وقتی گفته می‌شود مردم به بازار سهام مراجعه می‌کنند، به بازاری بورسی اشاره می‌کنند که در آن سهام خریدوفروش می‌شود. به‌طورکلی، بازار سهام مجموعه‌ای از سهامی است که به‌صورت عمومی معامله می‌شوند، سهامی که هرکسی می‌تواند به‌راحتی در بورس خریداری کند یا بفروشد.

سهام، اوراق بهاداری هستند که به سهامداران در یک شرکت سهامی عام حق مالکیت می‌دهند یعنی برای مالکان خود حقوق مالی ایجاد می‌کنند.

این یک شراکت واقعی در کسب‌وکار است و اگر شما مالک تمام سهام کسب‌وکار هستید، نحوه عملکرد کسب‌وکار را کنترل می‌کنید. حتی اگر مالک همه سهام نباشید. اگر تعداد زیادی از آنها را داشته باشید، همچنان می‌توانید به نحوه عملکرد شرکت کمک کنید.

شرکت‌های دولتی سهام منتشر می‌کنند تا بتوانند سرمایه کسب‌وکار خود را تأمین کنند. سرمایه‌گذارانی که فکر می‌کنند کسب‌وکار در آینده رونق خواهد گرفت، این سهام را خریداری می‌کنند. پس قبل از سهامداری و خرید سهام، مفاهیمی را در نظر داشته باشید:

1. بازارها در دو دسته، بازار اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند. در بازار اولیه، سهام شرکت‌هایی که برای نخستین‌بار در بازار سرمایه، سهامشان برای عموم عرضه می‌شود معامله می‌شود. بازار ثانویه، بازاری است که سهام شرکت‌ها پس از عرضه اولیه در آنجا مورد معامله قرار می‌گیرد.
2. در بازار بورس، شرکت‌ها باتوجه‌به نحوه عملکردشان تقسیم‌بندی می‌شوند و هریک در یکی از بازارهای بورس یا فرابورس معامله می‌شوند.

دارایی‌های قابل معامله در بازار بورس به سه دسته: بورس کالا، بورس ارز و بورس اوراق بهادار تقسیم می‌شوند. در بورس کالا؛ کالاهای معینی خریدوفروش می‌شوند که معمولاً مواد اولیه هستند، مثل بورس نفت. در بورس ارز؛ پول‌های خارجی خریدوفروش می‌شود که در ایران فعلاً فعال نیست. در بورس اوراق بهادار؛ دارایی‌های مالی مثل سهام شرکت‌ها، انواع اوراق و ازاین‌قبیل معامله می‌شود. در بورس اوراق بهادار یا به‌اختصار بورس، بستری ایجاد شده است که خریداران و فروشندگان بتوانند معاملات خود را انجام دهند. قوانین نیز برای حفظ منافع سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیر وجود دارد.

1. هر شرکتی قادر به ورود در بازار بورس نیست. فرابورس مانند بورس اوراق بهادار بازاری برای معامله اوراق بهادار یا سهام است و شرایط و قوانین معاملاتی سراسری برای پذیرش شرکت‌ها و دادوستد سهام دارد. وظیفه فرابورس سازماندهی به آن بخش از شرکت‌های علاقه‌مند به فعالیت در بازار سرمایه است که امکان ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند.
2. تفاوت بورس و فرابورس به این شکل است که یعنی شرکت‌هایی که شرایط خیلی خوبی داشته باشند، سرمایه زیادی، سودآوری، نقدشوندگی بالایی داشته باشند، در این بورس معامله می‌شود. شرکت‌هایی که این شرایط را نداشته باشند در فرابورس قرار می‌گیرند.
3.  یکی از تفاوت‌های ساختاری تقسیم‌بندی بازارهای آنها هست که شامل دو بازار اول و دوم است. شرکت‌هایی که در بازار اول و دوم فعالیت می‌کنند درصورتی‌که عملکرد مناسبی نداشته باشند به بازار دوم منتقل می‌شوند و در طرف مقابل شرکت‌هایی که عملکرد مناسبی در بازار دوم داشته باشند می‌توانند به بازار اول منتقل شوند.

