هر قطره بزاق دهان، یک جهان پر از داده های ژنتیکی است که تاکنون هیچ توجهی به آن ها نکردیم! مقدار ناچیزی از آب دهان، نزدیک به 24000 ترابایت اطلاعات از شاخصه و ویژگی های هویت ما را  در خود جای داده است. خلاقیت، هوش، وراثت، استعدادهای نهفته، ناگفته هایی از اجداد و نسل های گذشته مان و غیره؛ همه در یک نمونه کوچک از بزاق دهان! اما این اطلاعات چطور به دست ما می رسد و چه کاربردی دارد؟!

آزمایش ژنتیک از زمان پیدایش آن در دهه 1950 تا کنون راه طولانی را پیموده است و اکنون به روش های مختلفی فراتر از تشخیص اختلالات ژنتیکی مورد استفاده قرار می گیرد. حوزه آزمایش های ژنتیک  و کاربردهای آن در زمینه بهبود کیفیت زندگی، به سرعت در حال پیشرفت است.

نتایجی که  از این آزمایش ها بدست می آید، درک  ما از ژنتیک انسانی را متحول کرده و افراد را قادر می سازد تا ترکیب ژنتیکی منحصر به فرد خود را کشف کنند. دو نمونه از جدیدترین کاربردهای تست ژنتیکی که در کشور ما نیز توجهات را به خود جلب کرده؛ تست استعدادیابی ژنتیکی و تست نیاکان یا تبارشناسی است!

امروزه می توان  از طریق چند میلی لیتر بزاق دهان، کل ژنوم یک فرد را تنها در مدت کوتاهی توالی یابی کرد که این امر منجر به توسعه برنامه های کاربردی جدید برای آزمایش های ژنتیک شده است. این برنامه های کاربردی  تا چند وقت اخیر شامل آزمایش های پدرفرزندی، غربالگری و غیره بود. اما اطلاعاتی که امروز می توانیم از تست های ژنتیک بدست بیاوریم، کمی متفاوت است!

در حوزه ژنتیک به مطالعه، تجزیه و تحلیل ژنوم ها، ساختار و آشکار سازی عملکرد ژن ها می پردازند که قدرت شناسایی توانمندی ها و ویژگی های ژنتیکی هر فرد را به ما می دهد. تست های ژنتیکی استعدادیابی و تبارشناسی ژنتیکی دقیقا از این دانش استفاده می‌کنند تا درک دقیق‌تری از خود و میراث به جا مانده از اجدادمان  به ما ارائه دهند. شرکت های Family Tree DNA، AncestryDNA و 23ANDME، جزو پیشگامان ارائه این خدمات در دنیا بوده اند.

تست استعدادیابی ژنتیکی؛ پرده برداری از پتانسیل ما

تست های استعدادیابی ژنتیکی اخیراً به‌عنوان یک کاربرد پیشگامانه از آزمایش های ژنتیک ظاهر شده اند؛ تصور کنید که امکان کشف جنبه های پنهان ساختار ژنتیکی خود را دارید تا توانایی ها و نقاط قوت ذاتی خود را بهتر بشناسید! فوق العاده نیست؟!

هدف این تست روشن کردن نقاط ضعف و قدرت ذاتی فرد است؛ اما چطور این کار را انجام می دهد؟ با تجزیه و تحلیل نشانگرهای ژنتیکی خاص، در توانایی های شناختی، صفات شخصیتی، دستاوردهای تحصیلی و موارد دیگر اطلاعات مورد نیاز به دست می آید. تأثیر بالقوه چنین دانشی گسترده است و افراد را قادر می سازد تا تصمیم های آگاهانه ای را در رابطه با فعالیت های تحصیلی، مسیرهای شغلی و پیشرفت شخصی خود اتخاذ کنند. تست‌های استعداد ژنتیکی این پتانسیل را دارد که افراد را به سمت زمینه‌هایی هدایت کند که احتمالاً در آن‌ها شکوفا می‌شوند و هماهنگی بهتری بین توانایی‌های ذاتی، تلاش‌ها و تصمیم های انتخابی آنها ایجاد می‌کند.

البته روابط پیچیده بین ژنتیک و عوامل محیطی به این معنی است که این آزمایش‌ها بخشی از پتانسیل کلی فرد را نشان می‌دهند. درک جامع از توانایی های انسان باید شامل یک ارزیابی کل نگر با در نظر گرفتن شرایط محیطی، تجربیات فردی و رشد شخصی باشد.

