ورق سیاه چیست؟ ورق‌های فلزی، فرمی از فلزات هستند که به صورت صفحه و با ابعاد مشخصی به کار برده می‌شوند. این ورق‌ها از ترکیب آهن و فولاد با فلزات دیگر ساخته شده و بر روی آن‌ها، پردازش‌های مختلفی انجام می‌شود. یکی از انواع پرکاربرد این ورق‌ها، ورق‌ سیاه است. از آن‌جایی که هر محصولی، مشخصات و ویژگی‌های خاص خود را دارد، مشخصات ورق سیاه سبب ایجاد کاربردهای متفاوت و متنوعی از آن در صنعت‌های مختلف شده است.

در این‌جا قصد داریم تا با انواع ورق سیاه، ویژگی ورق سیاه و کاربردهای آن از دید کارشناسان پیوان بیش‌تر آشنا شویم.

ورق سیاه چیست؟

اگر بخواهیم خیلی ساده بگوییم ورق سیاه چیست؟ باید اینگونه بگوییم که نوعی ورق فولادی است که به روش نورد گرم ساخته می‌شود. در حالی که ورق روغنی حاصل از فرآیند نورد سرد در مقابل آن قرار دارد. در ادامه با جزئیات دقیق‌تر درباره آن توضیح می‌دهیم. 

ورق سیاه در شرایط نورد گرم Hot Rolling  و در دمایی بالاتر از 930 درجه سانتی‌گراد یا همان 1700 درجه فارنهایت در عمل فشرده‌سازی نورد قرار گرفته است. در این حالت عملیات فرم پذیری آن بهینه می‌گردد. سطح خارجی این فلزات مانند ورق‌های روغنی و گالوانیزه براق نبوده و ممکن است آثاری از برآمدگی و یا حالت‌های مات وجود داشته باشد. به همین دلیل در بازار به آنها ورق سیاه گفته می‌شود. انواع ورق سیاه در شرایط خاص و متنوعی تولید و در دسترس مشتریان قرار می‌گیرند. همچنین این ورق‌ها از لحاظ ابعاد و ضخامت دارای تنوع هستند.

اکنون که متوجه شدید ورق سیاه چیست، لازم است درباره قیمت آن نیز بدانید. قیمت ورق نورد گرم در مقایسه با ورق‌های سرد مانند ورق گاولوانیزه و ورق روغنی؛ ارزان‌تر است. زیرا در تکنولوژی ساخت آن از انرژی و هزینه کمتری استفاده می‌شود. البته اشتباه نکنید، زیرا قیمت ارزان این محصول تاثیری بر کیفیت آن ندارد. انواع ورق سیاه از کیفیت مطلوب برخوردار هستند و کاربردهای گسترده آن در صنعت دلیل خوبی برای اثبات این موضوع است.

با شیوه تولید ورق سیاه آشنا شوید؟

مهم‌ترین ویژگی ورق سیاه، جنس آهنی یا فولادی آن است. همانطور که اشاره کردیم از فرایند نورد گرم به دست می‌آید. در این فرایند، قطعات آهن یا فولاد مورد استفاده، در کوره‌هایی با دماهای بالا، ذوب شده و با انجام عملیات نورد بر روی فلز حرارت دیده، به فرم ورق در می‌آیند. ورق‌هایی که از نورد گرم حاصل می‌شوند، شکل پذیری آسان‌تری دارند، ‌چرا که حرارت، سبب افزایش حالت‌پذیری در فلزات می‌شود.

در عملیات نورد، استوانه‌های چرخنده‌ بزرگ و سنگینی وجود دارد که با نیروی وزن و همچنین فشار ناشی از چرخش خود، می‌توانند فرم فلزی را که در بین آن‌ها قرار می‌گیرد، به شکل دلخواه برسانند. به گونه‌ای که از ضخامت ورق کاسته شده و بر سطح کار افزوده شود. ناگفته نماند که هر اندازه این عملیات تکرار شوند، ضخامت ورق حاصل شده، نازک‌تر خواهد بود. بنابراین ضخامت که مهم‌ترین ویژگی ورق سیاه است، به تعداد تکرار این فرایند بستگی خواهد داشت.

ورق سیاه چه انواعی دارد؟

ورق‌های سیاه در بخش تولید و کاربرد به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. انواع ورق سیاه براساس مشخصاتی مانند ظاهر، ترکیب، ضخامت، مواد اولیه، آلیاژ و کاربرد شامل موارد زیر است.

ورق سیاه کلاف یا رول

همانطور که مشخص است این ورق‌ها به صورت رول در بازار عرضه می‌شوند. فرم رول، به صورت ورق‌های یک تکه و قابل برش در ابعاد دلخواه، تولید می‌شود. به همین خاطر برای کاربردهایی با ابعاد غیراستاندارد، از آن استفاده می‌کنند. به طور معمول ضخامت ورق کلاف بین 1.5 تا 15 میلی‌متر متغییر است. و عرض آن در اندازه‌های یک، 1.25، 1.5 و 2 متر تولید می‌شود.

ورق سیاه شیت با فابریک

این ورق‌ها در صورت نیاز مشتری به صورت سفارشی ساخته می‌شوند. انواع ورق سیاه فابریک در بازار دارای ضخامت بیشتر از 15 میلی‌متر هستند و در ابعادهای 12، 1.52.5، 16، 1.56، 26 و 212 متر عرضه می‌شوند.

