاد و به طور کلی خانواده، تست افسردگی پس از زایمان از اهمیت بالایی برخوردار است. 

در ابتدا باید از مادر تست غربالگری گرفته شود. تحقیقات نشان داده‌اند که بسیاری از زنان درگیر افسردگی پس از زایمان، از علائم خود شرمنده می‌شوند و نگرانند که با تشخیص بیماریشان از سوی دیگران برچسب بخورند. اما این تصورات اشتباه است و هرگز نباید این موضوع مهم را نادیده بگیرند.

امکان دارد مادران، افسردگی پس از زایمان را در ابتدا با اندوه پس از زایمان اشتباه بگیرند. اما علائم و نشانه‌های افسردگی سخت‌تر و شدیدتر هستند. این مشکل می‌تواند توانایی مادر در مراقبت از نوزاد و انجام وظایف روزانه او را تحت تاثیر قرار دهد. این علائم معمولا در پایان چند هفته اول پس از زایمان ظاهر می‌شوند. اما امکان دارد علائم افسردگی بعد از زایمان زودتر یعنی در دوران بارداری یا پس از آن آغاز شوند و حتی تا یک سال پس از زایمان ادامه پیدا کنند.

درمان افسردگی بعد از زایمان

درمان افسردگی بعد از زایمان یک فرایند مهم است که به راهنمایی و حمایت مناسبی نیاز دارد. در موارد شدید، ممکن است نیاز به درمان حرفه‌ای و کمک دارویی هم باشد. در ادامه، تعدادی از روش‌های متداول درمان آن را توضیح می‌دهیم. 

داروها

داروهای ضد افسردگی تاثیر مستقیمی بر مغز دارند و می‌توانند خلق و خو را تنظیم کنند. اگرچه تاثیر آن‌ها فوری نیست، اما پس از چند هفته ممکن است تفاوتی در خلق‌وخو خود مشاهده کنید. برخی افراد ممکن است هنگام مصرف داروهای ضد افسردگی با عوارض جانبی مانند خستگی، کاهش میل جنسی و سرگیجه مواجه شوند. اگر فکر می‌کنید عوارض جانبی تاثیر منفی بر شرایط شما دارد، بلافاصله این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.

استفاده از برخی داروهای ضد افسردگی در دوران شیردهی بی‌خطر است، اما در مواردی امکان دارد خطرناک باشد. بنابراین در صورت شیردهی، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. اگر سطح استروژن شما پایین باشد، پزشک معمولا توصیه می‌کند هورمون درمانی انجام دهید.

روان درمانی

یک روانپزشک خوب می‌تواند شما را راهنمایی کنند. روان درمانی باعث می‌شود تا فکرهای منفی خود را مهار کنید و راهکارهایی جهت مقابله با آن‌ها بیاموزید. اغلب زنان طی شش ماه از روان درمانی بهبود پیدا می‌کنند؛ اگرچه در برخی موارد ممکن است مدت بیشتری طول بکشد.

مراقبت از خود

این قسمت از درمان ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد. در ادامه برخی از روش‌های خود مراقبتی را برای شما توضیح می‌دهیم:

• از مصرف الکل دوری کنید

الکل می‌تواند باعث افسردگی شود، بنابراین از مصرف آن خودداری کنید. به‌جای آن، به بدنتان فرصتی برای بهبود و بازسازی دهید. به‌عنوان مثال، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرده و هر روز ورزش کنید.

• به خود سخت نگیرید و از دیگران هم کمک بخواهید

امکان دارد که اطرافیان ندانند شما به چه چیزی احتیاج دارید، بنابراین لازم است تا نیازهایتان را به وضوح به آن‌ها بگویید. اگر برای مراقبت از نوزاد و انجام کارهای خانه به کمک نیاز دارید، استخدام یک پرستار کودک می‌تواند گزینه مناسبی باشد. حضور یک دستیار موجب می‌شود تا به کارهای شخصی خود برسید و ارتباطات قبلیتان با دوستان و اطرافیان را حفظ کنید. در هر صورت، خود را از دیگران و اجتماع جدا نکنید. می توانید به گروهی از افرادی که مانند شما به‌تازگی مادر شده‌اند بپیوندید و تجارب جدیدی را به‌دست آورید.

کلام آخر

افسردگی پس از زایمان در افراد متفاوت است. برخی از افراد پس از چند هفته درمان بهبود پیدا می‌کنند، اما در برخی دیگر ممکن است درمان حتی به اندازه ماه‌ها زمان ببرد. با این حال، نباید از آن هراس داشت و در صورت بروز هر کدام از علائمی که در این مطلب ذکر شد، باید به پزشک متخصص مراجعه و مراحل درمانی را طی کرد. برای اطلاعات بیشتر به وب سایت دکتر فرامرز ذاکری مراجعه کنید.