تبارشناسی ژنتیکی؛ نقطه اتصال ما با نسل های گذشته!

تاریخ بشر، زنجیره ای است با حلقه های تو در تو که ما و اجدادمان را در طول نسل ها بهم متصل کرده است.

تبارشناسی ژنتیکی از قدرت تجزیه و تحلیل DNA برای ردیابی میراث ژنتیکی فرد استفاده می‌کند و سفری جذاب در تاریخ را آغاز می کند. این آزمایش‌ها، DNA یک فرد را با پایگاه‌های اطلاعاتی گسترده و جمعیت‌های مرجع مقایسه می‌کنند و اطلاعاتی را درباره ترکیب ملیتی و قومی، منشأ جغرافیایی و مسیر مهاجرت مادری و حتی شباهت ژنی با افراد مشهور را ارائه می‌دهند.

روز به روز بر تعداد افرادی که به دنبال انجام آزمایش‌ تبارشناسی ژنتیکی هستند افزایش می یابد؛ زیرا انسان ها ذاتا کنجکاو و تشنه کشف ناشناخته ها و ناگفته ها هستند. طبق آمارها تاکنون 26 میلیون نفر در دنیا این آزمایش را انجام داده اند.

در ایران هم افراد زیادی به دنبال کشف داستان ژنتیکی منحصربه‌فرد خود هستند؛ اما از هزینه آزمایش تبارشناسی و به طور کلی از ارائه این خدمات در ایران اطلاعی ندارند. مجموعه مای اسمارت ژن که در زمینه خدمات ارزیابی ژنتیکی فعالیت می کند؛ ارائه دهنده آزمایش های ژنتیکی نیاکان و استعدادیابی در ایران است.

از طریق این آزمایش‌ها، افراد می‌توانند درک عمیق‌تری از ریشه‌های خود به دست آورند و با اقوام گمشده خود در سراسر جهان ارتباط برقرار کنند. جالب است بدانید؛ آزمایش‌های تبارشناسی ژنتیکی نقش مهمی در اتحاد مجدد خانواده‌هایی که به دلیل رویدادهای تاریخی از هم جدا شده‌اند، ایفا کرده است.

باید در نظر داشته باشیم که اطلاعات بدست آمده از ژن های ما؛ تا حد زیادی باید در بهبود کیفیت زندگی ، شخصیت و رشد بشریت کمک کند. نگاه و استفاده ای که افراد از نتایج تست هایشان قرار است داشته باشند؛ حائز اهمیت است. بسیار مهم است که ضرورت پرورش استعداد از طریق آموزش، تمرین و رشد شخصی را در اولویت قرار دهیم. به همین ترتیب، آزمایش‌های تبارشناسی ژنتیکی باید به‌عنوان ابزاری برای تقویت پیوندهای فرهنگی ما به جای تعریف کل هویت ما دیده شود.

با پیشرفت علم و تکنولوژی، آزمایش های ژنتیکی به راحتی در در دسترس و قابل انجام هستند و طیف وسیعی از برنامه‌های کاربردی را با رویکرد ساخت زندگی بهتر برای بشر ارائه می‌کنند. با این حال محدودیت هایی هم در این حوزه وجود دارد که ممکن است استفاده ازاین امکانات را سخت کند. به عنوان مثال هزینه آزمایش ژنتیک نسبت به سایر آزمایش ها کمی بیشتر است و متاسفانه هیچ کدام از طرح های بیمه این هزینه ها را پوشش نمی دهند. مای اسمارت ژن برای بهبود این روند؛ شرایط پرداخت قسطی برای تست های ژنتیکی که ارائه می کند را فراهم کرده است. برای آشنایی بیشتر با این مجموعه و سایر تست های ژنتیکی اش، می توانید به آدرس https://mysmartgene.com/ مراجعه کنید.

با وجود این چالش ها، آزمایش ژنتیک احتمالا همچنان نقش مهمی در پزشکی و فراتر از آن ایفا خواهد کرد. از آنجایی که فناوری همچنان در حال تکامل و مقرون به صرفه شدن است، می‌توان انتظار داشت که در سال‌های آینده شاهد کاربردهای جدید و نوآورانه آزمایش‌های ژنتیکی باشیم.