ورق سیاه معمولی

دارای دو گرید ورق سیاه st37 و st52 می‌باشد که لحاظ میزان کربن با هم تفاوت دارند. میزان کربن در سختی ورق سیاه تاثیرگذار است. ورق st52 با داشتن کربن بیشتر از درجه سختی بالاتری برخوردار است. در ترکیب آنها عناصر دیگری همچون منگنز، فسفر، گوگرد و سیلیسیم نیز وجود دارد. البته درصدهای آن با هم متفاوت است. در مقاله تفاوت ورق st52 با ورق سیاه st37 چیست، اطلاعات بیشتری درباره آن‌ها به دست می‌آورید.

ورق سیاه صنعتی

با توجه به مشخصات این دسته‌بندی از ورق سیاه از آن در کاربردهای صنعتی استفاده می‌شود. تولید پروفیل‌های با ابعاد بالا یکی از موارد استفاده ورق سیاه صنعتی است. استفاده از آن در صنایع صنعتی عظیم مانند پتروشیمی و کشتی‌سازی هم رایج است.

ویژگی‌های ورق سیاه چیست؟

مهم‌ترین چیزی که ورق‌های فولادی را از هم متمایز می‌کند، ظاهر و مشخصات آنها است. به همین خاطر در این بخش درباره چند ویژگی ورق سیاه صحبت خواهیم کرد.

• یکی از مشخصات ورق سیاه، جنس آن است. جنس این ورق از آهن با فولاد می‌باشد. آهن، یکی از فلزات بسیار پرکاربرد است. فولاد نیز فلزی است که به صورت آلیاژی از آهن ساخته می‌شود. یعنی در ترکیب عناصر فولاد، عنصر آهن نیز دیده خواهد شد.
• فلز آهن، خواص و مشخصاتی مانند استحکام بالا دارد که باعث شده تا کاربردهای فراوانی برای آن ایجاد شود. طبیعی است که محصولات به دست آمده از این فلز نیز این خواص را به ارث می‌برند. یکی از محصولات مهم به دست آمده از فلز آهن، ورق‌های آهنی است که ورق سیاه در رأس آن قرار می‌گیرد. بنابراین می‌توان این‌گونه نتیجه‌گیری کرد که ویژگی‌های ورق سیاه، تا حدودی از مشخصات و ویژگی‌های عنصر آهن برگرفته خواهد شد.
• دیگر ویژگی ورق سیاه، رنگ سیاه و ظاهر مات آن است. از آن‌جایی که دما در فرایند نورد گرم بسیار بالا است، ظاهر این ورق‌ها رنگی سیاه و مات به خود می‌گیرد.
• تولید انواع ورق سیاه آسان بوده و هزینه‌ای زیادی نمی‌برد. بنابراین امکان تولید آن در میزان زیاد وجود دارد.
• در هنگام تولید ورق سیاه در فرآیند نورد گرم پس از اتمام عملیات، ورق‌ها را در دمای اتاق خنک می‌کنند. این مرحله در افزایش مقاومت و شکل‌پذیری آن تاثیر‌گذار است.
• ورق سیاه از لحاظ کیفیت با ورق‌های گرم برابری نمی‌کند. با این حال به خاطر قیمت ارزان‌تری که دارد، انتخاب آن به صرفه‌تر است.
• دیگر ویژگی‌ ورق سیاه که موجب می‌شود از آن در صنعت‌های دریایی و کشتی‌سازی استفاده شود، مقاومت در برابر خوردگی و حضور مداوم می‌باشد. یعنی اثرات هم‌افزایی عنصر آلیاژ در این فلز یک خصوصیت اساسی در مورد آن است. درصورتی‌که نیاز به یک فلز مقاوم در برابر ضربه‌های مداوم و سایش مانند خط اسکله باشد، ورق سیاه انتخاب خوبی است.

کاربرد ورق سیاه چیست؟

در بخش‌های قبلی با ویژگی ورق سیاه و انواع آن آشنا شدید. با توجه به اطلاعات گفته شده واضح است که کاربرد ورق سیاه در ایران و سراسر دنیا بیشتر در صنایعی است که نیازی به کیفیت سطحی و تحمل دمای بالا ندارند. از طرفی امکان ساخت انواع ورق سیاه در ابعاد و ضخامت‌های متنوع و سفارشی باعث افزایش کاربرد آن می‌شود.

به طور کلی برای کارهای سبک، ‌مانند تولید پروفیل و … از ورق‌های سیاه گرید st37 استفاده می‌شود. این در حالی است که برای موارد کاربرد سنگین که نیاز به مقاومت بالاتری از ورق باشد، از ورق سیاه با گرید st52 استفاده خواهد شد. این امر به دلیل مشخصات مختلفی است که از انواع ورق سیاه در گریدهای مختلف به دست می‌آید.

برای ساخت‌وساز انواع سازه‌های تجاری و مسکونی، لوله و تیوب و همین‌طور بدنه کامیون‌ها و ترانزیت از فلز ورق سیاه استفاده می‌شود. قطعات ماشین‌آلات، مسیرهای ریلی، کشتی‌سازی، بندرها و مخازن هم نمونه‌ای دیگر از موارد استفاده از انواع ورق سیاه هستند. شاید بپرسید که دیگر کاربردهای ورق سیاه چیست؟ سایر موارد مصارف آن شامل موارد زیر می‌شود:

• ساخت انواع پروفیل‌های باز و بسته (قوطی، چهارچوب و …) برای کاربردهای ساختمانی 
• ساخت مصالح ساختمانی مانند تیرآهن‌ها و …
• ساخت و تولید انواع تجهیزات کشاورزی
• ساخت رینگ برای چرخ‌های خودروها
• ساخت تانکر سازی و مخزن برای نفت
• ساخت تجهیزات صنایع فلزی سنگین
• تولید تجهیزات ترافیکی
• ساخت ادوات جنگی
• ساخت ورق‌های دیگر مانند ورق پانچ
• ساخت تجهیزات کنارجاده ای مانند گاردریل