1. برای اینکه بهتر متوجه شوید بازار اول و دوم بورس چیست، بازار بورس شامل دودسته: بازار اول و بازار دوم می‌شود که بازار اول خود شامل دو تابلوی اصلی و فرعی است و بازار دوم نیز تابلو به همین ترتیب است.
2.  ساختار جدید فرابورس ایران از ۵ بازار تشکیل شده است: بازار اول (سهام شرکت‌ها و واحدهای سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری)، بازار دوم (شامل سهام شرکت‌های سهامی عام، شرکت‌های زیان‌ده، تازه‌تأسیس و آنهایی که با افزایش سرمایه قصد تبدیل به سهامی خاص از سهامی عام را دارند) ، بازار سوم یا بازار عرضه (حق‌تقدم، پذیره‌نویسی، گواهی سپرده و...) و در بازار چهارم ابزارهای نوین مالی (انواع صکوک، انواع اوراق مشارکت و انواع گواهی سرمایه‌گذاری) معامله می‌شوند و بازار پایه.

بازار پایه یکی از بازارهای فرابورس به شمار می‌آید که به‌منظور عرضه و نقل‌وانتقال اوراق بهادار ایجاد شده است. شرکت‌های این بازار فرایندپذیرش را طی می‌کنند و به سه دسته تقسیم می‌شوند. طبق قوانین جدید شرکت‌های این بازار در سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز طبقه‌بندی‌شده‌اند و دامنه نوسان روزانه آنها به ترتیب 1، 2 و 3 درصد هست. بازار چهار و پنجم سایر اوراق بهادار معامله می‌شوند.

1. در بازار بورس شرکت‌های که شرایط بهتری دارند در بازار اول قرار می‌گیرند و شرکت‌هایی که شرایط پایین‌تری دارند در بازار دوم جای می‌گیرند. در نهایت شرکت‌هایی که رتبه برتر هستند در تابلوی اصلی در بازار اول و آنهایی که شرایط پایین‌تری دارند در تابلو فرعی معامله می‌شوند. پس این‌گونه نتیجه‌گیری می‌شود که بهترین شرکت‌ها در بازار بورس در بازار اول در تابلوی اصلی معامله می‌شوند.

1. اوراق قابل معامله در بازار سرمایه توسط شرکت‌ها صادر و توزیع می‌شوند. انواع اوراق قابل معامله شامل اوراق بدهی (ابرازهای مالی اسلامی اوراق قرضه و اوراق مشارکت) ، اوراق حقوق صاحبان سهام (سهام ممتاز، سهام عادی و سهام سرمایه‌ای) و ابزارهای مشتقه (قراردادهای آتی، گواهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اختیار معامله، سلف و معاوضه) هستند.

1. برای شروع فعالیت در بورس داشتن کد بورسی و معاملاتی الزامی است. جدا از کد بورسی همه افراد حقیقی و حقوقی ملزم به ثبت‌نام در سامانه سجام هستند. نحوه استفاده از سامانه سجام بسیار ساده است و یک بار برای همیشه اطلاعات مورد نیاز را تکمیل نمایید.

این اطلاعات شامل اطلاعات هویتی، ارتباطی، کدهای سهامداری، اطلاعات شغلی، مالی، حساب بانکی و درنهایت تأییدیه اطلاعات واردی است.

1. جدا از اینکه در سجام (سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان) تمامی اطلاعات سهامداران یکپارچه خواهد شد و دسترسی به کل خدمات بازار پیدا خواهید کرد، واریز سود تقسیمی سهام نیز به شماره‌حساب ثبت شده سهامدار در همین سامانه، واریز خواهد شد و دیگری نیاز به مراجعه حضوری نخواهید داشت.